Nghệ sĩ có thể đóng góp được gì cho cuộc đời?
(Chuyển ngữ từ cuốn sách “Answers from the heart” của Sư Ông Làng Mai)
Thiền sinh hỏi:
Thưa thầy, trong thời đại có nhiều xung đột, bạo động, và tuyệt vọng như hiện nay, các nghệ sĩ như chúng tôi có thể đóng góp và cống hiến được gì để giúp cho cuộc đời?
Sư Ông trả lời:
Bằng nếp sống hàng ngày, bằng những tác phẩm nghệ thuật, quý vị đang đóng góp cho sứ mệnh thức tỉnh cộng đồng. Vị Bồ Tát là một người tỉnh thức, có chánh niệm, và mang chí nguyện giúp cho mọi người thức tỉnh. Nghệ sĩ, diễn viên, đạo diễn phim, nhà văn, nhà thơ, tất cả đều có thể có chí nguyện trở thành một vị Bồ Tát giúp mọi người thức tỉnh, và giúp cho nhiều người có thể tiếp xúc được với hạt giống của thảnh thơi, bình an, và hạnh phúc trong chính bản thân họ. Và cũng giúp người khác cởi bỏ và chuyển hóa được những hạt giống của kỳ thị, sợ hãi, sân hận và tham đắm. Người nghệ sĩ có thể làm được tất cả những việc đó. Nếu hành động của ta được thúc đẩy bởi chí nguyện giúp đời thì niềm vui và năng lượng của ta sẽ tràn ngập. Khi đó danh vọng, quyền lực sẽ không lôi cuốn được ta. Không có gì có thể so sánh được với niềm vui khi biết rằng sự có mặt của ta trên cuộc đời này thật đẹp và ý nghĩa.
Một hôm tôi gặp một vị học giả Phật giáo tại New York. Tôi nói chuyện với bà ấy về việc thực tập chánh niệm trong khi làm vườn. Mỗi ngày tôi đều dành thời gian để chăm sóc khu vườn với các loại rau thơm, cà chua, xà lách nhiều loại rau khác nữa. Tôi làm vườn với rất nhiều niềm vui và thảnh thơi. Bà ấy nói: “Thầy không nên lãng phí thời gian để trồng rau. Thầy nên dành thời gian để làm thơ. Thơ thầy viết rất hay. Trồng rau thì ai cũng trồng được, nhưng không phải ai cũng làm được thơ hay như thơ của Thầy” Tôi trả lời: “Nếu mà tôi không trồng rau thì tôi sẽ không thể làm thơ được.” Khi đang chăm sóc cho mấy cây rau cải hoặc tưới vườn, tôi không để tâm nghĩ tới việc làm thơ hay viết lách. Tôi hoàn toàn chú tâm vào việc chăm sóc rau hay tưới vườn. Tôi tận hưởng từng giây phút và làm việc đó trong tĩnh lặng, không suy nghĩ, không để mình bị kéo về quá khứ hay rong ruổi tới tương lai. Ngừng suy nghĩ có rất nhiều lợi lạc. Những tác phẩm nghệ thuật được hình thành từ trong sâu thẳm tâm thức khi mà ta không suy nghĩ gì về nó. Lúc trình bày tác phẩm nghệ thuật chỉ là lúc khai sinh, là lúc ta đưa “em bé” ra đời. Theo tôi thì phải cần một thời gian để em bé nghệ thuật trong ta lớn lên, đạt đến mức toàn diện, và khi đó tác phẩm của ta sẽ chứa đựng tuệ giác, hiểu biết và thương yêu.
Một tác phẩm nghệ thuật có thể giúp mọi người hiểu rõ được bản chất khổ đau của họ, và chứa đựng tuệ giác giúp họ chuyển hóa những hạt giống tiêu cực, nuôi dưỡng và phát triển những hạt giống tích cực. Viết văn, làm phim, sáng tạo nghệ thuật, có thể là một hành động yêu thương. Hành động yêu thương ấy nuôi dưỡng chính ta và nuôi dưỡng mọi người. Nếu ta có hạnh phúc, nếu ta biết sống trọn vẹn trong từng giây phút của cuộc sống hàng ngày thì hiểu biết lớn, thương yêu sâu, và niềm an lạc sẽ đến với ta. Tác phẩm nghệ thuật của ta sẽ truyền tải được những thông điệp ấy, và sẽ đi vào lòng người một cách sâu sắc.
