Bài kệ 29

Hành tịnh vô hà uế

行 淨 無 瑕 穢

Tự tri độ thế an

自 知 度 世 安

Đạo vụ tiên viễn dục

道 務 先 遠 欲

Tảo phục Phật giáo giới

早 服 佛 教 戒

Sống phạm hạnh, không một vết nhơ

Tự biết mình, vượt thời gian, đạt an ổn

Trong nếp sống tu tập, trước hết là xa lánh ái dục

Phải tự trang bị mình bằng giới luật của Bụt ngay từ bây giờ.

Hành tịnh vô hà uế: Hành là thực tập, là nếp sống. Hà uế là tì vết, vết nhơ. Tịnh hạnh là nếp sống trong sáng, thanh tịnh, thánh thiện (holy life). Chất thánh thiện, ta có thể nhận diện được; có niệm, có định, có tuệ là có chất thánh. Niệm, định, tuệ cũng là giới, định, tuệ, vì niệm cũng là giới. Chánh niệm là giữ giới, chúng ta gọi năm giới là năm phép thực tập chánh niệm.

Người cư sĩ giữ được năm giới là có chất thánh. Trong kinh Thánh Đệ Tử nói, người xuất gia giữ 250 giới và người tại gia giữ năm giới đều là thánh đệ tử, vì trong người họ có chất liệu của sự thánh thiện. Sự thánh thiện không phải do Đức giáo hoàng hay một người khác ban cho mình, mà do sự thực tập đem lại. Khi có niệm, định, tuệ và giới, tự nhiên ta có chất thánh. Hành tịnh là sống nếp sống tịnh hạnh, nếp sống tịnh hạnh là nếp sống có giới; đối với người tại gia là không tà dâm còn đối với xuất gia là bất dâm.

Tự tri độ thế an: Tự tri là biết mình là ai. Biết mình là ai là một chuyện rất khó, đôi khi ta tưởng ta biết, nhưng kỳ thực ta chưa biết mình là ai.

Ta biết ta là một vị đại sứ, ta đại diện cho cả một dòng họ, một đất nước, một lịch sử. Ta có tổ tiên, đất nước, dòng họ, ta không phải là một cá nhân biệt lập, ta không phải là một cái ta riêng biệt, ta là một vị đại sứ cho cả một dòng họ. Ta phải thấy ta như vậy trước khi người khác thấy được ta như vậy. Họ phải nghiêng mình chào vị đại sứ với tất cả sự kính phục. Tự biết mình là ai phải do sự quán chiếu, do niệm – định – tuệ mới đạt được.

Thế là thời gian, tam thế là quá khứ, hiện tại và vị lai. Độ thế là vượt thoát được thời gian, tiếp xúc được kiếp ngoại và phương ngoại. Làng Mai ở Thái Lan có một thiền đường tên là Trời Phương Ngoại. Trời phương ngoại là không gian nằm ngoài không gian (space outside the space). Không gian ta thấy đây và thời gian làm bằng năm tháng, không đủ rộng rãi cho mình. Ta cần một không gian và một thời gian khác, không gian đó là phương ngoại phương 方 外 方 , một không gian nằm ngoài không gian thường. Thời gian làm bằng giờ phút và năm tháng hơi chật hẹp đối với mình, ta cần vượt thoát thời gian, gọi là thời ngoại thời. Độ thế, có nghĩa là vượt thoát được thời gian.

Tự biết mình là ai, vượt thoát được thời gian, đạt tới sự an ổn.

Đạo vụ tiên viễn dục: Đạo là con đường. Cái cần phải thực tập trước hết để đạt tới thời gian thênh thang của Niết bàn, là phải thoát ra khỏi vòng đam mê, còn đam mê thì còn bị giam hãm trong thời gian và không gian.

Tảo phục Phật giáo giới: Phục là mặc vào, là trang bị. Ta phải sớm trang bị mình bằng những giới luật Bụt đã dạy. Chuyện đầu tiên là phải giữ giới, người cư sĩ phải giữ 5 giới, 14 giới còn người xuất sĩ phải giữ 10 giới, 250 giới, 380 giới, 14 giới. Không có giới là không có niệm – định – tuệ, không có niệm – định – tuệ thì không tiếp xúc được với tự do, với Nê hoàn. Giới là điều kiện căn bản của tự do. Người ta nói thọ giới là mất tự do, nhưng sự thật thì ngược lại, chính nhờ giới mà ta có tự do. Ví dụ như khi uống rượu hay sử dụng ma túy, ta mất tự do. Chính nhờ ta giữ giới không uống rượu và không sử dụng ma túy, nên ta có tự do. Người bị sa vào vòng rượu chè, ma túy thì không còn chút tự do nào. Giới là căn bản của tự do, mỗi giới là một lĩnh vực của giải thoát. Giữ giới không uống rượu, ta có tự do này, giữ giới không sát sanh thì có tự do khác. Biệt biệt giải thoát, có nhiều khía cạnh giải thoát khác nhau và mỗi giới cho mình một không gian của giải thoát.

Muốn thật sự đi trên con đường đạo, phải xa lìa dục và phải sớm trang bị cho mình bằng những giới luật Bụt dạy.