Bồi đắp gốc rễ tâm linh, khai thông suối nguồn huyết thống

( Trích từ Pháp thoại của Sư Ông Làng Mai ngày 15/01/2005 )

Mỗi chúng ta đều có hai gia đình. Một gia đình là gia đình huyết thống. Gia đình huyết thống có ông bà, có cha mẹ, có con cháu. Và mỗi chúng ta cũng có một gia đình tâm linh. Tổ tiên tâm linh của chúng ta là Đức Thế Tôn, là các vị Bồ Tát và các vị Tổ sư. Tổ tiên huyết thống trao truyền cho chúng ta huyết thống. Tổ tiên tâm linh trao truyền cho chúng ta trí tuệ và nếp sống tâm linh.

Hạnh phúc không thể chỉ có được khi có nhiều tiền bạc, danh vọng và quyền hành. Có nhiều người rất giàu, rất có uy quyền nhưng rất đau khổ vì họ không có một nếp sống tâm linh, một gia đình tâm linh. Và khi mình tu tập như một người cư sĩ hay người xuất gia thì mình có cái gia đình thứ hai đó là gia đình tâm linh. Và tổ tiên của gia đình tâm linh của chúng ta cũng có mặt trong chúng ta, trong từng tế bào cơ thể. Chúng ta đã tiếp nhận cái tuệ giác và hạnh phúc của Đức Thế Tôn, của các vị Bồ Tát và các vị Tổ sư. Chúng ta phải nuôi dưỡng cái gia tài đó trong cơ thể và tâm hồn của chúng ta.

Nếu chúng ta là một đứa con có hiếu thì chúng ta phải giữ gìn thân mạng  này cho nguyên vẹn. Đừng để cho ma tuý, rượu bia, cho sự trác táng nó làm hư. Nếu chúng ta là một đứa con có hiếu đối với gia đình tâm linh thì chúng ta phải trì giới, phải thực tập. Chúng ta phải làm cho dòng tâm linh sống dậy và truyền đạt cái giá trị tâm linh đó cho các thế hệ con cháu. Khi mình làm được việc đó rồi thì hạnh phúc của mình rất lớn.

Trong một buổi sáng ngồi thiền, tôi có hạnh phúc rất nhiều. Tại vì tôi đã giữ được hình hài của tôi, của gia đình huyết thống nguyên vẹn. Tôi đã không uống rượu, không sử dụng ma tuý, không trác táng. Và đến tuổi này tôi vẫn còn leo núi được, vẫn còn đi thiền hành và ngồi thiền mỗi ngày. Còn đứng về phương diện tâm linh tôi nghĩ tôi cũng là một đứa con có hiếu. Tại vì tôi đã tiếp nhận giáo lý mầu nhiệm của Đức Thế Tôn, của các vị Bồ Tát và các vị Tổ sư. Tôi đã học hỏi, đã thực tập và truyền trao lại gia tài tâm linh đó cho rất nhiều đệ tử của tôi, xuất gia cũng như tại gia. Và vì vậy nếu mình là đứa con có hiếu mình phải tiếp nhận tất cả gia tài của cả hai bên gia đình tâm linh và huyết thống.

Khi mình nắm vững được pháp môn thở trong chánh niệm, đi trong chánh niệm, làm việc trong chánh niệm, uống trà trong chánh niệm, ăn cơm trong chánh niệm thì mình có khả năng hạnh phúc ngay trong giây phút hiện tại. Mà sống trong giây phút hiện tại rồi mình mới có khả năng giúp người khác. Còn trong giây phút hiện tại mình đang đau khổ, mình đang bơ vơ, mình đang ốm yếu thì làm sao giúp được người khác. Vì vậy cái điều kiện quan trọng nhất để giúp được người khác là mình phải có hạnh phúc. Mình hãy đặt câu hỏi mình có hạnh phúc chưa ?

Mà hạnh phúc không phải là cái gì chúng ta tìm kiếm trong tương lai, hạnh phúc có mặt trong giây phút hiện tại. Và vì vậy viên sỏi đầu tiên là “Đã về, đã tới”. Con đã về giây phút hiện tại rồi, con đã tới giây phút hiện tại rồi, con đã tiếp xúc với những mầu nhiệm của giây phút hiện tại rồi, con không còn rong ruổi nữa. Đó là sự thực tập dừng lại. Dừng lại tiếng Phạn là Samatha , nó có nghĩa là chỉ. Thiền tập có hai phần chỉ và quán. Chỉ là  dừng lại để tiếp xúc với những mầu nhiệm của sự sống trong giây phút hiện tại. Những mầu nhiệm đó có khả năng làm cho cuộc đời mình đẹp lên, nó có khả năng nuôi dưỡng và trị liệu.

Và khi mình tiếp xúc được với những mầu nhiệm của sự sống đó thì cái thiên đường, cái Phật quốc, cái Tịnh độ có mặt ngay trong hiện tại cho mình. Viên sỏi thứ hai nó là anh em với viên sỏi đầu, nó cũng nói như vậy. Tên của nó là “Bây giờ, ở đây”. Nó là địa chỉ của sự sống, là địa chỉ của chư Bụt, chư Bồ Tát và địa chỉ của tịnh độ.

Nếu quý vị có học di truyền học thì các vị biết rằng tổ tiên và ông bà đã trao truyền tất cả các tinh hoa của họ cho mình và mình đang mang các thế hệ tổ tiên đi về tương lai. Vì vậy muốn gặp tổ tiên thì chỉ cần trở về là thấy thôi. Khi mình làm một cái bàn thờ của ông bà và mình để cái bài vị của bát hương, mình có thể nghĩ rằng tổ tiên ngồi ở trên cái bàn đó. Kỳ thực tổ tiên không ngồi trên đó, đó là cái biểu tượng thôi, tổ tiên ở trong  con người của mình. Người Việt Nam có tuệ giác rất lớn, người Việt Nam nói con cháu ở đâu thì ông bà ở đó, điều này rất đúng, rất là khoa học. Tại vì trong mỗi tế bào của mình có sự có mặt của các thế hệ tổ tiên ở trong đó. Và khi mình cười được một cái thì tổ tiên của mình cười được. Và khi mình đau khổ là tổ tiên đau khổ hết. Cho nên mình phải biết trách nhiệm. Nếu mình tu tập mà có giải thoát, nhẹ nhàng thì tổ tiên của mình cũng vậy. Đó là nói về tổ tiên huyết thống.

Tổ tiên tâm linh cũng vậy. Đức Thế Tôn cũng vậy, ngài không có đi đâu hết. Mình đã tiếp nhận Đức Thế Tôn. Ngài là cha sinh mình ra trong đạo pháp. Mình quy y với thầy mình và thầy mình cũng là con của Thế Tôn. Cho nên khi mình quy y và thọ năm giới là mình đang tiếp nhận Đức Thế Tôn qua thầy của mình. Và vì vậy cho nên Đức Thế Tôn có ở trong mình.

Hạt sỏi thứ ba là vững chãi, thảnh thơi. Vững chãi thảnh thơi là điều kiện của hạnh phúc. Vững chãi nghĩa là thế nào? Nghĩa là không bị quá khứ lôi kéo, không bị tương lai nó thu hút. Mình an trú trong hiện tại, mình vững như trái núi gọi là vững chãi, thảnh thơi. Đức Thế Tôn có hai đặc tính đó, đại hùng đại lực, vững chãi, thảnh thơi, bất động. Danh từ trong kinh gọi là Bất Động Tôn. Tức là Đức Thế Tôn không bị một cái gì xô đẩy được hết. Quá khứ không lôi kéo được Đức Thế Tôn, tương lai không xua đuổi được. Đức Thế Tôn ngồi vững, đứng vững như trái núi. Vì và vì vậy mình là con cháu của Thế Tôn mình phải có hai chất liệu vững chãi và thảnh thơi. Tuy rằng cái vững chãi và thảnh thơi của mình không lớn bằng Đức Thế Tôn mà là con của Thế Tôn mình có một phần nào cái vững chãi, thảnh thơi đó. Và hạnh phúc càng lớn khi vững chãi, thảnh thơi càng lớn.

Hạt sỏi thứ tư là quay về nương tựa. Mình quay về nương tựa nơi Tam Bảo. Mà Tam bảo ở đâu? Tam bảo ở địa chỉ bây giờ và ở đây. Không phải tới chùa mới có Tam Bảo. Nếu mình là người tu vững thì mình đi vào siêu thị mình vẫn có Tam Bảo. Nếu có Tam Bảo trong người mình, có vững chãi thảnh thơi rồi thì khi vào siêu thị mình sẽ không mua những thứ mình không cần. Mình chỉ mua cái cần thiết thôi nên siêu thị cũng không hấp dẫn được mình, không lôi kéo được mình. Và vì vậy mình thấy đâu cần có nhiều tiền mới hạnh phúc.

Thật sự là vững chãi và thảnh thơi là hai điều kiện lớn nhất của hạnh phúc. Nếu quý vị chưa có hạnh phúc là vì quý vị thiếu hai tính chất đó. Mà nếu muốn có vững chãi và thảnh thơi phải thực tập quay về nương tựa. Quay về nương tựa là quy y. Quy là quay về, y là nương tựa, nương vào. Quay về đâu? Quay về giây phút hiện tại và nương tựa trên Bụt, trên Pháp và trên Tăng.