Trường ca Avril

Avril về

trong rừng cây trang nghiêm

tình thương đã từ ngàn xanh nơi suối trong thể hiện

bàn tay mẹ nhiệm mầu

sửa soạn cho chúng ta ra đời

trong hào quang của mùa xuân tình thương ấm áp

đưa tôi ra đời hôm mồng bốn

khắp nơi chim lạ bay về hát ca

ngơ ngác như một con nai con nhìn trời xanh, nhìn suối trong, nhìn lộc non trên cành cây,

tôi về khi vũ trụ đang chuyển mình trong mùa tuôn dậy

rừng cây đang thay áo mới

con nai con khờ dại soi mình trên dòng nước

lắng tai nghe tiếng thì thầm gió lạ

mạch sống dâng

lời hát ca trong từng nụ nhiệm mầu

quê hương tôi là rừng sâu

có những thân cây vươn mình thẳng tắp 

mỗi khi nắng xuân về xối chảy trên ngọn cây, hương rừng bay

mây trắng che trên trời xanh biêng biếc.

rừng cây

bãi cỏ xanh non

và một dòng nước thấm lòng đất mát.

trời đất vừa sinh ra tôi

chim chóc ca ngày thứ nhất

đất trời dâng hương ngất ngây

tôi lớn lên, dòng suối ca ngày thứ hai

và con nai con tìm tới, ngây thơ, bên bờ xanh mướt cỏ

nghiêng đầu nghe ngóng

nhựa dâng đầu cành giục giã những nụ hoa thẹn thùng chưa muốn hé

cho vừa kịp ngày thứ ba

nắng ấm reo vui trên cành biếc nõn nà

ngày thứ tư vừa lại, hoa anh đào khai hội

có gì mới lạ trong tiếng ca mùa mới đang lên?

ngày thứ năm, bình minh về bất chợt

rừng thức giấc trong mùi thơm ngây ngất

của ban mai kết đọng hương ngàn hoa

và cũng bất thần em về, trong rừng sâu hiển hiện,

em rón rén bước từng bước nhẹ, trên mầu xanh thảm lụa.

con nai con vẫn giương mắt nhìn em ngơ ngác

trong giây phút thiêng liêng huyền hoặc

em biến thành một bông hoa bé nhỏ bám vào lòng đất mẹ thương yêu

nắng lên. Một giọt sương long lanh còn vương trên cánh hoa sao bé nhỏ

nhưng rừng cây không hay

hiện-hữu-em ca bài ca bất diệt

tiếng ca em quen thuộc như đã có tự ngàn xưa trong rừng sâu lặng lẽ nghiêm trang.

con nai con vẫn giương mắt nhìn quanh

không có gì thêm

không có gì mới lạ

không nghĩ rằng em trong rừng sâu vừa lạc

bởi vì tiếng ca em hòa mầu nhiệm trong khúc ca mùa tuôn dậy mầu xanh

bông hoa kia như đã cũng có mặt một lần với đất Mẹ buổi ban đầu.

một con chim nghiêng nghiêng mắt nhỏ nhìn em

và tung ra một tràng ngọc âm thanh trong suốt

chim, hoa, cây, suối

không ngừng ca

cả rừng cây hợp tấu

không ngừng lại để hỏi em có mặt tự bao giờ.

bông hoa bé nhỏ rừng cây      

một phần của hiện hữu vô thỉ vô chung

em không phải tạo sinh mà chỉ là biểu hiện.

rừng cây đã thay xong áo mới

ngày mồng mười có hai đứa trẻ con nhà ai nắm tay nhau tung tăng chạy trên bãi cỏ xanh non, tiếng cười trong veo như tiếng hót chim hoàng oanh buổi sáng

chúng băng qua đồng cỏ và dừng lại bên cửa rừng.

nắng phơi phới reo

“Avril đã về trong rừng cây” đứa bé thì thầm bên tai đứa lớn

như khám phá ra điều gì tối ư quan trọng

chúng nắm chặt tay nhau và cùng lắng tai nghe…

phải rồi, khúc hát bất diệt mùa xuân

hai đứa nhìn nhau. “Avril đã về trong rừng cây”,

phen này đứa lớn thì thầm bên tai đứa bé.

nắng ấm tràn lan cây cỏ          

bỗng con nai con xuất hiện ở cửa rừng sưởi nắng

bốn gót chân mang theo hương thơm những bông hoa vàng tím trong rừng

có đàn bướm lạ tung tăng đọt cây bờ suối

bay đến gần nai.

nắng ấm vẫn reo

dòng nước vẫn đi vào lòng đồng cỏ xanh êm ái

nhưng con nai con và hai đứa bé đã cùng lạc vào rừng sâu

tìm theo tiếng hát nhiệm mầu.

bỗng nhiên có tiếng nổ dồn dập kinh hoàng

một đàn chim sắt ào ào bay đến

tóe tung lửa đồng khạc trên đồng xanh, mặt suối

rào rào xé mây tung gió

tự nhiên rừng cây bặt tiếng hát ca.

hoa khép không dâng hương

suối trong không soi dáng mây trời

chim chóc lặng im như khi đêm về nằm yên trong tổ kín.

nhưng rồi cuối cùng đàn chim sắt bay đi.

rừng xanh trở về bình an,

thanh tịnh.

rừng cây mỉm cười

tiếng hát ca mùa tuôn dậy vẫn như chưa từng bao giờ đứt đoạn

cành lá chuyền nhau tin vui

tiếng thì thầm êm ái

con nai con đã cùng hai đứa bé tìm ra bông hoa tím nhỏ

(bông hoa vẫn không ngưng lời hát ca)

đứa nhỏ ôm lấy đầu nai

đứa lớn vuốt ve mình nai

tất cả hát theo bài hát ngàn đời của nhiệm mầu hiện hữu

ngoài kia nắng ấm vẫn reo

Avril trong rừng cây nguyên vẹn

dòng suối đi sâu êm êm vào lòng đất

và muôn vạn bông hoa vàng tím đã nở, tự bao giờ, lấm tấm trên cánh đồng cỏ xanh non.

Đây có lẽ cũng là một trong những bài thơ “vui nhất” của Thầy, dù rằng trong đó có dấu tích chiến tranh. Avril tức là mùa xuân, mùa Phật Đản. Thầy viết bài này ở chùa Trúc Lâm Gò Vấp, khoảng trước Phật Đản 1964, hồi đó tôi còn bận rộn với luận án “Thanh tảo, rong nước ngọt” của tôi tại Faculté des Sciences ở Paris. Trà Mi, bạn tôi, hồi đó làm việc tại văn phòng Viện cao đẳng Phật học Sài Gòn đã gởi bài này qua cho tôi đọc. Nét chữ thanh lịch của Trà Mi chép trọn bài thơ trên những tờ giấy xanh đỏ tím vàng xem thật mát mắt. Sau này về Sài Gòn tôi được nghe cuốn băng thơ do tác giả đọc. Đó là vào khoảng 1965. Những chiều thứ Bảy hoặc Chủ nhật, bọn sinh viên thường hay rủ nhau đến thăm Thầy để nghe Thầy nói chuyện và đọc thơ. Có rất nhiều bận, để khỏi phải nói nhiều, Thầy đem cuốn băng thơ của Thầy đọc vặn ra cho chúng tôi nghe. Thường thường những lúc như vậy thì trong phòng chỉ có thắp vài ngọn đèn cầy. Chúng tôi ngồi la liệt dưới đất, đứa thì dựa lưng vào tường, đứa thì ngồi kiết già hoặc bán già. Nghe hết cả hai mặt cuốn băng (chừng một giờ đồng hồ), chúng tôi đứng lên ra về. Suốt buổi Thầy cũng ngồi nghe với chúng tôi mà không phải nói gì cả. Chúng tôi nghe thơ về mà trong người thấy khỏe khoắn lạ thường. Tôi còn nhớ rõ trong cuốn băng ấy có các bài Bướm bay vườn cải hoa vàng, Quán tưởng, Trường ca Avril… Tôi có cảm tưởng thơ của Thầy không thể ngâm theo kiểu Hồ Điệp, Hồng Vân hay Hoàng Oanh được. Chất thơ không mang tính chất sầu đau và vì vậy những giọng ngâm kèm theo tiếng đàn nỉ non thánh thót không hợp. Giọng đọc của tác giả, theo tôi, rất thích hợp với ý thơ.

Bài này được in lần đầu tiên trên Hải Triều Âm số 15 ra ngày 30 tháng 7 năm 1964.