Định đề 7

Vô sinh có nghĩa là Niết bàn, có nghĩa là chánh giác cùng với bất diệt, vô khứ vô lai, phi nhất phi dị, phi hữu phi vô.

Not born means nirvāṇa and it is awakening to the truth of the deathless, the no-coming and no-going, the not the same and not different, the not being and not non-being.

Vô sinh là not born. Chúng ta có bài hát: Cửa vô sinh mở rồi. Cửa vô sinh là cửa bất diệt (deathless). Vô sinh là Niết bàn, là chánh giác, là bất diệt, là vô khứ vô lai, là phi nhất phi dị, phi hữu phi vô.

Niết bàn là sự vắng mặt của vô minh. Vô minh được đại diện bởi tám ý niệm căn bản: ý niệm sinh, ý niệm diệt, ý niệm khứ, ý niệm lai, ý niệm nhất, ý niệm dị, ý niệm hữu, ý niệm vô. Lấy tám ý niệm đó ra thì ta có cơ hội tiếp xúc được với Niết bàn. Chữ vô sinh đại diện cho bất diệt, vô khứ, vô lai, phi nhất, phi dị, phi hữu, phi vô.

Chủ đề thứ tám mở ra cánh cửa của sự thực tập. Đợt sóng đã là nước rồi, nó không cần phải tiếp xúc với nước nữa. Tại sao chúng ta phải tiếp xúc với Niết bàn? Sóng đã là nước thì không cần phải chạy đi tìm nước. Ta đã an trú trong Niết bàn thì tại sao ta phải cần tiếp xúc với Niết bàn?

Lâu nay ta chỉ sống khơi khơi, hời hợt trên phương diện tích môn, trên phương diện hiện tượng nên ta đau khổ, ta có nhiều vô minh, phiền não. Vì vậy ta chỉ cần trở về, chỉ trở về thôi mà không cần phải đi thêm bước nào nữa. Đây là một sự thức dậy. Đợt sóng không cần phải đi hàng chục cây số mới tìm thấy nước. Ta cũng vậy, ta không cần phải đi bước nào để tìm Niết bàn tại vì ta đã an trú trong Niết bàn. Vấn đề là ta bừng tỉnh ra thôi. Bừng tỉnh dậy, biết mình là Niết bàn, mình là Bụt. Nói như thiền sư Lâm Tế, đó là tiếp xúc với Niết bàn. Chữ tiếp xúc không có nghĩa là đi tìm, tiếp xúc ở đây là bừng tỉnh để thấy ta là cái đó. Và đạo Bụt là con đường, là phương pháp để tiếp xúc. Chúng ta thực hiện sự tiếp xúc không phải bằng sự học hỏi đàm luận mà bằng sự thực tập. Định là sự thực tập, định không phải là sự suy tư. Định là sự duy trì cái thấy để cho cái thấy đó ngày càng sâu sắc. Ba định: không, vô tướng, vô tác, là ba định căn bản trong đạo Bụt.

Nhờ thực tập ba định mà ta an trú được trong Niết bàn, ta chuyển hóa tất cả phiền não trong đó có vô minh. Ba định: không, vô tướng, vô tác, được gọi là ba cánh cửa của giải thoát tức Tam giải thoát môn (the three doors of liberation).