Từ điển Làng Mai – H

Hà Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Hoa Kỳ, sinh năm 1972, thọ giới Sa Di Ni ngày 30 tháng 06 năm 1996 (24 tuổi) tại chùa Cam Lộ – Làng Mai, pháp danh Precious Sound of the Source, pháp tự Chân Hà Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Dừa. Thọ giới lớn ngày 3 tháng 12 năm 1998 trong đại giới đàn Tăng Hội. Nhận truyền đăng năm 2001 trong đại giới đàn Kỷ Nguyên Mới với bài kệ truyền đăng:
Mỗi bước Hà hoa nở gót chân
Uy Nghiêm năm sắc áng mây hồng
Nụ cười trên mắt Quan âm nữ
Pháp giới phơi bày thể tính không.
Là đệ tử thứ 41 của Thầy Làng Mai, sư cô Hà Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hà Thanh (Trăng Hà Thanh) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1996, tập sự xuất gia năm 2017 (21 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 20 tháng 5 năm 2018 tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm An Hỷ, pháp tự Chân Trăng Hà Thanh. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Ngọc Lan. Thọ giới lớn ngày 3 tháng 10 năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ tổ chức tại tu viện Lộc Uyển. Là đệ tử thứ 1063 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hà Thanh thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hạ Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1986, tập sự xuất gia năm 2005 (19 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 7 tháng 8 năm 2005 tại Tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Thường Nguyện, pháp tự Chân Hạ Nghiêm.Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Hướng Dương. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 01 năm 2009 tại chùa Từ Hiếu trong đại giới đàn Mùa Sen Mới. Nhận truyền đăng ngày 21 tháng 2 năm 2013 tại Làng Mai với bài kệ:
Rực rỡ trời sang hạ
Tùng bách đứng trang nghiêm
Nghe tăng thân hợp tấu
Chứng nhập pháp chân truyền.
Là đệ tử thứ 238 của Thầy Làng Mai, sư cô Hạ Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hạc Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người gốc Việt Nam, quốc tịch Thụy Điển, sinh năm 1981, tập sự xuất gia năm 2003 (22 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 8 tháng 2 năm 2003 tại chùa Pháp Vân – Làng Mai, pháp danh Tâm Hạnh Ngọc, pháp tự Chân Hạc Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Hồ Đào. Thọ giới lớn ngày 14 tháng 1 năm 2006 trong đại giới đàn Cổ Pháp. Nhận truyền đăng năm 2010 trong đại giới đàn Hoa Thuỷ Tiên với bài kệ:
Tùng xanh hạc trắng uy nghiêm
Bước chân thiền duyệt vui miền thượng phương
Thống đông đã chọn con đường
Sắt son một dạ thanh lương nẻo về.
Là đệ tử thứ 179 của Thầy Làng Mai, sư cô Hạc Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hạc Trắng (cơ sở) Một xóm dành cho các sư cô, thuộc tu viện Bích Nham, do sư cô Chân Thệ Nghiêm làm trụ trì.

Hai lời hứa (pháp số) Hai giới dành riêng cho thiếu nhi (dưới 10 tuổi). Trong lễ truyền thọ Ba Quy và Năm Giới, thay vì phát nguyện hành trì năm giới như đối với người lớn thì các em thiếu nhi hứa với Bụt hai lời hứa để học hỏi và giữ gìn. 1– Lời hứa thứ nhất: Con xin mở rộng lòng thương và tìm cách bảo vệ sự sống của mọi người và mọi loài. 2-Lời hứa thứ hai : Con xin mở rộng tầm hiểu biết để có thể thương yêu và chúng sống với mọi người và mọi loài.

Hái mận (sinh hoạt) Mỗi năm, vào sau khóa tu mùa hè, khi được Ban Chăm Sóc của Xóm Hạ thông báo mận đã chín, đại chúng ba xóm bốn chùa Làng Mai lại tập họp về Xóm Hạ để hái mận. Ngày hái mận cũng là một ngày hội. Đại chúng chia thành nhiều nhóm, nhóm đi hái mận, nhóm ngồi lựa mận, nhóm làm nhiệm vụ chuyên chở, có cả nhóm cắt mận để nấu mứt ngay tại chỗ. Có 1250 cây mận được trồng ở Xóm Hạ nên vườn mận rất rộng và được chăm sóc hoàn toàn theo lối hữu cơ. Có những năm được mùa mận, đại chúng phải hái 3 ngày mới hết và thu hoạch tới 5 tấn mận. Mận sấy khô và mứt mận trở thành một đặc sản của Làng Mai và các bạn thiền sinh về Làng có thể yểm trợ cho chương trình Hiểu và Thương bằng cách mua những sản phẩm này.

Hài Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Pháp, sinh năm 1983, tập sự xuất gia năm 2007 (24 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 17 tháng 2 năm 2008 tại Chùa Cam Lộ – Làng Mai, pháp danh Tâm Hỷ Đạo, pháp tự Chân Hài Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Lê. Thọ giới lớn năm 2011 trong đại giới đàn Lắng Nghe. Nhận truyền đăng trong đại giới đang Ân Nghĩa năm 2016 tại Làng Mai Pháp với bài kệ truyền đăng:
Hài hòa chân hôn đất mẹ
Con đường vui chốn từ nghiêm
Mai thôn ý thiên (Dieulivol) gìn giữ
Nhẹ buông những mối ưu phiền.
(tiếng Pháp)
Elle caresse la Terre Mere de ses pas harmonieux Son joyeux
chemin a égayé le temple de compassion
Dieu a voulu qu’elle protège le Village des Pruniers
en présentant gentiment ses vues contrariées.
Là đệ tử thứ 479 của Thầy Làng Mai, sư cô Hài Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hải Ấn (Trăng Hải Ấn) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Canada, sinh năm 1979, tập sự xuất gia năm 2012 (33 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 4 tháng 7 năm 2012, pháp danh Faithful Way of the Heart, pháp tự Chân Trăng Hải Ấn. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Đỗ Quyên. Là đệ tử thứ 758 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hải Ấn thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hải Chiếu (Trăng Hải Chiếu) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1995, tập sự xuất gia năm 2016 (21 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 15 tháng 12 năm 2016 tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm Diệu Phúc, pháp tự Chân Trăng Hải Chiếu. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Mai Vàng. Thọ giới lớn ngày 3 tháng 10 năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ tổ chức tại tu viện Lộc Uyển. Là đệ tử thứ 990 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hải Chiếu thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hải đảo tự thân (thuật ngữ) Nơi nương tựa vững chãi nhất. Tiếng Phạn là atmadìpa (Pali là attadìpa). Vào năm cuối trước khi nhập diệt, Bụt thường dạy các vị đệ tử đừng nương vào một ai khác, phải trở về nương tựa nơi chánh pháp trong tự thân (tự quy y pháp), một hải đảo vững chãi, an ninh, không bị sóng biển dập vùi. Bụt dạy: ‘Quý vị phải thực tập làm hải đảo tự thân, biết nương tựa nơi chính mình, đừng nương tựa vào một hải đảo nào khác hay một ai khác. Điều này có nghĩa là thực tập an trú trong phép quán niệm…’ (kinh Hải Đảo Tự Thân, Tạp Á Hàm 639). Bài kệ Hải Đảo Tự Thân đã được phổ nhạc có thể được sử dụng để thực tập thiền ngồi, thiền đi hay là những lúc mình thấy bất an và thiếu vững chãi: Quay về nương tựa, hải đảo tự thân. Chánh niệm là Bụt, soi sáng xa gần. Hơi thở là Pháp, bảo hộ thân tâm. Năm uẩn là Tăng, phối hợp tinh cần. Thở vào thở ra, là hoa tươi mát, là núi vững vàng, nước tĩnh lặng chiếu, không gian thênh thang.

Hải Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1987, tập sự xuất gia năm 2006 (19 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 3 tháng 3 năm 2007 tại Tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Diệu Hoa, pháp tự Chân Hải Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Trầm Hương. Thọ giới lớn năm 2011 trong đại giới đàn Lắng Nghe. Nhận truyền đăng năm 2016 tại tu viện Mộc Lan với bài kề truyền đăng:
Chân tâm ở tại lòng ta
Hải triều vang vọng lời ca thái bình
Nghiêm trau giới đức, nội minh
Trăng thu toả sáng mối tình thuỷ chung.
Là đệ tử thứ 434 của Thầy Làng Mai, sư cô Hải Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hải Thiệu (tên gọi) Xem Cương Kỷ.

Hải Thượng (Trời Hải Thượng) (tên gọi) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1990, thọ giới Sa Di ngày 18 tháng 12 năm 2014 (24 tuổi) tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm Nhất Niệm, pháp tự Chân Trời Hải Thượng. Thầy thuộc gia đình xuất gia Cây Sồi Đỏ. Thọ giới lớn ngày 22 tháng 2 năm 2019 tại Tu viện Vườn Ươm trong đại giới đàn Bây Giờ Ở Đây. Là đệ tử thứ 876 của Thầy Làng Mai, thầy Trời Hải Thượng thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Thị tịch năm 2023.

Hải Triều Âm (tạp chí, tên gọi) 1. Tạp chí do Thầy Làng Mai làm chủ bút, thầy Hộ Giác làm chủ nhiệm, phật tử Võ Đình Cường làm thư ký, cơ quan ngôn luận chính thức của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất, số đầu tiên xuất bản năm 1964. Hiện còn được lưu trữ tại thư viện của trường đại học Cornell. 2. Bé Hải Triều Âm – một nhân vật có thật trong truyện Tý – Chiếc lá ổi non và cây tre trăm đốt.

Hải Vân (Trời Hải Vân) (tên gọi) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1992, thọ giới Sa Di ngày 16 tháng 6 năm 2019 (27 tuổi) tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm Định Hùng, pháp tự Chân Trời Hải Vân, thuộc gia đình xuất gia Cây Nguyệt Quế. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 2 năm 2023 trong đại giới đàn Trừng Quang. Là đệ tử thứ 1109 của Thầy Làng Mai, thầy Trời Hải Vân thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hàm Tiếu (Trăng Hàm Tiếu) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1995, tập sự xuất gia năm 2013 (17 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 08 tháng 12 năm 2013 tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Quảng Nghiêm, pháp tự Chân Trăng Hàm Tiếu. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Đoàn. Thọ giới lớn ngày 22 tháng 02 năm 2017 trong đại giới đàn Tánh Thiên. Là đệ tử thứ 839 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hàm Tiếu thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hàm Tiếu Thiền (sách) Một cuốn sách của Thầy Làng Mai, ký bút hiệu Thạc Đức, ấn hành chui năm 1976 tại Việt Nam. Tên nguyên bản là Ý Thức Em Mặt Trời Tỏ Rạng, in ở hải ngoại dưới đề Phép Lạ Của Sự Tỉnh Thức. Được dịch ra nhiều thứ tiếng và được sửa chữa và tái bản nhiều lần. Bản tiếng Anh là The Miracle of Mindfulness, được nhà in Beacon xuất bản từ ba mươi năm nay và vẫn được tiếp tục bán đều đều, chưa bao giờ đứt đoạn.

Hành Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Hoa Kỳ, sinh năm 1979, tập sự xuất gia năm 2000 (21 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 12 tháng 2 năm 2001 tại chùa Pháp Vân– Làng Mai, pháp danh Simplicity of the Heart, pháp tự Chân Hành Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Trà Mi. Thọ giới lớn ngày 9 tháng 2 năm 2004 trong đại giới đàn Lâm Tế. Nhận truyền đăng năm 2008 tại Làng Mai trong đại giới đàn Thanh Lương Địa với bài kệ truyền đăng:
Vàng son chánh pháp Hành trì
Trang Nghiêm Tịnh độ bước đi siêu trần
Năm màu hiện dáng tường vân
Trăng sao ghi chữ pháp thân rạng ngời.
Là đệ tử thứ 122 của Thầy Làng Mai, sư cô Hành Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hạnh Liên (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ tu học theo pháp môn Làng Mai. Người Việt Nam, xuất gia năm 1996 tại Việt Nam. Đến Làng Mai từ năm 2001. Được Thầy Làng Mai truyền đăng năm 2007 trong đại giới đàn Phương Bối với bài kệ truyền đăng:
Ba cõi cao vang lời Hạnh nguyện.
Mười phương sáng rỡ cánh Liên hoa.
Trăng sao sinh được con người ấy.
Sông núi an vui cảnh thái hòa.
Hiện đang sinh hoạt với tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hạnh môn (thuật ngữ) Chiều hành động. Đây là chiều (dimension) thứ ba mà Thầy Làng Mai đề nghị để bổ túc cho hai chiều đã được đề cập tới trong tông Thiên Thai là tích môn và bản môn. Hạnh môn là nói tới công hạnh của các vị Bồ Tát trong kinh Pháp Hoa. Tác giả sách Sen Nở Trời Phương Ngoại đề nghị nên chia các phẩm trong kinh Pháp Hoa thành ba nhóm: tích môn, bản môn và hạnh môn.

Hạnh Nghĩa (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ tu học theo pháp môn Làng Mại. Người Việt Nam, sinh năm 1983, thọ giới Sadini năm 2001 (18 tuổi) tại chùa Hương Sơn (tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu). Thọ giới lớn năm 2007 tại tu viện Bát Nhã trong đại giới đàn Phương Bối. Nhận truyền đăng năm 2012 tại Tu viện Vườn Ươm trong đại giới đàn Tình Huynh Đệ với bài kệ truyền đăng:
Quán Hạnh viên dung vẹn Nghĩa tình
Nuôi hoài chí nguyện độ quần sanh
Trăng trong mây bạc còn muôn thuở
Một bước băng vạn qua lý trình.
Sư cô Hạnh Nghĩa là đệ tử của ni sư Tâm Hạnh chùa Hương Sơn.

Hạnh Nguyện (Trăng Hạnh Nguyện) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1992, thọ giới Sa Di Ni ngày 5 tháng 11 năm 2012 (20 tuổi), pháp danh Tâm Tuệ Như, pháp tự Chân Trăng Hạnh Nguyện. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Kim Ngân. Là đệ tử thứ 777 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hạnh Nguyện thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hạnh Nhu (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ tu học theo pháp môn Làng Mai, được Thầy Làng Mai truyền đăng năm 2004 trong đại giới đàn Lâm Tế với bài kệ truyền đăng:
Hạnh xưa Nhu thuận ánh trăng rằm.
Lối cũ tìm về thấy Phật tâm.
Đại địa muôn đời xinh đẹp mãi.
Họp ngàn chim én tạo mùa xuân.

Hạnh Phúc Mộng Và Thực (sách) Một cuốn sách của Thầy Làng Mai, bình giảng kinh Tam Di Đề (Samaddhi sutra), nhà xuất bản Lá Bối, Hoa Kỳ ấn hành năm 2001 và in tại Việt Nam năm 1999 và 2001. Đề tài của sách là tuổi trẻ, lý tưởng và tình yêu.

Hào Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1987, tập sự xuất gia năm 2007 (20 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 17 tháng 2 năm 2008 tại tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Phước Hà, pháp tự Chân Hào Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Lê. Thọ giới lớn ngày 22 tháng 2 năm 2011 trong đại giới đàn Lắng Nghe tại Làng Mai Pháp. Nhận truyền đăng năm 2017 tại Làng Mai Pháp với bài kệ truyền đăng:
Nụ cười chánh niệm tỏa hào quang
Trang nghiêm chiếu rọi khắp mười phương
Công phu giới định trình thật tướng
Ước nguyện năm xưa đã tận tường.
Là đệ tử thứ 499 của Thầy Làng Mai, sư cô Hào Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hảo Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người gốc Việt Nam, quốc tịch Úc, sinh năm 1966, tập sự xuất gia năm 1999 (33 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 4 tháng 12 năm 1999 tại chùa Từ Nghiêm – Làng Mai, pháp danh Diệu Tâm, pháp tự Chân Hảo Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Anh Đào. Thọ giới lớn ngày 9 tháng 1 năm 2003 trong đại giới đàn Đã Về Đã Tới. Nhận truyền đăng năm 2007 trong đại giới đàn Phương Bối với bài kệ truyền đăng:
Mắt biếc trao truyền chân Hảo ý
Công hành Nghiêm mật tuổi hoa niên
Nghe trong hiện tại hoa đàm nở
Vũ trụ ngời lên ánh diệu huyền.
Là đệ tử thứ 100 của Thầy Làng Mai, sư cô Hảo Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hạt giống (thuật ngữ) Xem chủng tử.

Hằng Chiếu (Trăng Hằng Chiếu) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1998, tập sự xuất gia năm 2016 (18 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 15 tháng 12 năm 2016 tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm Liên Hương, pháp tự Chân Trăng Hằng Chiếu. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Mai Vàng. Thọ giới lớn ngày 3 tháng 10 năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ tổ chức tại tu viện Lộc Uyển. Là đệ tử thứ 1012 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hằng Chiếu thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hằng Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người gốc Việt Nam, quốc tịch Mỹ, sinh năm 1972, tập sự xuất gia năm 1997 (25 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 08 tháng 11 năm 1997 tại Key West, Florida – Mỹ, pháp danh Tâm Quảng Hiệp, pháp tự Chân Hằng Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Phượng. Thọ giới lớn ngày 9 tháng 12 năm 2000 trong đại giới đàn Năm 2000. Nhận truyền đăng năm 2004 trong đại giới đàn Lâm Tế với bài kệ truyền đăng:
Bi quán dòng khơi biển tịnh Hằng
Ngôn hành từ ái lộ Nghiêm thân
Hoàng oanh trong liễu vừa lên tiếng
Ưu đàm hé cánh hiện toàn chân.
Là đệ tử thứ 53 của Thầy Làng Mai, sư cô Hằng Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hân Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, thọ giới Sa Di Ni ngày 04 tháng 02 năm 1998 tại chùa Từ Nghiêm – Làng Mai, pháp danh Tâm Minh Định, pháp tự Chân Hân Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Táo. Thọ giới lớn năm 2000. Là đệ tử thứ 62 của Thầy Làng Mai, sư cô Hân Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hậu Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1987, tập sự xuất gia năm 2007 (20 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 17 tháng 2 năm 2008 tại tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Giác Thiết, pháp tự Chân Hậu Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Lê. Là đệ tử thứ 497 của Thầy Làng Mai. Sư cô Hậu Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Helping the Buddha To Be Born (sách) Một cuốn sách nguyên bản tiếng Anh đăng lại bài pháp thoại của Thầy Làng Mai ngày 8 tháng 6 năm 1991 do nhà in Being Books xuất bản năm 1997 tại Anh.

Her Xuan (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ tu học theo pháp môn Làng Mai. Người Malaysia, sinh năm 1980, thọ giới sadini ngày 20 tháng 11 năm 2010 (30 tuổi) tại chùa Huat Huah Liam (Malaysia). Đến Làng Mai năm 2010. Thọ giới lớn ngày 24 tháng 5 năm 2014 trong đại giới đàn Cam Lộ Vị tại Làng Mai Pháp. Nhận truyền đăng năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ với bài kệ truyền đăng:
Lục hoà thường quán chiếu
Ái ngữ là huyền âm
Dựng xây tình huynh đệ
Hợp xướng cùng tăng thân.
Hiện đang sinh hoạt với tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hermit and the Well (sách) Một cuốn sách viết bằng tiếng Anh của Thầy Làng Mai, thuộc tủ sách dành cho trẻ em do họa sĩ Võ Đình Mai minh họa. Nhà Parallax Press xuất bản năm 2003 tại Hoa Kỳ.

Hiên Ngọc (Trăng Hiên Ngọc) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1989, thọ giới Sa Di ngày 30 tháng 1 năm 2012, pháp danh Tâm Tuệ Tín, pháp tự Chân Trăng Hiên Ngọc. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Cúc Đại Đóa. Thọ giới lớn ngày 23 tháng 3 năm 2016 trong đại giới đàn Ân Nghĩa. Là đệ tử thứ 740 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hiên Ngọc thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hiền Đức (Trăng Hiền Đức) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Pháp, sinh năm 1983, tập sự xuất gia năm 2018 (35 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 25 tháng 10 năm 2018 tại Làng Mai Pháp, pháp danh Vire L’aspiration du Coeur, pháp tự Chân Trăng Hiền Đức. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Dẻ Gai. Thọ giới lớn ngày 3 tháng 10 năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ tổ chức tại tu viện Lộc Uyển. Là đệ tử thứ 1081 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hiền Đức thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hiền Hải (tên gọi) Một vị xuất gia nữ tu tập theo pháp môn Làng Mai. Người Việt Nam, quốc tịch Mỹ, sinh năm 1929, thọ giới Sa Di Ni ngày 07 tháng 11 năm 2002 (74 tuổi) tại Tu Viện Đại Đăng, pháp danh Diệu Kiến, pháp tự Hiền Hải. Thọ giới lớn ngày 14 tháng 01 năm 2006 trong đại giới đàn Cổ Pháp. Đến Lộc Uyển vào năm 2002. Sư cô là mẹ của sư cô Đắc Nghiêm. Hiện đang sinh hoạt với tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hiền Hạnh(tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ tu học theo pháp môn Làng Mai. Người Việt Nam, quốc tịch Việt Nam, sinh năm 1978, tập sự xuất gia năm 1999 (21 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 19 tháng 2 năm 2003 (25 tuổi) tại chùa Diệu Đức – Huế, pháp danh Nguyên Tuệ, pháp tự Hiền Hạnh. Thọ giới Lớn ngày 18 tháng 12 năm 2006 trong đại giới đàn Văn Lang. Nhận truyền đăng ngày 21 tháng 2 năm 2013 tại Làng Mai với bài kệ:
Theo gót chư tôn hiền đức
Quyết lòng học hạnh bao dung
Một sáng lên bờ bất thối
Quê hương phỉ chí tang bồng
Là đệ tử của Sư bà Diệu Trí. Gốc chùa Diệu Nghiêm – Huế. Đến Làng Mai từ năm 2004. Sư cô Hiền Hạnh thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện đang sinh hoạt với tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hiền Hòa (tên gọi) Một vị xuất gia nữ tu học theo pháp môn Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1985, tập sự xuất gia năm 1996 (11 tuổi), thọ giới sa di ngày 19 tháng 2 năm 2003 tại chùa Diệu Đức – Huế, pháp danh Như Hiệp, pháp tự Hiền Hòa. Thọ giới Lớn ngày 18 tháng 12 năm 2006 trong đại giới đàn Văn Lang. Là đệ tử của Sư bà Diệu Trí. Gốc chùa Diệu Nghiêm – Huế. Đến Làng Mai từ năm 2004. Sư cô Hiền Hòa thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hiền Lương (Trời Hiền Lương) (tên gọi) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1995, thọ giới Sa Di ngày 30 tháng 1 năm 2012 (17 tuổi), pháp danh Tâm Kiến Tánh, pháp tự Chân Trời Hiền Lương. Thầy thuộc gia đình xuất gia Cây Cúc Đại Đóa. Thọ giới lớn ngày 23 tháng 3 năm 2016 trong đại giới đàn Ân Nghĩa. Là đệ tử thứ 746 của Thầy Làng Mai, thầy Trời Hiền Lương thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hiền Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người gốc Việt Nam, quốc tịch Úc, sinh năm 1977, tập sự xuất gia năm 2002 (25 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 26 tháng 5 năm 2002 tại chùa Từ Nghiêm – Làng Mai, pháp danh Tâm Khinh An, pháp tự Chân Hiền Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Xoan. Thọ giới lớn ngày 14 tháng 1 năm 2006 trong đại giới đàn Cổ Pháp. Là đệ tử thứ 156 của Thầy Làng Mai, sư cô Hiền Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hiền Nhân (Trăng Hiền Nhân) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Pháp, sinh năm 1994, tập sự xuất gia năm 2018 (24 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 25 tháng 10 năm 2018 tại Làng Mai Pháp, pháp danh Reglad Eveillé du Coeur, pháp tự Chân Trăng Hiền Nhân. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Dẻ Gai. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 2 năm 2023 trong đại giới đàn Trừng Quang. Là đệ tử thứ 1087 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hiền Nhân thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hiền Tâm (Trăng Hiền Tâm) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Hàn Quốc, tập sự xuất gia năm 2018, thọ giới Sa Di Ni ngày 25 tháng 10 năm 2018 tại Làng Mai Pháp, pháp danh Sincere Gratitude of the Heart, pháp tự Chân Trăng Hiền Tâm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Dẻ Gai. Là đệ tử thứ 1082 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hiền Tâm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hiển Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1983, tập sự xuất gia năm 2006 (23 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 3 tháng 3 năm 2007 tại Tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Giác Lâm, pháp tự Chân Hiển Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Trầm Hương. Thọ giới lớn ngày 22 tháng 2 năm 2011 trong đại giới đàn Lắng Nghe. Nhận truyền đăng năm 2016 trong đại giới đàn Ân Nghĩa với bài kệ:
Vườn thiền Hiển lộ mạch từ bi
Núi trăng Nghiêm hộ đức bảo trì
Phút giây xóa sạch bờ mê vọng
Tuệ giác bừng lên phép diệu kỳ.
Là đệ tử thứ 416 của Thầy Làng Mai, sư cô Hiển Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hiến Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Anh, sinh năm 1980, tập sự xuất gia năm 2007 (27 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 17 tháng 2 năm 2008 tại Chùa Cam Lộ – Làng Mai, pháp danh Tâm Tuyệt Đắc, pháp tự Chân Hiến Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Lê. Thọ giới lớn ngày 22 tháng 2 năm 2011 trong đại giới đàn Lắng Nghe. Nhận truyền đăng năm 2016 trong đại giới đàn Ân Nghĩa với bài kệ:
Dedication springs up from the earth of the mind
Adorning the world with loving-kindness and joy
Supporting each other all species interare
From beginningless time we have not been apart.
Là đệ tử thứ 477 của Thầy Làng Mai, sư cô Hiến Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hiện Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1992, tập sự xuất gia năm 2007 (15 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 17 tháng 2 năm 2008 tại tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Nguyên Đức, pháp tự Chân Hiện Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Lê. Là đệ tử thứ 516 của Thầy Làng Mai, sư cô Hiện Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hiện Pháp
1. (thuật ngữ) Giây phút hiện tại, những gì đang xảy ra trước mắt mình trong giây phút hiện tại (drstàdharma).
2. (Trời Hiện Pháp) Một vị xuất gia nam tu học theo pháp môn Làng Mai. Người Thái Lan, thọ giới lớn năm 2018.

Hiện Pháp Lạc Trú (bài tụng, thuật ngữ)
1. Một bài tụng được sử dụng trong các công phu sáng hoặc chiều tại các thiền viện, có thể dùng cho cả hai phái Thiền tông và Tịnh Độ tông. Đây là một trong những bài tụng mới nên chưa có trong sách Nhật Tụng Thiền Môn năm 2000 và Nghi Thức Tụng Niệm Đại Toàn nhưng đã có trong sách Nhật Tụng Thiền Môn 2010.
2. Có khi gọi là hiện pháp lạc cư (tiếng Phạn là Dristadharmasukhavihara), có nghĩa là sống hạnh phúc ngay trong giây phút hiện tại. Trong kinh Người Áo Trắng (Ưu Bà Tắc kinh, Trung A Hàm 128) Bụt dạy cư sĩ Cấp Cô Độc và năm trăm người bạn trong giới thương gia phương pháp sống hạnh phúc ngay trong giây phút hiện tại bằng cách thực tập ba quy, năm giới và các phép tùy niệm: Niệm Bụt, niệm Pháp, niệm Tăng và niệm Giới. Xem Đây là Tịnh Độ, Đã về đã tới và Bây giờ ở đây.

Hiện pháp tịnh độ (thuật ngữ) Tịnh độ được tiếp xúc ngay bây giờ và ở đây. Xem Đây là tịnh độ và mỗi bước chân đi vào tịnh độ.

Hiện Tại (Trời Hiện Tại) (tên gọi) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Hoa Kỳ, sinh năm 1988, thọ giới Sa Di ngày 5 tháng 11 năm 2012 (24 tuổi), pháp tự Chân Trời Hiện Tại. Sư chú thuộc gia đình xuất gia Cây Kim Ngân. Là đệ tử thứ 781 của Thầy Làng Mai, sư chú Trời Hiện Tại thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hiệp Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1982, tập sự xuất gia năm 2009 (27 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 21 tháng 11 năm 2009 tại chùa Từ Hiếu, pháp danh Tâm Huyền Vi, pháp tự Chân Hiệp Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Sen Hồng. Thọ giới lớn ngày 24 tháng 05 năm 2014 trong đại giới đàn Cam Lộ Vị. Nhận truyền đăng năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ với bài kệ truyền đăng:
Hiệp nữ xuất thích nữ
Nghiêm thân hiện giới thân
Công phu thừa pháp bảo
Xứ xứ nhuận hồng ân.
Là đệ tử thứ 643 của Thầy Làng Mai, sư cô Hiệp Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hiểu Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1988, tập sự xuất gia năm 2007 (19 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 17 tháng 2 năm 2008 tại tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Phước Hạnh, pháp tự Chân Hiểu Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Lê. Thọ giới lớn ngày 22 tháng 2 năm 2011 trong đại giới đàn Tình Huynh Đệ tại Làng Mai Pháp. Là đệ tử thứ 500 của Thầy Làng Mai, sư cô Hiểu Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hiểu và Thương (thuật ngữ, tổ chức) 1. Hiểu biết (trí) và thương yêu (bi). Chưa hiểu được những khó khăn và khổ đau với những gốc rễ xa gần của các khổ đau ấy của một người thì chưa có thể chấp nhận và thương yêu được người ấy. Muốn hiểu thì phải có thì giờ để quán chiếu và lắng nghe. Lắng nghe để hiểu, nhìn thấu để thương, là sự thực tập để thiết lập truyền thông và nuôi dưỡng hạnh phúc. Bồ Tát Quan Thế Âm là biểu tượng cho khả năng lắng nghe, Bồ Tát Văn Thù là biểu tượng cho khả năng nhìn thấu. Đã hiểu thì thế nào cũng thương, đã thương có nghĩa là đã hiểu. Con không hiểu được cha thì chưa thể thương cha, cha chưa hiểu được con thì tình thương vẫn chưa phải là tình thương đích thực, vì vậy vẫn còn làm cho con khổ. ‘Hiểu thương chẳng trách móc người, hiện thân Bồ Tát giữa nơi đạo tràng’ và ‘Đi qua cầu hiểu tới cầu thương’ là những câu nói thường sử dụng ở Làng Mai. 2. Tên chương trình công tác xã hội của Làng Mai tại những vùng quê nghèo, xa xôi và khó khăn ở Việt Nam, gồm có các trường mẫu giáo và các trường huấn nghệ.

Hiếu Đức (Trăng Hiếu Đức) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Hồng Kông, sinh năm 1998, thọ giới Sa Di Ni ngày 3 tháng 10 năm 2020 (22 tuổi) tại Làng Mai, Pháp, pháp danh Smiling Moon of the Heart, pháp tự Chân Trăng Hiếu Đức. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Hạt Dẻ. Là đệ tử thứ 1160 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hiếu Đức thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hiếu Hạnh (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1993, thọ giới Sa Di Ni ngày 23 tháng 1 năm 2024 (31 tuổi), pháp danh Nguyên Từ Khai, pháp tự Chân Hiếu Hạnh. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Bàng, là đệ tử thứ 60 của thế hệ thứ ba Tăng thân xuất sĩ Làng Mai. Sư cô Hiếu Hạnh thuộc thế hệ thứ 44 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 10 của phái Liễu Quán.

Hiếu Khai (Trăng Hiếu Khai) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Bỉ, sinh năm 1986, thọ giới Sa Di Ni ngày 3 tháng 10 năm 2020 (34 tuổi) tại Làng Mai, Pháp, pháp danh Joyful Listening of the Heart, pháp tự Chân Trăng Hiếu Khai. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Hạt Dẻ. Là đệ tử thứ 1161 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hiếu Khai thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hiếu Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ thực tập theo pháp môn Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1952. Năm 1975, Ni sư xuất gia với Hòa thượng Thích Thanh Từ tại Thiền viện Chân Không, thành phố Vũng Tàu. Ni sư thọ Tỳ kheo Ni giới năm 1984. Từ năm 1989 đến năm 1995, Ni sư qua Pháp tu học ở Làng Mai. Được Thầy Làng Mai đặt tên Chân Hiếu Nghiêm và truyền đăng năm 1999 với bài kệ truyền đăng:
Hiếu hạnh gương xưa là mật hạnh
Nghiêm thân thường trú giữa tăng thân
Quê hương sự nghiệp còn trông đợi 
Tây vức tuy xa vẫn thật gần.
Năm 1996, Ni sư và Ni sư Chân Vị đến đảo Maui, thấy không có chùa Việt nên hai Ni sư đã phát nguyện xây dựng ngôi chùa Việt tại đây.

Hiếu Thuận (Trăng Hiếu Thuận) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Tây Ban Nha, sinh năm 1972, thọ giới Sa Di Ni ngày 3 tháng 10 năm 2020 (48 tuổi) tại Làng Mai, Pháp, pháp danh Pure Emptiness of the Heart, pháp tự Chân Trăng Hiếu Thuận. Sư cô thuộc gia đình xuất gia CâyHạt Dẻ. Là đệ tử thứ 1154 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hiếu Thuận thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hiệu Lực Cầu Nguyện (sách) Một cuốn sách của Thầy Làng Mai do nhà Lá Bối, Hoa Kỳ xuất bản lần đầu năm 2003 và được dịch sang tiếng Anh với tựa đề The Energy of Prayer.

Hiệu Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1982, tập sự xuất gia năm 2005 (23 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 10 tháng 5 năm 2006 tại Tu viện Bát Nhã, Việt Nam, pháp danh Tâm Từ, pháp tự Chân Hiệu Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Hải Đường. Là đệ tử thứ 367 của Thầy Làng Mai, sư cô Hiệu Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hoa Bưởi (cơ sở) Một cư xá dành cho cư sĩ nam tại tu viện Bích Nham.

Hoa Cau (điện đường) Phòng nghỉ của Thầy Làng Mai tại Xóm Hạ.

Hoa Lâm (Trăng Hoa Lâm) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1989, tập sự xuất gia năm 2013 (24 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 8 tháng 12 năm 2013, pháp danh Tâm An Nhiên, pháp tự Chân Trăng Hoa Lâm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Đoàn. Thọ giới lớn ngày 22 tháng 02 năm 2017 trong đại giới đàn Tánh Thiên. Là đệ tử thứ 827 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hoa Lâm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hoa Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người gốc Việt Nam, quốc tịch Anh, sinh năm 1959, tập sự xuất gia năm 1991 (32 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 26 tháng 1 năm 1991 tại chùa Cam Lộ – Làng Mai, pháp danh Tâm Uyên, pháp tự Chân Hoa Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Quỳnh Hương. Thọ giới lớn ngày 5 tháng 8 năm 1994 trong đại giới đàn Hương Tích. Nhận truyền đăng năm 1999 với bài kệ truyền đăng:
Hoa trái thương yêu nguyền hiến tặng
Nghiêm hành tam học rạng uy nghi
Đào lý vườn tâm bừng sắc thắm
Sân ngoài tùng bách nét phương phi.
Là đệ tử thứ 11 của Thầy Làng Mai, sư cô Hoa Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hoa Ô Môi (cơ sở) Quán sách tại Xóm Hạ.

Hoa rác tương tức (thuật ngữ) Tính cách hữu cơ của hoa và rác, của phiền não và bồ đề. Xem Chuyển rác thành hoa.

Hoa Sen (sách) Văn tập kỷ niệm lớp giáo lý phổ thông tại Cầu Đất nhân dịp mãn khóa năm 1952, do Liên Hoa xuất bản.

Hoa Sen Trọng Biển Lửa (sách) Một cuốn sách của Thầy Làng Mai do nhà Lá Bối, Sài Gòn xuất bản lần đầu năm 1967. Bản dịch tiếng Anh tựa đề Vietnam, Lotus in a Sea of Fire do nhà Hill and Wang ấn hành.

Hoa Tiên (Trăng Hoa Tiên) (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1984, thọ giới Sa Di Ni ngày 30 tháng 1 năm 2012 (28 tuổi), pháp danh Tâm Huệ Anh, pháp tự Chân Trăng Hoa Tiên. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Cúc Đại Đóa. Thọ giới lớn ngày 23 tháng 3 năm 2016 tại Làng Mai Pháp trong đại giới đàn Ân Nghĩa. Nhận truyền đăng năm 2023 trong khóa tu xuất sĩ “Vững một niềm tin” tổ chức tại Làng Mai với bài kệ truyền đăng:
Gót sen thiền tập cùng Trăng
Hoa tâm nở rộ thoát vòng thị phi
Dáng Tiên hiện nét uy nghi
Lắng nghe nhẫn hạnh từ bi cứu đời.
Là đệ tử thứ 737 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hoa Tiên thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hòa Ái
1. (tháp miếu) Một tháp chuông thuộc Chùa Cam Lộ, Xóm Hạ.
2.(Trăng Hòa Ái) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1999, thọ giới Sa Di Ni ngày 18 tháng 12 năm 2014 (15 tuổi), pháp danh Tâm An Trú, pháp tự Chân Trăng Hòa Ái. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Sồi Đỏ. Là đệ tử thứ 908 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hòa Ái thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hoà Hợp (Trăng Hòa Hợp) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1992, tập sự xuất gia năm 2014 (22 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 18 tháng 12 năm 2014 tại Làng Mai Pháp, pháp danh Tâm Ý Hoà, pháp tự Chân Trăng Hoà Hợp. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Sồi Đỏ. Thọ giới lớn ngày 22 tháng 02 năm 2019 trong đại giới đàn Bây Giờ Ở Đây tại Làng Mai Pháp. Là đệ tử thứ 898 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hoà Hợp thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hòa Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Canada, sinh năm 1968, thọ giới Sa Di Ni ngày 23 tháng 03 năm 1999 (31 tuổi) tại Làng Mai, pháp danh Profonde Inclusive du Coeur, pháp tự Chân Hòa Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Mộc Lan. Là đệ tử thứ 83 của Thầy Làng Mai, sư cô Hòa Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hòa Nhã (Trăng Hòa Nhã) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1999, tập sự xuất gia năm 2018 (19 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 16 tháng 6 năm 2019 tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm Diệu Hạnh, pháp tự Chân Trăng Hòa Nhã. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Nguyệt Quế. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 2 năm 2023 trong đại giới đàn Trừng Quang. Là đệ tử thứ 1117 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hòa Nhã thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hòa Thuận (Trăng Hòa Thuận) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Trung Quốc, sinh năm 1989, thọ giới Sa Di Ni ngày 16 tháng 6 năm 2019 (30 tuổi) tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Happy Garden of the Heart, pháp tự Chân Trăng Hòa Thuận. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Nguyệt Quế. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 2 năm 2023 trong đại giới đàn Trừng Quang. Là đệ tử thứ 1110 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hòa Thuận thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hóa Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1963, tập sự xuất gia năm 2001 (38 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 28 tháng 6 năm 2001 tại chùa Pháp Vân – Làng Mai, pháp danh Tâm Thiện Nguyện, pháp tự Chân Hóa Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Dâu Tây. Thọ giới Lớn ngày 10 tháng 11 năm 2004 trong đại giới đàn Đoàn Tụ. Nhận truyền đăng năm 2009 trong đại giới đàn Mùa Sen Mới với bài kệ truyền đăng:
Công phu chuyển Hóa từng giây phút
Vun trồng giới định để Nghiêm thân
Chắp tay tiếp nhận nhành dương liễu
Thấy được Quan Âm chí xuất trần.
Là đệ tử thứ 125 của Thầy Làng Mai, sư cô Hóa Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Họa Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1989, tập sự xuất gia năm 2005 (16 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 10 tháng 5 năm 2006 tại Tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Quang Trú, pháp tự Chân Họa Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Hải Đường. Thọ Giới Lớn ngày 14 tháng 1 năm 2010 trong đại giới đàn Hoa Thuỷ Tiên. Nhận truyền đăng năm 2016 trong đại giới đàn Ân Nghĩa với bài kệ:
Thiên nhiên bức họa thần kỳ
Thân nghiêm mang ấn luật nghi còn là
Khoan từ mỗi bước vào ra
Bốn mùa xuân thắm sơn hà bình yên.
Là đệ tử thứ 383 của Thầy Làng Mai, sư cô Họa Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hoan Hỷ (Trời Hoan Hỷ) (tên gọi) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1994, thọ giới Sa Di ngày 18 tháng 12 năm 2014 (20 tuổi) tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm Quảng Tánh, pháp tự Chân Trời Hoàn Hỷ. Thầy thuộc gia đình xuất gia Cây Sồi Đỏ. Thọ giới lớn ngày 22 tháng 2 năm 2019 tại Tu viện Vườn Ươm trong đại giới đàn Bây Giờ Ở Đây. Là đệ tử thứ 893 của Thầy Làng Mai, thầy Trời Hoan Hỷthuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hoan Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1993, tập sự xuất gia năm 2007 (14 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 20 tháng 09 năm 2008 tại Chùa Từ Hiếu, pháp danh Tâm Vạn Hằng, pháp tự Chân Hoan Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Sen Trắng. Thọ giới lớn ngày 24 tháng 05 năm 2014 trong đại giới đàn Cam Lộ Vị. Nhận truyền đăng trong đại giới đàn Bây Giờ Ở Đây năm 2019 tại Tu viện Vườn Ươm với bài kệ truyền đăng:
Tâm lắng hân hoan hiện
Thân an trang nghiêm bày tỏ
Nói im cùng hành động
Bây giờ và ở đây.
Là đệ tử thứ 587 của Thầy Làng Mai, sư cô Hoan Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hoàn Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1982, tập sự xuất gia năm 2008 (26 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 08 tháng 03 năm 2009 tại Chùa Từ Hiếu, pháp danh Tâm Minh Tâm, pháp tự Chân Hoàn Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Sen Vàng. Thọ giới lớn ngày 27 tháng 2 năm 2012 trong đại giới đàn Tình Huynh Đệ. Nhận truyền đăng trong đại giới đàn Bây Giờ Ở Đây năm 2019 tại Tu viện Vườn Ươm với bài kệ truyền đăng:
Đi đứng nằm ngồi đều thưởng thức
Sáu thời đâu, chẳng hạn phải công phu
Hoàn vũ tròn đầy trong hơi thở
Nghiêm khắc niệm mỗi nhiếp thu.
Là đệ tử thứ 599 của Thầy Làng Mai, sư cô Hoàn Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hoàng Anh (Trăng Hoàng Anh) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Sinh năm 1992, tập sự xuất gia năm 2016 (24 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 14 tháng 12 năm 2016, pháp danh Joyous Equanimity of the Heart, pháp tự Chân Trăng Hoàng Anh, trong gia đình xuất gia Cây Mai Vàng. Là đệ tử thứ 986 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hoàng Anh thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hoàng Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1989, tập sự xuất gia năm 2007 (18 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 17 tháng 2 năm 2008 tại tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Phước Hải, pháp tự Chân Hoàng Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Lê. Thọ giới lớn năm 2011 trong đại giới đàn Lắng Nghe tại tu viện Lộc Uyển. Nhận truyền đăng trong đại giới đàn Tánh Thiên năm 2017 tại Tu viện Vườn Ươm với bài kệ truyền đăng:
Bửu tháp huy hoàng rạng tổ tông
Tài bồi nghiệp tuệ nghiêm trời đông
Gió sớm mây chiều tuyên bát nhã
Cơ duyên đốn ngộ cứ thông đồng.
Là đệ tử thứ 505 của Thầy Làng Mai. Sư cô Hoàng Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hoàng Yên (Trăng Hoàng Yên) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người gốc Việt, quốc tịch Hoa Kỳ, sinh năm 1986, tập sự xuất gia năm 2016 (30 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 14 tháng 12 năm 2016, pháp danh Tâm Giác Âm, pháp tự Chân Trăng Hoàng Yên. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Mai Vàng. Thọ giới lớn ngày 3 tháng 10 năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ tổ chức tại tu viện Lộc Uyển. Là đệ tử thứ 987 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hoàng Yên thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hoạt Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1992, tập sự xuất gia năm 2005 (13 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 3 tháng 3 năm 2007 tại Tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Hoài, pháp tự Chân Hoạt Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Trầm Hương. Thọ giới lớn năm 2012. Là đệ tử thứ 466 của Thầy Làng Mai, sư cô Hoạt Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hoằng Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1988, tập sự xuất gia năm 2006 (18 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 3 tháng 3 năm 2007 tại Tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Hoa Đức, pháp tự Chân Hoằng Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Trầm Hương. Thọ giới lớn năm 2010 tại Tu viện Vườn Ươm trong đại giới đàn Thủy Tiên. Nhận truyền đăng năm 2016 trong đại giới đàn Ân Nghĩa diễn ra tại Đạo tràng Mai Thôn với bài kệ truyền đăng:
Hoằng dương diệu pháp khắp hằng sa
Định tuệ nghiêm trang chốn ta Bà
Giới luật uy nghi ngời phạm hạnh
Pháp thân tỏa sáng giữa bao la.
Là đệ tử thứ 440 của Thầy Làng Mai, sư cô Hoằng Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Học Chiếu (Trăng Học Chiếu) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1987, tập sự xuất gia năm 2016 (29 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 15 tháng 12 năm 2016 tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm Diệu Hòa, pháp tự Chân Trăng Học Chiếu. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Mai Vàng. Thọ giới lớn ngày 3 tháng 10 năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ tổ chức tại tu viện Lộc Uyển. Là đệ tử thứ 1007 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Học Chiếu thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Học Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người gốc Việt Nam, quốc tịch Mỹ, sinh năm 1975, tập sự xuất gia năm 2000 (25 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 18 tháng 05 năm 2000 tại chùa Từ Nghiêm – Làng Mai, pháp danh Tâm Nguyên Ân, pháp tự Chân Học Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Bông Sứ. Thọ giới lớn ngày 9 tháng 1 năm 2003 trong đại giới đàn Đã Về Đã Tới. Nhận truyền đăng năm 2008 trong đại giới đàn Thanh Lương Địa với bài kệ truyền đăng:
Vô học nở hoa miền hữu học
Giới nghiêm đèn tuệ chiếu trang
nghiêm Trên đồi thế kỷ cùng nhau bước
Khúc hát reo vang tiếng ngọc tuyền.
Là đệ tử thứ 113 của Thầy Làng Mai, sư cô Học Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Học Sơn (Trời Học Sơn) (tên gọi) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1996, thọ giới Sa Di ngày 15 tháng 12 năm 2019 (23 tuổi), pháp danh Tâm Từ Đức, pháp tự Chân Trời Học Sơn, thuộc gia đình xuất gia Cây Ngọc Am. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 2 năm 2023 trong đại giới đàn Trừng Quang. Là đệ tử thứ 1145 của Thầy Làng Mai, thầy Trời Học Sơn thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hỏi đáp từ trái tim (sách) Một cuốn sách của Thầy Làng Mai, chuyển ngữ từ nguyên bản tiếng Anh Answer from the heart. Sách do Thái Hà Book phát hành tại Việt Nam năm 2018.

Họp chúng buổi sáng (sinh hoạt) Buổi họp đứng thành vòng tròn của đại chúng mỗi chùa, được triệu tập vào buổi sáng sau bữa sáng để phân phối công việc, cho mọi người biết ai chấp tác gì vào buổi sáng hôm ấy và cũng để thông báo những gì cần thiết. Buổi họp thường bắt đầu bằng một vài bài thiền ca, và không kéo dài quá 15 phút. Tiếng Anh là tụ họp cộng đồng. Họp chúng buổi sáng có tác dụng rất tốt trong hướng xây dựng tình huynh đệ.

Hồ Thu (Trăng Hồ Thu) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1990, thọ giới Sa Di Ni ngày 2 tháng 8 năm 2015 (25 tuổi) tại Từ viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm Tịnh An, pháp tự Chân Trăng Hồ Thu. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Sala. Là đệ tử thứ 940 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hồ Thu thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hồ Sen (Trăng Hồ Sen) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1997, tập sự xuất gia năm 2015 (18 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 12 tháng 5 năm 2016 tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm An Hòa, pháp tự Chân Trăng Hồ Sen. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Hoàng Yến. Thọ giới lớn ngày 3 tháng 10 năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ tổ chức tại tu viện Lộc Uyển. Là đệ tử thứ 958 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hồ Sen thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hôn nhân dị giáo (phát biểu) xem Đừng bỏ gốc rễ.

Hộ Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, quốc tịch Mỹ, sinh năm 1950, tập sự xuất gia năm 1999 (49 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 18 tháng 05 năm 2000 tại chùa Từ Nghiêm – Làng Mai, pháp danh Tâm Huệ, pháp tự Chân Hộ Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Bông Sứ. Thọ giới lớn ngày 9 tháng 1 năm 2003 trong đại giới đàn Đã Về Đã Tới. Nhận truyền đăng năm 2008 trong đại giới đàn Thanh Lương Địa với bài kệ truyền đăng:
Ý căn đêm sớm Hộ trì.
Trang Nghiêm đất Bụt thành quy chẳng rời.
Suốt ngày tịnh cảnh rong chơi.
Pháp môn hành hóa không ngoài hiểu thương.
Sư cô là mẹ của thầy Pháp Nguyên. Là đệ tử thứ 105 của Thầy Làng Mai. Sư cô Hộ Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hộ Trì (cơ sở) Một cư xá thuộc đạo tràng Thanh Sơn, tu viện Rừng Phong.

Hồi Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1989, tập sự xuất gia năm 2007 (18 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 17 tháng 2 năm 2008 tại tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Diệu Hòa, pháp tự Chân Hồi Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Lê. Thọ giới lớn năm 2011 trong đại giới đàn Lắng Nghe. Là đệ tử thứ 506 của Thầy Làng Mai. Sư cô Hồi Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hội chợ tăng thân (sinh hoạt) Tiếng Anh là Sangha Fair. Một nét mới của những khóa tu lớn do tăng thân Làng Mai tổ chức. Hội chợ thường được tổ chức trước khi mỗi khóa tu kết thúc để các bạn thiền sinh có cơ hội giới thiệu về tăng thân địa phương của mình, còn những bạn chưa có tăng thân sẽ có cơ hội tìm được tăng thân để cùng tham gia sinh hoạt. Các tăng thân cũng có dịp tìm hiểu thêm về các hoạt động của nhau và chia sẻ kinh nghiệp xây dựng tăng thân.

Hội đồng Giáo thọ (chức vụ) Hội đồng những vị xuất gia đã được truyền đăng làm giáo thọ, có trách nhiệm trực tiếp giảng dạy và chăm sóc sự tu học của đại chúng, chịu trách nhiệm về phẩm chất tu và học của đại chúng xuất gia cũng như tại gia đang thực tập tại đạo tràng.

Hội đồng Tỳ kheo (Tỳ kheo ni) (chức vụ) Hội đồng những vị xuất gia đã thọ giới Lớn, có thẩm quyền đưa ra những quyết định quan trọng liên quan tới đời sống và sinh hoạt trong một xóm hay của cả tăng thân. Hội đồng ra quyết định bằng phép Yết ma theo truyền thống đồng thời có sự phối hợp của tinh thần thâm niên và dân chủ. Trước khi thực hiện phép Yết ma, hội đồng tỳ kheo (tỳ kheo ni) thường tham khảo ý kiến của những thành viên khác trong chúng, từ các vị sa di, sa di ni đến những vị tập sự xuất gia hay cư sĩ. Xem thêm sách Sống Chung An Lạc do Lá Bối ấn hành.

Hội hoa thủy tiên (sinh hoạt) Một lễ hội mừng hoa thủy tiên nở. Tại Pháp Thân Tạng ở Xóm Thượng, cứ đến khoảng tháng 3 dương lịch là hàng ngàn bông thủy tiên lại từ đâu bất thần vươn lên, làm rực rỡ cả sườn núi. Đại chúng được mời tới để cùng Sư Ông đi thiền hành xuống Pháp Thân Tạng, ngồi chơi và thưởng thức hoa thủy tiên. Đâu đó từ trên sườn núi lại vẳng xuống tiếng đàn, tiếng sáo theo những điệu thiền ca của Làng.

Hội hoa mai (sinh hoạt)Một lễ hội mừng hoa mai nở. Thường được tổ chức tại Xóm Hạ vì đây là nơi trồng 1250 cây mận của Làng.

Hội Ngàn Sao (điện đường) Một thiền đường thuộc chùa Cam Lộ, Xóm Hạ. Thiền đường có khả năng chứa được hơn một ngàn người.

Hội Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1974, tập sự xuất gia năm 1999 (25 tuổi), thọ giới Sa Di Ningày 04 tháng 12 năm 1999 tại chùa Từ Nghiêm – Làng Mai, pháp danh Tâm Quảng Minh, pháp tự Chân Hội Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Anh Đào. Thọ giới lớn ngày 09 tháng 01 năm 2003 trong đại giới đàn Đã Về Đã Tới. Nhận truyền đăng năm 2006 trong đại giới đàn Văn Lang với bài kệ truyền đăng:
Trời đêm mở Hội ngàn sao
Vầng trăng có lối đi vào uy Nghiêm Bàn
tay tổ phụ trao truyền Nguyện
xưa rồi mãn cơ duyên thật gần.
Là đệ tử thứ 92 của Thầy Làng Mai, sư cô Hội Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hồn Nhiên (Trời Hồn Nhiên) (tên gọi) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1997, thọ giới Sa Di ngày 28 tháng 4 năm 2013 (16 tuổi), pháp danh Tâm Thiện Đức, pháp tự Chân Trời Hồn Nhiên, thuộc gia đình xuất gia Cây Hoa Gạo. Thọ giới lớn tại Tu viện Vườn Ươm ngày 22 tháng 2 năm 2017 trong đại giới đàn Tánh Thiên. Là đệ tử thứ 807 của Thầy Làng Mai, thầy Trời Hồn Nhiên thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hồng (sách) Một tập truyện ngắn của Thầy Làng Mai do nhà xuất bản Lá Bối Châu Âu ấn hành bằng tiếng Pháp năm 1980, dịch từ nguyên bản tiếng Việt trong cuốn Bưởi xuất bản năm 1979.

Hồng Ân (Trăng Hồng Ân) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1977, thọ giới Sa Di Ni ngày 5 tháng 11 năm 2012 (35 tuổi), pháp danh Tâm Diệu Pháp, pháp tự Chân Trăng Hồng Ân. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Kim Ngân. Là đệ tử thứ 772 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hồng Ân thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hồng Bàng (Trời Hồng Bàng) (tên gọi) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1996, thọ giới Sa Di ngày 18 tháng 12 năm 2014 (18 tuổi) tại Từ viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm An Lạc, pháp tự Chân Trời Hồng Bàng. Thầy thuộc gia đình xuất gia Cây Sồi Đỏ. Thọ giới lớn ngày 2 tháng 10 năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ tổ chức tại tu viện Lộc Uyển. Là đệ tử thứ 878 của Thầy Làng Mai, thầy Trời Hồng Bàng thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hồng Giòn (cơ sở) Một cư xá thuộc Xóm Hạ.

Hồng Lĩnh (Trời Hồng Lĩnh) (tên gọi) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 2001, thọ giới Sa Di ngày 2 tháng 7 năm 2017 (16 tuổi) tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm Đức Hà, pháp tự Chân Trời Hồng Lĩnh, thuộc gia đình xuất gia Cây Giáng Hương. Thọ giới lớn ngày 2 tháng 10 năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ tổ chức tại tu viện Lộc Uyển. Là đệ tử thứ 1025 của Thầy Làng Mai, thầy Trời Hồng Lĩnh thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hồng Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người gốc Việt Nam, quốc tịch Úc, tập sự xuất gia năm 2002, thọ giới Sa Di Ni ngày 26 tháng 5 năm 2002 tại chùa Từ Nghiêm – Làng Mai, pháp tự Chân Hồng Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Xoan. Là đệ tử thứ 153 của Thầy Làng Mai, sư cô Hồng Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hộp bánh Lu (thuật ngữ) Một hộp bánh bích quy do hãng Le fèvre Utile (LU) ở Pháp sản xuất. Ngày xưa trong thời thuộc địa, nhiều thiếu nữ đã sử dụng chiếc hộp này để giữ những lá thư tình mình nhận được. Đọc lại những lá thư tình ấy là có cơ hội tưới tẩm hạt giống ân tình ngày xưa để có thêm cơ hội tha thứ và phục hồi thương yêu, cũng như cơn mưa làm mát dịu một mảnh đất khô cằn và khiến cho hạt giống có cơ hội nẩy mầm. Thầy Làng Mai thường dùng hình ảnh này để dạy về pháp môn tưới tẩm hạt giống tốt.

Hơi thở chánh niệm (phép tu) Hơi thở đầu tiên trong mười sáu phép quán niệm về hơi thở được Bụt dạy trong Kinh Quán Niệm Hơi Thở. “Thở và ở tôi biế t là tôi đang thở vào, thở ra tôi biết là tôi đang thởra “. Đây là phép nhận diện hơi thở. Ta cứ thở tự nhiên trong bất cứ tư thế nào của thân thể, và chỉ cần để hết tâm ý vào hơi thở. Thở như thế chỉ trong vài chục giây là thân tâm ta về lại với nhau và ta thực sự có mặt trong giây phút hiện tại. Tiếp tục thở như thế, ta sẽ thấy hơi thở tự nhiên trở nên êm dịu, sâu lắng và điều hòa, thân cũng như tâm sẽ có cảm giác dễ chịu, an lạc. Năng lượng chánh niệm do hơi thở chế tác tiếp tục bảo hộ ta, giúp ta an trú trong giây phút hiện tại, không để cho ưu tư, lo lắng và thất niệm kéo ta đi về quá khứ hay tương lai.

Hơi thở của Bụt (khóa tu) Tên một khóa tu 21 ngày được tổ chức tại Làng Mai năm 2006.

Hơi thở nhẹ (cơ sở) tiếng Pháp là La Maison de L’Inspir. Thiền đường tọa lạc tại công viên Villeflix thuộc vùng Noisy Le Grand ngoại ô Paris, được xây dựng ngay trong khuôn viên cũ của thiền đường Hoa Quỳnh, thay thế cho thiền đường Hoa Quỳnh (Fleurs de Cactus) để phục vụ cho thiền sinh và Phật tử miền Paris và phụ cận. Thiền đường Hơi thở Nhẹ được khánh thành vào đầu năm Mậu Tý 2008, và sư cô Chân Giác Nghiêm, người Pháp, đã được tăng thân công cử làm trụ trì. Địa chỉ: 7 Alee des Belles Vues, 93160 Noisy-le-Grand, Paris.

Hơi thở nuôi dưỡng và trị liệu (sách) Một cuốn sách của Thầy Làng Mai, chuyển ngữ từ tiếng Anh những bài giảng về Kinh Quán niệm hơi thở, một trong những kinh thiền tập căn bản.

Huân Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1989, tập sự xuất gia năm 2005 (16 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 3 tháng 3 năm 2007 tại Tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Quảng Hạnh, pháp tự Chân Huân Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Trầm Hương. Là đệ tử thứ 446 của Thầy Làng Mai, sư cô Huân Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Huấn Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1991, tập sự xuất gia năm 2007 (16 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 17 tháng 2 năm 2008 tại tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Diệu Ngộ, pháp tự Chân Huấn Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Lê. Nhận truyền đăng trong đại giới đàn Tánh Thiên năm 2017 tại Làng Mai Pháp với bài kệ truyền đăng:
Nương lời giáo huấn nghiêm minh
Công phu cần mẫn an bình nội tâm
Tình thương chuyển hoá tình thâm Trăng
khuya vằng vặc khói trầm nhẹ bay.
Là đệ tử thứ 513 của Thầy Làng Mai, sư cô Huấn Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Huệ Định (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ tu học theo pháp môn Làng Mai. Người Việt Nam, xuất gia năm 2002 Việt Nam. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 3 năm 2007 trong đại giới đàn Phương Bối. Đến Làng Mai từ năm 2007. Nhận truyền đăng ngày 21 tháng 2 năm 2013 tại Làng Mai với bài kệ:
Mặt trời trí tuệ lên cao
Nẻo về đã định, anh hào bước chân
Trong hơi thở nhẹ siêu trần
Vọng lên khúc hát thiên thần tuổi.
Hiện đang sinh hoạt với tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Huệ Hiền (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ tu học theo pháp môn Làng Mai. Người Việt Nam, xuất gia năm 2003 tại Việt Nam. Thọ giới lớn ngày 18 tháng 12 năm 2006 tại Làng Mai trong đại giới đàn Văn Lang. Đến Làng Mai từ năm 2006. Nhận truyền đăng ngày 21 tháng 2 năm 2013 tại Làng Mai với bài kệ:
Đóa tuệ nở trong thiền uyểnNgát hương đức hạnh hiền
nhân
Đường sáng thảnh thơi từng bước
Trên vai đôi cánh thiên thần.

Huệ Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1990, tập sự xuất gia năm 2006 (16 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 3 tháng 3 năm 2007 tại Tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Thanh Diệu, pháp tự Chân Huệ Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Trầm Hương. Thọ giới lớn năm 2011 tại Tu viện Vườn Ươm trong đại giới đàn Lắng Nghe. Nhận truyền đăng năm 2016 trong đại giới đàn Ân Nghĩa diễn ra tại Đạo tràng Mai Thôn với bài kệ truyền đăng:
Vô thường định huệ nghiêm trì
An nhiên hiện pháp luật nghi ra vào
Gió trăng lưng túi tiêu đảo
Thống đồng huynh đệ ngọt ngào suối thương.
Là đệ tử thứ 456 của Thầy Làng Mai, sư cô Huệ Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Huệ Tri (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ tu học theo pháp môn Làng Mai. Người Việt Nam, xuất gia năm 2002 tại Việt Nam. Thọ giới lớn ngày 18 tháng 12 năm 2006 tại Làng Mai trong đại giới đàn Văn Lang. Đến Làng Mai từ năm 2006. Nhận truyền đăng ngày 21 tháng 2 năm 2013 tại Làng Mai với bài kệ:
Đuốc tuệ mới vừa thắp sáng
Tri âm ta đã gặp rồi Đường đi chính là chốn tới
Sáng rồi vũ trụ tinh khôi.

Hiện đang sinh hoạt với tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Huệ Trung (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nam tu học theo pháp môn Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1985, xuất gia năm 1997 (12 tuổi). Thọ giới Sa Di năm 2003 tại chùa Đạt Ma ở Phan Thiết, Bình Thuận. Thọ giới lớn năm 2006 trong Đại giới đàn Thiện Hòa tại Đại Tòng Lâm ở Bà Rịa Vũng Tàu. Năm 2006 vào tu học tại Tu viện Bát Nhã. Được Thầy Làng Mai truyền đăng năm 2010 trong khóa tu xuất sĩ tại Thái Lan với bài kệ truyền đăng:
Song hành phước huệ trang nghiêm
Vầng trăng trung quán vừa lên tuyệt vời
Lô tánh hải chiếu soi
Mây trời thân hữu đón mời tri ân.
Được Thầy Làng Mai trao cho pháp tự mới là Pháp Thể.

Huy Chiếu (Trăng Huy Chiếu) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 2001, thọ giới Sa Di Ni ngày 14 tháng 12 năm 2016 (15 tuổi), pháp danh Tâm Nguyên Lạc, pháp tự Chân Trăng Huy Chiếu. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Mai Vàng. Thọ giới lớn ngày 3 tháng 10 năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ tổ chức tại tu viện Lộc Uyển. Là đệ tử thứ 1015 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Huy Chiếu thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Huy Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, quốc tịch Việt Nam, sinh năm 1990, tập sự xuất gia năm 2007 (17 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 17 tháng 2 năm 2008 tại tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Quảng Chung, pháp tự Chân Huy Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Lê. Là đệ tử thứ 510 của Thầy Làng Mai, sư cô Huy Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Huyền Chiếu (Trăng Huyền Chiếu) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1999, thọ giới Sa Di Ni ngày 14 tháng 12 năm 2016 (17 tuổi), pháp danh Tâm Hiếu Đạo, pháp tự Chân Trăng Huyền Chiếu. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Mai Vàng. Thọ giới lớn ngày 3 tháng 10 năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ tổ chức tại tu viện Lộc Uyển. Là đệ tử thứ 1013 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Huyền Chiếu thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Huyền Diệu (Trăng Huyền Diệu) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1986, thọ giới Sa Di ngày 17 tháng 10 năm 2010, pháp danh Tâm Nhật Thuyên, pháp tự Chân Trăng Huyền Diệu. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Trúc Vàng. Thọ giới lớn ngày 24 tháng 05 năm 2014 trong đại giới đàn Cam Lộ Vị. Là đệ tử thứ 690 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Huyền Diệu thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Huyền Không (Trăng Huyền Không) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1992, thọ giới Sa Di Ni ngày 17 tháng 10 năm 2010 (18 tuổi), pháp danh Tâm Lệ Huyền, pháp tự Chân Trăng Huyền Không. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Trúc Vàng. Thọ giới lớn ngày 24 tháng 5 năm 2014 trong đại giới đàn Cam Lộ Vị tại Làng Mai Pháp. Là đệ tử thứ 697 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Huyền Không thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Huyền Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người gốc Việt Nam, quốc tịch Canada, sinh năm 1970, tập sự xuất gia năm 1997 (27 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 4 tháng 02 năm 1998 tại chùa Từ Nghiêm – Làng Mai, pháp danh Tâm Hỷ, pháp tự Chân Huyền Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Táo. Thọ giới lớn ngày 09 tháng 12 năm 2000 trong đại giới đàn Năm 2000. Nhận truyền đăng năm 2004 trong đại giới đàn Đoàn Tụ với bài kệ truyền đăng:
Pháp hoa trình Huyền chỉ
Đại địa hiện trang Nghiêm
Bồ tát tùng địa xuất
Giáo diễn đắc chân truyền.
Là đệ tử thứ 61 của Thầy Làng Mai, sư cô Huyền Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Huyền Sử (Trăng Huyền Sử) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1996, thọ giới Sa Di Ni ngày 4 tháng 7 năm 2012 (16 tuổi), pháp danh Tâm Tuệ Tấn, pháp tự Chân Trăng Huyền Sử. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Đỗ Quyên. Thọ giới lớn năm 2019 trong đại giới đàn Bây Giờ Ở Đây. Là đệ tử thứ 771 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Huyền Sử thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Huyền Thoại (tên gọi)
1. (Trời Huyền Thoại) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1991, thọ giới Sa Di ngày 27 tháng 5 năm 2010 (19 tuổi), pháp danh Tâm Quảng Hiếu, pháp tự Chân Trời Huyền Thoại. Sư chú thuộc gia đình xuất gia Cây Sen Xanh. Là đệ tử thứ 680 của Thầy Làng Mai, sư chú Trời Huyền Thoại thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

2. (Trăng Huyền Thoại) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1989, thọ giới Sa Di Ni ngày 23 tháng 3 năm 2011 tại Tu viện Vườn Ươm, pháp tự Chân Trăng Huyền Thoại. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Trúc Xanh. Thọ giới lớn ngày 25 tháng 5 năm 2014 trong đại giới đàn Cam Lộ Vị. Là đệ tử thứ 703 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Một Phương thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Huynh Đệ (Trời Huynh Đệ) (tên gọi) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Bỉ, thọ giới Sa Di ngày 3 tháng 7 năm 2011, pháp tự Chân Trời Huynh Đệ. Sư chú thuộc gia đình xuất gia Cây Trúc Tím. Là đệ tử thứ 720 của Thầy Làng Mai, sư chú Trời Huynh Đệ thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn thuộc tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Huynh đệ tương tàn (văn học) Sau chuyến về thăm quê hương năm 2007 và các đại trai đàn chẩn tế, Thầy Làng Mai nhận được một bức thư của Giáo sư Nguyễn Xuân Hiển, bày tỏ những suy nghĩ chân thành về hai chuyến hoằng pháp tại Việt Nam và một cái nhìn khách quan về cuộc chiến tranh chống Mỹ, cuộc chiến tranh mà thực chất là cuộc huynh đệ tương tàn giữa những người đồng bào. Dưới đây là trích đoạn bức thư đã được đăng trên Lá Thơ Làng Mai số 31 phát hành dịp Xuân Mậu Tý 2008: “Kính gửi: Thiền sư Thích Nhất Hạnh quý mến! Tôi là Nguyễn Xuân Hiển, 86 tuổi, GS chuyên viên Da Liễu Cục quân ý, làm việc tại Viện Quân Y 108 đã về hưu từ 1992. Phật tử tại gia, đệ tử của Sư bà Hải Triều Âm (chùa Dược Sư), tư vấn đạo đức và tâm lý cho Hội AOVAF – Trẻ em chất độc da cam, do cô Minh Phương làm giám đốc, mà đoàn đã có dịp đến thăm ở Bát Tràng. Hiện ở 15B khu Tập thể Dệt Kim Đông Xuân, phường Đồng Nhân, Quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. ĐT: 821447. Xin được phát biểu một số cảm nghĩ chân thành sau đây, kính mong Thiền sư bớt chút thì giờ đọc tham khảo cho ý kiến thêm:

1. Cũng như nhiều người khác ở Việt Nam, nhất là giới Phật tử và trí thức lớn tuổi, tôi đánh giá cao và rất hoan nghênh về sự nghiệp và kết quả hoằng dương giáo pháp của Thiền sư và tăng đoàn Làng Mai trên toàn thế giới những năm gần đây. Chúng tôi chưa được biết hết nội dung và kết quả hoạt động của Thiền sư. Chỉ mới thấy qua một số việc như: Thiền sư đã lập được nhiều tập thể Phật tử gồm nhiều quốc tịch, có nơi hàng nghìn người, rải rác ở nhiều nước trên thế giới. Thiền sư đã chủ trì nhiều hội nghị, hội thảo chuyên đề về Phật giáo. Đã gặp gỡ trực tiếp và thuyết pháp trước nhiều nhà lãnh đạo chính trị, tôn giáo, tổ chức quần chúng… Đã cho xuất bản nhiều sách, băng đĩa Phật giáo thích thú và bổ ích. Qua đây Thiền sư đã làm cho nhiều người, nhất là thanh niên trí thức, bác học phương Tây thấy rõ tính chất khoa học thực tiễn, phục vụ đời sống của Phật pháp. Thiền sư đã làm sáng tỏ hương vị giải thoát của giáo lý đạo Phật, coi như là một lối sống hài hòa giữa khoa học kỹ thuật và tâm linh mà nhân loại cần noi theo trong thiên niên kỷ đầy nguy cơ và hiểm họa này. Cụ thể Thiền sư đã truyền đạt nhiều pháp môn chuyển hóa các stress, phiền não, bế tắc cho rất nhiều trường hợp ở các lứa tuổi và hoàn cảnh khác nhau đã và đang bên bờ vực thẳm. Có thể nói Thiền sư đã góp phần hiện đại hóa Phật giáo, giảng giải giáo lý rất sinh động, cụ thể kết hợp giữa lời kinh và thơ nhạc dễ thấm vào tim gan người nghe. Đã hoàn toàn loại trừ các yếu tố dị đoan mê tín, do đó thanh niên trí thức bác học dù ở phương Tây vẫn có thể dễ dàng tiếp nhận. Nhiều Phật tử rất tâm đắc với quan điểm “Hiện pháp lạc trú”, “quán niệm, thiền, thở sâu” của Thiền sư để bảo đảm tâm hồn luôn được an lạc, vững chãi, thảnh thơi, ngay cả trước mọi thăng trầm.
   
2. Riêng với Việt Nam, Thiền sư đã dẫn đoàn Làng Mai hai lần về nói chuyện khắp từ Nam chí Bắc, mang đến cho Phật giáo Việt Nam một luồng sinh khí mới. Đặc biệt lần này qua việc làm lễ cầu siêu cho 7 triệu vong hồn chết trong chiến tranh, Thiền sư đã làm sáng tỏ một chân lý mà trước đây nhiều người chưa thấy hoặc đã thấy nhưng chưa tiện nói ra, đó là: Cuộc chiến tranh chống Mỹ vừa qua là một bài học đau xót của đất nước mà ta phải mua bằng giá quá đắt, từ nay về sau phải tuyệt đối tránh không đi vào lối xe cũ “Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”, “Bầu ơi thương lấy bí cùng, tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”. Chân thành cảm ơn Thiền sư đã “dám” nêu lên và nhắc lại chân lý ngàn đời của ông cha ta. 3. Đối với cá nhân tôi, từ nhiều năm nay qua sự giáo dục dìu dắt của Sư bà Hải Triều Âm và những năm gần đây được đọc, nghe tài liệu của Thiền sư, tôi rất tâm đắc về quan điểm “Hiện pháp lạc trú” và “Thiền trong mọi lúc” của Thiền sư. Đã xác định được một đường lối tu hành thích hợp, mang lại an lạc, vững chãi, thảnh thơi kể cả trong những hoàn cảnh đáng lẽ phải đau buồn. Tuy nhiên, còn một số điều trong giáo lý Phật tôi chưa được quán triệt còn băn khoăn, nhân đây xin được Thiền sư giảng giải cho…”

Hưng Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1985, tập sự xuất gia năm 2005 (20 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 3 tháng 3 năm 2007 tại Tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Huệ, pháp tự Chân Hưng Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Trầm Hương. Thọ giới lớn ngày 14 tháng 1 năm 2010 trong đại giới đàn Thủy Tiên. Nhận truyền đăng năm 2016 trong đại giới đàn Ân Nghĩa với bài kệ truyền đăng:
Rừng thiền Hưng thịnh nhờ Nghiêm giữ
Đất lòng tinh sạch tự tâm khai
Phước tuệ song song cùng hội ước
Chẳng ngại trong tay một dấu tài.
Là đệ tử thứ 426 của Thầy Làng Mai, sư cô Hưng Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hương Bình (Trăng Hương Bình) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1993, thọ giới Sa Di Ni ngày 15 tháng 12 năm 2019 (26 tuổi), pháp danh Tâm An Vui, pháp tự Chân Trăng Hương Bình. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Ngọc Am. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 2 năm 2023 trong đại giới đàn Trừng Quang. Là đệ tử thứ 1139 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hương Bình thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hương Bối (Trăng Hương Bối) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 2000, thọ giới Sa Di Ni ngày 15 tháng 12 năm 2019 (19 tuổi), pháp danh Tâm Đắc Lạc, pháp tự Chân Trăng Hương Bối. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Ngọc Am. Là đệ tử thứ 1148 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hương Bối thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hương Châu (tên gọi) Một vị xuất gia nữ tu học theo pháp môn Làng Mai. Người Việt Nam, năm 1994 tại Việt Nam. Đến Làng Mai từ năm 2005.

Hương Giang (Trăng Hương Giang) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1996, thọ giới Sa Di Ni ngày 30 tháng 1 năm 2012 (16 tuổi), pháp danh Tâm An Khánh, pháp tự Chân Trăng Hương Giang. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Cúc Đại Đóa. Thọ giới lớn ngày 22 tháng 2 năm 2017 tại Tu viện Vườn Ươm trong đại giới đàn Tánh Thiên. Là đệ tử thứ 750 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hương Giang thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hương Giới (Trăng Hương Giới) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1995, thọ giới Sa Di Ni ngày 15 tháng 12 năm 2019 (24 tuổi), pháp danh Tâm An Tuệ, pháp tự Chân Trăng Hương Giới. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Ngọc Am. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 2 năm 2023 trong đại giới đàn Trừng Quang. Là đệ tử thứ 1144 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hương Giới thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hương Hải (Trăng Hương Hải) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 2000, thọ giới Sa Di Ni ngày 15 tháng 12 năm 2019 (19 tuổi), pháp danh Tâm An Tường, pháp tự Chân Trăng Hương Hải. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Ngọc Am. Là đệ tử thứ 1147 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hương Hải thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hương Lành (Trăng Hương Lành) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1992, thọ giới Sa Di Ni ngày 20 tháng 5 năm 2018 (26 tuổi), pháp tự Chân Trăng Hương Lành. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Ngọc Lan. Thọ giới lớn ngày 3 tháng 10 năm 2021 trong đại giới đàn Qua Bờ tổ chức tại tu viện Lộc Uyển. Là đệ tử thứ 1058 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hương Lành thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hương Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người gốc Việt Nam, quốc tịch Mỹ, sinh năm 1965, tập sự xuất gia năm 1992 (27 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 31 tháng 12 năm 1992 tại chùa Pháp Vân – Làng Mai, pháp danh Tâm Diệu Hương, pháp tự Chân Hương Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Con Khỉ. Thọ giới lớn ngày 5 tháng 8 năm 1994 trong đại giới đàn Hương Tích. Nhận truyền đăng năm 1999 với bài kệ truyền đăng:
Hương sắc vườn xưa nguyên vẹn mãi Nghiêm
uy non cũ vẫn anh linh
Xuân sang mở sáng chân trời rộng
Tay nắm tay ca giữa thái bình.
Là đệ tử thứ 15 của Thầy Làng Mai, sư cô Hương Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hương Nguyện (Trăng Hương Nguyện) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1990, thọ giới Sa Di Ni ngày 15 tháng 12 năm 2019 (29 tuổi), pháp danh Tâm An Nhiên, pháp tự Chân Trăng Hương Nguyện. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Ngọc Am. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 2 năm 2023 trong đại giới đàn Trừng Quang. Là đệ tử thứ 1140 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hương Nguyện thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hương Thiền (Trăng Hương Thiền) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1993, thọ giới Sa Di Ni ngày 18 tháng 11 năm 2020 (27 tuổi) tại Tổ đình Từ Hiếu, pháp danh Tâm Từ Hạnh, pháp tự Chân Trăng Hương Thiền. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Hoa Mộc. Là đệ tử thứ 1163 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hương Thiền thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hương Tích
1. (lễ lược) Tên một đại giới đàn diễn ra từ ngày 3 đến ngày 12 tháng 8 năm 1994 tại Làng Mai trong khóa An Cư Kiết Đông 1993-1994.
2. (Trăng Hương Tích) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1985, thọ giới Sa Di Ni ngày 30 tháng 1 năm 2012 (27 tuổi), pháp danh Tâm An Bảo, pháp tự Chân Trăng Hương Tích. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Cúc Đại Đóa. Thọ giới lớn ngày 23 tháng 3 năm 2016 tại Làng Mai Pháp trong đại giới đàn Ân Nghĩa. Là đệ tử thứ 738 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hương Tích thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hương Tịnh (Trăng Hương Tịnh) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1991, thọ giới Sa Di Ni ngày 15 tháng 12 năm 2019 (28 tuổi), pháp danh Tâm Yên Bình, pháp tự Chân Trăng Hương Tịnh. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Ngọc Am. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 2 năm 2023 trong đại giới đàn Trừng Quang. Là đệ tử thứ 1141 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hương Tịnh thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hương vị của Đất (sách) Một cuốn sách của Thầy Làng Mai kể lại 15 truyền thuyết của đất nước Việt Nam thuở sơ khai. Nhà xuất bản Lá Bối ấn hành. Nhà xuất bản Tôn Giáo ấn hành lần đầu năm 2005.

Hướng đi của đạo Bụt cho hòa bình và môi sinh (sách) Một cuốn sách của Thầy Làng Mai, chuyển ngữ từ nguyên bản tiếng Anh The world we have. Sách do công ty Phương Bối xuất bản năm 2010.

Hướng Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1988, tập sự xuất gia năm 2005 (17 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 7 tháng 8 năm 2005 tại Tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Thường Mỹ, pháp tự Chân Hướng Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Hướng Dương. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 01 năm 2009 tại Làng Mai trong đại giới đàn Mùa Sen Mới. Nhận truyền đăng ngày 29 tháng 4 năm 2013 tại Tu viện Vườn Ươm với bài kệ:
Chảy về phương Đông một hướng
Đoan nghiêm dòng biếc Tào Khê
Tăng thân là quê hương đó
Bước chân địa xúc hãy về.
Là đệ tử thứ 302 của Thầy Làng Mai. Sư cô Hướng Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hướng Thiện (sách) Một văn tập do Thầy Làng Mai làm chủ bút, nhóm Phật Giáo Thiện Hữu, Đà Lạt chủ trương xuất bản năm 1951, in tại nhà in Nguyễn Văn Huấn, Sài Gòn.

Hướng Thượng (Trời Hướng Thượng) (tên gọi) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1988, thọ giới Sa Di ngày 8 tháng 12 năm 2013 (25 tuổi) tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm Quảng Phổ, pháp tự Chân Trời Hướng Thượng. Thầy thuộc gia đình xuất gia Cây Đoàn. Thọ giới lớn ngày 22 tháng 2 năm 2017 tại Tu viện Vườn Ươm trong đại giới đàn Tánh Thiên. Là đệ tử thứ 825 của Thầy Làng Mai, thầy Trời Hướng Thượng thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hướng Về Kính Lạy (bài tụng) Một bài tụng được sử dụng trong các công phu sáng hoặc chiều tại các thiền viện, có thể dùng cho cả hai phái Thiền tông và Tịnh Độ tông. Có trong sách Nhật Tụng Thiền Môn năm 2000 và Nghi Thức Tụng Niệm Đại Toàn.

Hướng về Tam Bảo (bài tụng) Một bài tụng được sử dụng trong các công phu sáng hoặc chiều tại các thiền viện, có thể dùng cho cả hai phái Thiền tông và Tịnh Độ tông. Đây là một trong những bài tụng mới nên chưa có trong sách Nhật Tụng Thiền Môn năm 2000 và Nghi Thức Tụng Niệm Đại Toàn nhưng đã có trong sách Nhật Tụng Thiền Môn 2010.

Hữu Nghiêm (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1988, tập sự xuất gia năm 2007 (19 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 17 tháng 2 năm 2008 tại tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Quang Tuệ, pháp tự Chân Hữu Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Lê. Là đệ tử thứ 501 của Thầy Làng Mai, sư cô Hữu Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán. Hiện không còn sinh hoạt trong tăng thân xuất sĩ Làng Mai.

Hữu Nghị (cơ sở) Một cư xá thuộc Xóm Thượng.

Hy Mã (Trời Hy Mã) (tên gọi) Một vị xuất gia nam của Làng Mai. Người Tây Ban Nha, sinh năm 1981, thọ giới Sa Di ngày 8 tháng 12 năm 2013 (32 tuổi) tại Chùa Pháp Vân – Làng Mai, pháp danh Mountain Concentration of the Heart, pháp tự Chân Trời Hy Mã. Thọ giới lớn ngày 22 tháng 2 năm 2017 trong đại giới đàn Tánh Thiên tại Tu viện Vườn Ươm. Thầy thuộc gia đình xuất gia Cây Đoàn. Là đệ tử thứ 816 của Thầy Làng Mai, thầy Trời Hy Mã thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hy Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1989, tập sự xuất gia năm 2005 (16 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 8 tháng 1 năm 2006 tại Tu viện Bát Nhã, pháp danh Tâm Bối Hoa, pháp tự Chân Hy Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Hồng Giòn. Thọ giới lớn ngày 19 tháng 1 năm 2010 trong đại giới đàn Thủy Tiên. Nhận truyền đăng trong đại giới đàn Cam Lộ Vị năm 2014 tại Tu viện Vườn Ươm với bài kệ truyền đăng:
Xuất gia học đạo trời hy hữu
Giới luật tinh nghiêm sống đẹp lành
Gom cả mùa xuân làm Tịnh độ
Gia phong mây trắng gọi trời xanh.
Là đệ tử thứ 351 của Thầy Làng Mai, sư cô Hy Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hỷ Nghiêm (tên gọi) Một vị giáo thọ xuất gia nữ của Làng Mai. Người gốc Việt Nam, quốc tịch Mỹ, sinh năm 1969, tập sự xuất gia năm 1996 (27 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 30 tháng 06 năm 1996 tại chùa Cam Lộ – Làng Mai, pháp danh Tâm Chúc Kiên, pháp tự Chân Hỷ Nghiêm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Dừa. Thọ giới lớn ngày 3 tháng 12 năm 1998 trong đại giới đàn Tăng Hội. Nhận truyền đăng năm 2001 trong đại giới đàn Kỷ Nguyên Mới với bài kệ truyền đăng:
Ngàn tay công đức nâng tùy Hỷ
Giọt nước cành dương cõi tịnh Nghiêm
Liễu lục hoa hồng lên tiếng gọi
Tan sương đầu ngõ bước chân thiền.
Là đệ tử thứ 43 của Thầy Làng Mai, sư cô Hỷ Nghiêm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.

Hỷ Niệm (Trăng Hỷ Niệm) (tên gọi) Một vị xuất gia nữ của Làng Mai. Người Việt Nam, sinh năm 1980, tập sự xuất gia năm 2017 (37 tuổi), thọ giới Sa Di Ni ngày 16 tháng 12 năm 2018 tại Tu viện Vườn Ươm, pháp danh Tâm Tường Tuệ, pháp tự Chân Trăng Hỷ Niệm. Sư cô thuộc gia đình xuất gia Cây Sơn Trà. Thọ giới lớn ngày 12 tháng 2 năm 2023 trong đại giới đàn Trừng Quang. Là đệ tử thứ 1092 của Thầy Làng Mai, sư cô Trăng Hỷ Niệm thuộc thế hệ thứ 43 của tông Lâm Tế và thế hệ thứ 9 của phái Liễu Quán.