Lướt trên những con sóng lừng

Sư cô Hài Nghiêm, người Pháp, xuất gia năm 2008 tại Làng Mai. Sư cô hiện đang sống và tu tập tại Trung tâm Làng Mai Thái Lan. Sư cô là một vị xuất sĩ rất có tâm huyết với người trẻ. Sư cô đã về Làng Mai để giúp hướng dẫn chương trình dành riêng cho các em thiếu niên trong bốn tuần lễ của khóa tu mùa Hè vào tháng 7 năm 2017. Bài viết sau đây là những cảm nhận của sư cô về khóa tu ấy.

Sau khóa tu mùa Hè, một số sư cô hướng dẫn chương trình thiếu niên (teen program) đã cùng ngồi uống trà với nhau ở xóm Mới. Mấy chị em vừa thưởng thức ly trà thơm, vừa ngắm vẻ đẹp của hồ sen nở muộn cuối tháng tám. Những lá sen bắt đầu ngả màu nâu và rất nhiều đài sen đã khô gợi ý tưởng cho việc trang trí vào mùa Giáng sinh sắp tới. Dù các đóa sen không còn to nữa, mùa hè vẫn còn đang hiện diện. Con không biết các sư chị, sư em có thường nghĩ đến những gì vừa xảy ra trong bốn tuần lễ cùng sinh hoạt tu tập với các em teen nữ trong khóa tu mùa Hè hay không. Hay là cũng giống như con, những hình ảnh, âm thanh, cảm thọ mà mình có đã phần nào phai nhạt, bởi vì nhóm các em teen nữ cuối cùng đã rời Làng vào ba tuần trước. Từ lúc đó đến thời điểm chúng con ngồi uống trà đã có bốn khóa tu phong phú khác diễn ra rồi.

Những gì diễn ra trong mùa hè năm 2017 đã để lại trong lòng con một ấn tượng vô cùng sâu sắc. Con cứ nhắc đi nhắc lại với chính mình và với những người khác là khóa tu mùa Hè vừa qua đã đem lại cho con rất nhiều chuyển hóa, nhiều nuôi dưỡng trong không khí đầy ắp thương yêu và niềm vui sâu lắng. Chương trình dành cho các em teen nữ mang tên “Wise Wild Waves”, tạm dịch là “Những ngọn sóng lừng đầy tuệ giác”. Một cái tên mới tuyệt làm sao. Nhóm hướng dẫn chương trình bao gồm các sư cô (Phú Nghiêm, Chuyên Nghiêm, Tại Nghiêm, Trăng Linh Dị và con) cùng với các bạn tình nguyện viên đã chọn cái tên đó.

Không biết khi nào và tại sao hình ảnh của sóng đã hình thành trong ý tưởng của chúng con. Có thể vì chúng con muốn chuyển tải cho các em thông điệp của Sư Ông: “Hãy là chính ta, ta mới đẹp” (“Be beautiful, be yourself”) trong cái nghĩa là một ngọn sóng không cần phải đi đâu để tìm nước, bởi sóng chính là nước. Vì vậy cái tên Sóng thật là thích hợp với các em tuổi thiếu niên. Và những ngọn sóng lừng (nguyên văn “wild waves” là những ngọn sóng hoang dã), chính là những ngọn sóng chưa thuần nhưng rất khỏe mạnh được người trượt sóng ưa chuộng nhất. Ngọn sóng lừng có tuệ giác là vì em biết dù em có lên xuống bao nhiêu lần đi nữa, em vẫn chính là nước, là một phần của đại dương mênh mông bất tuyệt. Em biết em không cần phải trở thành một cái gì khác mới có hạnh phúc. Chúng con không hề nghi ngờ một chút nào về sự tuyệt vời và thích hợp của cái tên ấy cho chương trình teen, dù khi đó chưa có em teen nữ nào đến cả.

Sư cô Phú Nghiêm thật sự là một họa sĩ và một nhà trang trí nội thất tài năng. Sư cô đã vẽ một bức tranh tuyệt đẹp minh họa một em teen nữ đang lướt trên một lượn sóng thân thiện với rất nhiều con cá xinh xinh bơi lội cùng với những sinh vật biển khác.

Một khoảnh khắc dễ thương khác mà nhóm chúng con có trước khi các em đến là lúc các chị em cùng đi chơi với nhau tại một nhà thờ gần xóm Mới. Ngồi trên lan can của nhà thờ nhìn xuống có thể nhìn thấy toàn cảnh ở phía dưới thung lũng vùng Dieulivol. Màu vàng trên những cánh đồng hoa hướng dương đã thấp thoáng đây đó, dù là hoa chưa nở rộ, dòng sông Dropt nhìn xa trông như một con rắn uốn lượn, chỉ có thể định hình được nhờ các hàng cây dọc bờ sông.

Sư cô Tại Nghiêm, người tình nguyện chăm sóc chương trình thiếu niên liên tiếp bốn năm qua lúc nào cũng có mặt để làm phấn chấn tâm ban đầu của tất cả mọi người. Sư cô đã rất tự nhiên mời chúng con chia sẻ cảm nghĩ và hoài bão của mình khi tham gia vào cuộc “phiêu lưu” này. Ngoài ra mọi người cũng trao đổi về những thử thách, những lo lắng, suy tư bên cạnh niềm hứng khởi trước một viễn cảnh vui tươi trong mấy tuần hướng dẫn các em tu tập sắp đến. Dù chỉ mới gặp nhau có mấy ngày nhưng tình chị em dường như đã được vun bồi và lớn dậy làm con tin tưởng tới một nghìn phần trăm là chương trình sẽ rất thành công.

Có lúc con tự vấn mình: sao mình lại có thể chắc chắn đến như vậy? Mình không nhớ đến những giây phút khó khăn đã đi qua hồi trước hay sao? Mình không nhớ có khi mình còn không muốn ra gặp và hướng dẫn các em sinh hoạt khi có chuông thời khóa hay sao? Đúng vậy, con vẫn nhớ như in những thời khắc đó, nhưng không, con không còn sợ hãi nữa. Trái lại nữa là đằng khác, con náo nức mong đến lúc gặp gỡ các em và cha mẹ của các em.

Đã nhiều năm qua, chúng con biết điểm nhấn quan trọng nhất của mỗi tuần là buổi thực tập pháp môn Làm mới giữa các em và cha mẹ. Sinh hoạt này thường diễn ra vào ngày gần cuối của mỗi tuần trước khi các em và phụ huynh rời Làng, môi trường thực tập chung của gia đình. Buổi thực tập đó thường là buổi đáng nhớ nhất nên tất cả mọi người ai cũng biết là mình cần chuẩn bị thật kỹ càng. Trên thực tế, sự thực tập làm mới đối với tự thân, tổ tiên, người thương, gia đình, xã hội hay cả với hành tinh của chúng ta nữa, thường xảy ra trong suốt khóa tu chứ không phải chỉ ở buổi sinh hoạt Làm mới mà thôi. Thực tập tiếp xúc với giây phút hiện tại, đem thân về lại với tâm trong sự hòa điệu với hơi thở ý thức; dần dần hiểu được mối quan hệ mật thiết giữa khổ đau và hạnh phúc là trải nghiệm trực tiếp trong việc chăm sóc chính mình của các em và các bậc cha mẹ. Ý này đã được Thầy tóm lược bằng một vòng tròn có một mũi tên vẽ ngược vào trong, và trong bức thư pháp Lối ra tùy thuộc đường vào nội tâm.

Vì vậy, khi thiết kế chương trình sinh hoạt tu tập mỗi tuần, chúng con đã dành một thời hướng dẫn tổng quát đặc biệt cho cha mẹ (hoặc những người bảo hộ cho các em) để khuyến khích họ thường xuyên hỏi han các em, quan tâm đến các buổi sinh hoạt của các em (bởi vì phần lớn các sinh hoạt tu tập của các em đều không cùng với phụ huynh) và chuẩn bị sẵn sàng hai bước đầu tiên của thực tập Làm mới: Thứ nhất là thể hiện niềm trân quý đối với những điểm đẹp của con mình, nếu có thể được thì viết một bức thư và làm sẵn một món quà bằng những vật liệu thiên nhiên. Món quà này thể hiện những phẩm chất đẹp mà cha mẹ trân quý ở con. Thứ hai là xin lỗi con nếu mình đã có lúc hành xử không khéo léo hay không chánh niệm đối với con.

Song song đó, chúng con cũng dành cho các em một buổi đặc biệt để giới thiệu phương pháp thực tập Làm mới. Trong buổi sinh hoạt đó, chúng con cho các em rất nhiều thời gian để các em chia sẻ riêng với nhau về liên hệ với tự thân và với cha mẹ. Ngay sau buổi này là một buổi làm thủ công hay mỹ thuật để các em có thể bắt đầu viết thư, vẽ tranh hoặc làm một món quà cho cha mẹ.  

Có một em gái tên N. đến Làng trong tuần thứ nhất của mùa hè, đó cũng là lần đầu tiên em đến Làng. Cha em đã về Làng vào mùa hè năm trước với người chị sinh đôi của em. N. kết bạn rất dễ dàng với các em gái người Pháp khác. Có thể thấy là em rất thích khóa tu. Khi con được một sư cô báo cho biết là em không muốn tham dự buổi thực tập Làm mới, con đã đến gặp em để hỏi thì em bảo: “Dạ, thú thật là con rất ngại đến đó”. Vì vậy, con đề nghị em cứ đến tham dự nhưng em và cha không cần phải làm mới trong buổi đó, em chỉ cần có mặt trong khi các em khác và phụ huynh chia sẻ với nhau thôi.

Một số em đã tham dự khóa tu trong những năm trước còn nhớ Làm mới là một thực tập có rất nhiều cảm xúc. Có khi phải dùng đến một vài hộp khăn giấy để lau nước mắt. Vì vậy vòng tròn làm mới được các em mệnh danh là “Vòng tròn nước mắt”. Dĩ nhiên là các em này đã “báo động” làm hạt giống lo lắng trong các em mới tới bị tưới tẩm ít nhiều. Đó là trường hợp của N. Sau này con được biết là vào mùa hè năm trước, cha của N. đã quá xúc động đến nỗi không nói được câu nào để tưới hoa cho chị gái của N., dù là hai cha con rất thương nhau.

Đêm đó, khi nhóm các em gái người Pháp thực tập làm mới với gia đình, không khí rất ấm áp, bình an và vui tươi. N. đến ngồi cạnh một người bạn gái trong khi cha em ngồi ở phía bên kia của vòng tròn. Con thấy không ai là không thoải mái, kể cả N. Em rất chú ý lắng nghe khi mọi người chia sẻ, chẳng hạn như khi một ông bố nói về rất nhiều điểm đẹp ở đứa con gái 13 tuổi của ông. Trên tay ông là một nắm sỏi được trang trí thật đẹp để thể hiện sự dũng cảm, cái đẹp, tính rộng rãi và hay quan tâm chăm sóc của con gái. Ông lại có một nắm sỏi khác không có trang trí để bày tỏ là ông còn biết rất nhiều điểm đẹp không đếm xuể khác mà ông chưa phám phá ra, hoặc chưa được hoàn toàn thể hiện ở con mình.

Con tin rằng N., cũng như chính con, đã cảm động khi nghe những chia sẻ của một em gái tên M. và mẹ của em. Hai mẹ con ngồi trong vòng tròn và mở lòng ra với nhau một cách rất là tha thiết. Khi mẹ của M. nói: “Con là một người trẻ rất đặc biệt. Con rất dũng cảm khi là chính con, con không cố gắng để trở thành một người khác. Mẹ sẽ yểm trợ con đi trên con đường của chính con” thì không những M. rơi nước mắt mà rất nhiều người khác cũng khóc. Con không thể rời đôi mắt nhòa lệ của mình khỏi những người con gái trẻ tuổi rất đẹp ấy. Cái đẹp của sự tiếp nối và tự do của những người phụ nữ của cả hai thế hệ đang cố gắng vươn lên.

Con không thể không cảm thấy mình quá may mắn khi giữa mẹ con và con cũng có được mối quan hệ yểm trợ không điều kiện ấy, mặc dù khi con ở vào lứa tuổi của M., hai mẹ con chưa bao giờ ngồi tưới hoa cho nhau như thế.

Mỗi năm trôi qua, con lại càng ý thức rõ rệt hơn về sức mạnh của các buổi Làm mới đối với các gia đình có con tuổi teens. Sức mạnh này có được đơn giản là vì tất cả các gia đình cùng ngồi lại chứ không phải chỉ giữa thành viên của một gia đình ngồi riêng với nhau mà thôi. Sự gắn bó giữa các em với nhau đã lên đến đỉnh điểm nên các em đã có thể mở lòng ra với nhau và với cả những người lớn nữa. Thật là không thể tưởng tượng được và không thể nào quên được. Đó là một việc rất quý báu và hiếm hoi trên cõi đời này. Ai cũng nhận ra rằng đó thật sự là một cơ hội quá tuyệt vời. Dù cho một số cha mẹ và các em biết rằng mình sẽ phơi bày chỗ yếu dễ tổn thương của mình ra nhưng họ vẫn bước bước chân thần kỳ ấy, bởi kết quả của sự thực tập sẽ chữa lành những vết thương một cách không thể nghĩ bàn.

Đó là lý do tại sao vào cuối buổi Làm mới tối hôm ấy, cha của N. đã quyết định phải thử làm mới với con gái. Ông lấy một cành hoa từ chậu hoa trang trí rồi bước sang ngồi đối diện với N. Vừa mới bắt đầu mở lời ông đã khóc và không thể nói thêm gì được nữa. N. cũng khóc. Người cha ngồi thêm một vài giây nữa rồi xin vị chủ tọa thỉnh một tiếng chuông giúp ông trở về với hơi thở ý thức để làm lắng dịu cảm xúc. Sau tiếng chuông, với những nụ cười đồng cảm, chúng con chuyền hộp khăn giấy đến cho hai cha con. Hai người không nói thêm lời nào nữa. Tuy nhiên, trong khoảnh khắc ấy, cánh cửa trái tim của hai cha con đã trở nên rộng mở.

Sau giờ phút đó, con được biết là có rất nhiều điều giữa hai cha con đã được giải tỏa. Tối hôm sau, chúng con tổ chức cho các em sinh hoạt vòng tròn trên đồi mận trước khi khóa tu kết thúc. Hôm ấy, tất cả mọi người được mời chia sẻ một điều tuyệt vời nhất mà mình đã trải nghiệm trong một tuần tu tập ở Làng. Con đã rất ngạc nhiên và vui mừng khi N. chia sẻ không ngần ngại khoảnh khắc tuyệt vời nhất của em chính là lúc cha em đến với em trong buổi thực tập Làm mới. Điều đó có nghĩa là nỗi sợ hãi lớn nhất của em về thực tập Làm mới (làm lúc ban đầu em không muốn đến) giờ đã hóa thành niềm hạnh phúc sâu lắng nhất.

Sự thần kỳ kế tiếp là vào ngày N. rời xóm Mới, cha em đã ở lại để đón người chị sinh đôi của em tên là M. Và điều tuyệt vời chắc chắn phải xảy ra, đó là khi thực tập làm mới với M., người cha đã có thể nói thành lời, dù là trong nước mắt. Ông nói về lòng tri ân và sự ân hận của mình với M., nhưng đồng thời, cũng chính là với cả gia đình. Nhờ đó, ông đã làm sáng tỏ một số hiểu lầm đã từ lâu mang nặng trong trái tim của M.

Một lần nữa con lại khóc… và con đã khóc suốt cả bốn tuần vì cảm động bởi các em và gia đình không chỉ đơn thuần là những gia đình bình thường, họ đã trở thành những người bạn thân thiết, là gia đình của con, là chính bản thân con… Khi trái tim của họ mở ra thì trái tim của con cũng mở ra. Em bé, em teen trong con, mẹ và bà ngoại trong con đã thực sự được trị liệu về tất cả mọi mặt, chỉ nhờ con và các em đã có mặt cùng nhau thật hết lòng.

Những dòng chia sẻ này được viết ra khi khóa tu mùa Hè kết thúc đã được ba tuần. Thực ra chúng con thấy rằng không thể đo đếm thời gian bằng cách tính theo tuần được nữa. Bởi vì sự tiếp xúc với bao nhiêu thế hệ của thiền sinh và sự thực tập của họ đã làm nên con người của chúng con. Cũng bởi vì tất cả những người lớn hay trẻ em mà chúng con tiếp xúc đã trở thành một phần rất đẹp của chúng con. Vì vậy có thể nói rằng tháng 7 năm 2017 đã được làm nên bởi tổng số 4000 người đến thực tập trong bốn tuần lễ của khóa tu mùa Hè tại Làng Mai.