Phòng Thở

Trong thế kỷ thứ 21, mỗi nhà đều cần phải có một căn phòng, gọi là phòng tĩnh tâm, thiền phòng, hoặc phòng thở. Trong nhà, chúng ta có đủ thứ phòng: phòng khách, phòng bếp, phòng ăn, phòng ngủ, nhưng chúng ta còn thiếu một căn phòng để dành cho đời sống tâm linh của ta. Nhiều lúc ta cần nuôi dưỡng chính ta, để ta có thể tĩnh tâm, tìm lại niềm vui và sự thăng bằng. Vì vậy ta cần thiết lập một phòng thở trong gia đình để cho cha mẹ và con cái thực tập với nhau. Đó là lãnh thổ của bình an, tĩnh tâm và chánh niệm. Mỗi khi bước vào phòng là bước vào lãnh thổ của Đức Thế Tôn. Ta bước rất nhẹ và chánh niệm, vì có Đức Thế Tôn đang ngự tọa trong phòng.

Căn phòng đó nhỏ thôi, hai hoặc ba thước cũng được. Không cần phải trang trí nhiều, chỉ cần một cái bàn nho nhỏ, bình hoa với một bông hoa. Quan trọng nhất là ta có một cái chuông nhỏ. Nếu ta tìm được một tượng Bụt đẹp mà khi nhìn vào ta có cảm giác thanh thoát và nhẹ nhàng thì ta mới nên thỉnh tượng về để trong phòng thở, còn nếu không thì ta nên chờ đợi. Trong khi chưa có tượng Bụt, ta có thể cắm một bông hoa vào trong bình. Bông hoa đó tượng trưng cho Đức Thế Tôn. Mỗi khi ta xá bông hoa là ta đang xá Bụt. Bông hoa có sự tươi mát và sự mầu nhiệm, đại diện cho cả vũ trụ. Vì vậy bông hoa xứng đáng đại diện cho Bụt trong khi chúng ta chờ đợi để thỉnh một tượng Bụt thật đẹp.

Mỗi khi trong lòng bất an, giận hờn, buồn tủi thì ta có thể đi vào phòng thở để tập thở với tiếng chuông. Tiếng chuông là tiếng gọi của Đức Thế Tôn gọi ta trở về với tự tâm để giúp ta làm mới lại mình và khôi phục sự vững chãi, thảnh thơi và an vui trong hiện tại. Trong gia đình chúng ta phải ký một hiệp ước với nhau là mỗi khi có người đang thực tập trong phòng thở thì tất cả những người khác phải tắt hết radio, Ti-vi,… Và nếu ta đang học bài, nấu bếp,… thì ta cũng làm những công việc đó trong yên lặng, ta tôn trọng sự thực tập của người kia. Người kia đang bất an, giận dữ, buồn tủi nên người đó rất cần sự thanh tịnh. Vậy nên ta cũng thực tập như vậy để yểm trợ người kia. Trong chùa chúng tôi cũng làm như thế, buổi sáng trong khi đại chúng công phu và thiền tọa, thì những vị ở dưới bếp làm thức ăn sáng cũng thực tập làm việc trong im lặng, theo dõi hơi thở, lắng nghe tiếng chuông cũng như tiếng kinh. Trong gia đình chúng ta cũng có thể thực tập như vậy.

Trong gia đình, phòng thở như là một thiền đường nhỏ. Nơi ấy cho chúng ta không gian để làm mới lại thân tâm, giúp ta khôi phục lại sự bình an, vững chãi và thảnh thơi. Vì vậy nên mọi người trong gia đình, từ cha mẹ đến con cái đều phải tôn trọng không gian ấy. Chỉ vào phòng thở những lúc mình cần thực tập thôi, không được dùng phòng thở cho những mục đích khác.

Hạnh phúc của cha mẹ là món quà quý giá nhất cho con

Không khí trong gia đình có thể trở nên ngột ngạt rất nhanh. Nhiều khi cha nói một câu gì đó làm mẹ đau khổ. Rồi mẹ khóc hay là mẹ nói lại một câu gì đó làm cho cha bực bội. Không khí gia đình phút chốc trở nên khó thở. Bầu không khí căng thẳng và ngột ngạt đó không lành mạnh cho những đứa con. Khi cha mẹ làm khổ nhau thì vô tình làm tổn thương trái tim của những đứa trẻ. Trái tim của các em còn ngây thơ, dễ bị tổn thương. Mỗi khi nghe ba nói một câu nặng nề với mẹ, thấy mẹ khóc, cha nổi trận lôi đình thì trái tim em bé cũng đang đi qua một vùng bão tố lớn. Khi người lớn nổi giận và làm khổ nhau thì họ không để ý tới điều đó. Ta vô tình gây thương tích trong trái tim của những đứa con mà ta không hay biết. Đứa bé lớn lên, sẽ giữ mãi những vết thương ấy trong lòng. Nhiều người trẻ đã tâm sự rằng: “món quà lớn nhất mà cha mẹ có thể để lại cho chúng con chính là hạnh phúc của cha mẹ”. Nếu cha mẹ không hạnh phúc, chỉ làm khổ nhau thì không để lại được gì cho các con hết. Các con không cần một chiếc xe hơi, một tài khoản tiết kiệm, hay một căn nhà lầu. Điều các con cần nhất là hạnh phúc của cha mẹ, là không khí đầm ấm của gia đình-tổ ấm mà các em được nuôi dưỡng và lớn lên. Là cha mẹ, chúng ta hãy lắng nghe tiếng nói của trẻ thơ.

Ngày xưa ở Việt Nam, nhà thường có vườn rộng, hay ao, hồ xung quanh. Mỗi khi đau khổ, em bé có thể chạy ra vườn hoặc chạy qua nhà hàng xóm, nhà dì, nhà cô, nhà chú để than thở và trốn tránh. Nhưng bây giờ ở chung cư, em bé không có cách nào để chạy trốn không khí nặng nề và ngạt thở ấy. Dù có chạy vào toilet và đóng cửa lại nhưng tiếng cãi vã của cha mẹ vẫn vọng vào như thường. Nếu có phòng thở, em bé có thể trốn vào đó và thỉnh lên một tiếng chuông. Khi cha mẹ nghe tiếng chuông ấy, cả hai người đều biết rằng mình đang làm khổ con và sẽ ngừng cãi nhau, ngừng làm khổ nhau. Tiếng chuông mà em bé thỉnh lên trong phòng thở là một tiếng kêu cứu rất lớn. Em bé kêu cứu Bụt và kêu cứu cha mẹ.

Tiếng chuông chánh niệm

Nếu là một gia đình tin Phật, chúng ta phải cam kết với nhau, cam kết giữa cha mẹ và con cái là mỗi khi nghe chuông thì tất cả đều dừng lại để trở về theo dõi hơi thở. Nhờ đó ta có thể khôi phục lại sự thanh tịnh, an lạc trong mình. Phòng thở là lãnh thổ của bình an và hòa thuận. Khi chúng ta đã vào phòng thở ngồi, thì không ai có quyền đi theo. Những khi em bé bị la rầy và em bé đi vào phòng thở, em bé ngồi thỉnh chuông thực tập thì cha mẹ không có quyền đi theo để la mắng. Mỗi khi người vợ cảm thấy đau buồn và khổ sở thay vì vào trong phòng và khóa cửa khóc một mình thì nên học cách đi thiền hành về phía phòng thở. Sau đó khi vào phòng thì xá Đức Thế Tôn, rồi thỉnh chuông và ngồi xuống thực tập. Khi nghe tiếng chuông vọng lên, người chồng biết là người vợ đang đau khổ. Người chồng sẽ quán chiếu và nhìn lại xem mình đã nói gì, đã làm gì để cho người vợ của mình đau khổ như vậy. Các con cũng thực tập để yểm trợ mẹ, khi biết mẹ đang đau khổ thì các con sẽ nhẹ nhàng hơn, im lặng hơn trong những động tác thường ngày.

Mỗi buổi sáng, trước khi đi làm hoặc đi học, chúng ta có thể dành vài phút mở cửa và bước vào phòng thở một cách nhẹ nhàng. Sau khi khép cửa lại, ta xá Bụt hoặc xá bông hoa, ngồi xuống và bắt đầu thỉnh chuông. Chúng ta thực tập theo dõi hơi thở vào và hơi thở ra theo bài kệ “thở vào tâm tĩnh lặng, thở ra miệng mỉm cười”. Chúng ta thực tập theo dõi hơi thở như vậy trong khi thỉnh và lắng nghe ba tiếng chuông. Với mỗi tiếng chuông chúng ta thực tập ba hơi thở vào và ra. Rồi ta đứng dậy xá chào Bụt và đi làm. Nếu con chúng ta còn đi học thì ta cũng dạy cho các con thực tập như vậy. Sau khi mặc áo, soạn sách vở xong thì đến phòng thở, để cặp ở bên ngoài, mở cửa nhẹ nhàng, thở vào thở ra rồi bước vào phòng. Khi bước vào phòng, cháu hướng về bàn thờ xá Bụt hoặc xá bông hoa một cái, rồi ngồi xuống và thực tập thỉnh chuông y như vậy. Thở được chín hơi, cháu đứng dậy, xá Đức Thế Tôn, mở cửa đi ra ngoài, cầm cặp sách và đi học.

Thông thường, chúng ta hay chúc nhau một ngày mới tốt lành, nhưng đó chỉ là lời chúc, còn đây là sự thực tập. Nếu chúng ta bắt đầu ngày mới với nụ cười ý thức và những hơi thở chánh niệm thì chúng ta đã thật sự khởi đầu ngày mới rất nhẹ nhàng và an lạc rồi. Trước khi đi ngủ chúng ta cũng thực tập như buổi sáng, vào phòng thở, ngồi xuống và thỉnh lên ba tiếng chuông. Chúng ta tập thở trước khi đi ngủ. Ta cần phải làm như vậy và tập cho các con chúng ta làm theo. Đó là một nếp sống đẹp.

Trong các gia đình Thiên Chúa giáo, trước khi đi ngủ các em bé thường chắp tay cầu nguyện. Bây giờ không còn nhiều em làm như vậy nữa. Nhưng ngày xưa, trước khi lên giường, các em quỳ dưới chân giường và nói chuyện với Chúa. Đó là một hình ảnh rất đẹp. Đức Thế Tôn là người mà chúng ta kính trọng và yêu mến. Chúng ta có thể trò chuyện với Đức Thế Tôn, vì Người ở ngay trong trái tim của chúng ta. Mỗi khi em bé khóc, giận hờn hay buồn tủi thì cha hoặc mẹ có thể nói với em: “Con ơi, cầm lấy tay cha, và hai cha con mình sẽ cùng đi vào phòng thở để thực tập với nhau”. Ta nắm tay em bé với tất cả tình thương, dắt em bé đi từng bước vững chãi và nhẹ nhàng tới phòng thở. Từ giây phút được cha hay mẹ nắm tay thì em bé đã thấy đỡ nhiều rồi. Nếu có cha, có mẹ biết thực tập, và hướng dẫn cho mình thực tập thì đó là một điều rất mầu nhiệm. Ta mở cửa phòng thở, bước vào, đóng cửa nhẹ nhàng, xá Bụt rồi ngồi xuống và bắt đầu thỉnh chuông. Hai cha con hoặc hai mẹ con ngồi thực tập với nhau, giúp cho em bé lấy lại sự trầm tĩnh trong tâm hồn. Đó là một hành động rất đẹp trong gia đình. Chúng ta có thể mua một bức tranh đắt tiền của Van Gogh. Nhưng bức tranh đó không đẹp bằng hình ảnh hai mẹ con, hai cha con ngồi xuống thực tập với nhau. Khi người kia nói một câu xúc phạm tới ta, làm cho ta đau khổ, thay vì cãi lại, ta trở về chăm sóc cơn giận của mình. Ta đứng dậy, theo dõi hơi thở ý thức và bước những bước thiền hành về phía phòng thở.Thấy như vậy, người kia sẽ biết nhìn lại: họ đã nói gì, làm gì khiến cho ta đau khổ. Đó là tiếng chuông chánh niệm. Khi thấy sự thực tập của ta, trong tâm người đó sẽ phát sinh niềm cung kính và tôn trọng.