Thức ăn thiết yếu

Không gì có thể sống sót nếu không có thức ăn. Ta thường nghĩ rằng ta được nuôi dưỡng nhờ những thức ăn được đưa vào cơ thể bằng miệng, nhưng những gì ta tiêu thụ bằng mắt, tai, mũi, lưỡi, và thân cũng là thức ăn. Chuyện trò giữa ta với người khác cũng là thức ăn. Khi ta nói một điều gì mà nuôi dưỡng ta hay khích lệ người khác là ta nuôi lớn thương yêu và từ bi. Khi ta nói hay làm điều gì mà tạo căng thẳng hay sân hận là ta đang nuôi lớn bạo lực và khổ đau.

Chúng ta có thể xem truyền thông như là những thức ăn hay những phẩm vật mà ta tiêu thụ. Tất cả những gì ta “ăn” vào đều có tác dụng hoặc chữa trị hoặc đầu độc. Ta có đang tiêu thụ hay cống hiến những thức ăn lành mạnh và giúp ta lớn mạnh hay không?

Chúng ta thường tiếp nhận truyền thông từ những người chung quanh hay từ những gì ta đọc. Có những truyền thông độc hại có thể đem đến sự bực mình, bất an, kỳ thị, mặc cảm.

Mạng Internet là một sản phẩm tiêu thụ, chỉ trong vòng năm phút ngắn ngủi ta tiếp nhận không biết bao nhiêu là thức ăn vừa chữa trị, nhưng cũng vừa độc hại. Điều này không có nghĩa là ta không nên sử dụng mạng Internet, tuy nhiên chúng ta phải ý thức về những gì ta đọc, những gì ta xem. Sử dụng mạng Internet trong vòng một hai giờ ta có thể bị cuốn hút và đánh mất mình. Cũng giống như ăn khoai tây chiên (french fries). Ta không nên ăn french fries suốt ngày cũng như không nên ngồi trước máy vi tính suốt ngày. Vài cọng khoai tây chiên hay vài giờ sử dụng máy vi tính là đủ.

Những gì ta đọc hay viết có thể có tác dụng chữa trị. Vì vậy ta phải ý thức về những gì ta tiêu thụ. Khi viết một bức thư hay gửi đi một email mà lời lẽ đầy hiểu biết và thương yêu là ta đang nuôi dưỡng ta. Chỉ cần vài hàng ngắn ngủi cũng đủ để nuôi dưỡng ta và người nhận thư hay email của ta.

Tiêu thụ trong chánh niệm

Làm thế nào để biết truyền thông nào là lành mạnh, truyền thông nào là độc hại? Năng lượng chánh niệm là yếu tố cần thiết cho truyền thông lành mạnh. Muốn có chánh niệm ta phải buông bỏ óc phán xét, ý thức sự có mặt của hơi thở, thân thể, hoàn toàn chú ý đến những gì trong ta và chung quanh ta. Nhờ chánh niệm mà ta ý thức được rằng ý nghĩ của ta là lành mạnh hay không lành mạnh, là có từ bi hay không có từ bi.

Chuyện trò là một loại thực phẩm. Vì cô đơn cho nên ta muốn chuyện trò. Nhưng khi chuyện trò với người khác, những lời người ấy nói có thể chứa đầy độc tố sân hận, giận dữ, và bất an. Khi ta nghe tức là ta đang tiêu thụ những độc tố đó, ta đưa độc tố vào tâm, vào thân. Vì vậy cho nên chánh niệm khi nói và khi nghe rất quan trọng.

Khó mà tránh được chuyện trò độc hại, nhất là tại sở làm. Cho nên phải cẩn thận, chung quanh ta đầy rẫy độc tố! Ta cần đủ tỉnh thức để không đau khổ vì bị độc tố xâm nhập. Phải sử dụng năng lượng, từ bi để tự bảo vệ, để khi nghe thay vì tiêu thụ độc tố ta tích cực phát tâm từ bi. Năng lượng từ bi sẽ bảo vệ ta và giúp người khác bớt đau khổ.

Những gì ta hay người chung quanh ta nói năng, suy nghĩ, hành động sẽ xâm nhập vào tâm thức ta. Đây là một hình thức tiêu thụ. Vì vậy khi đọc sách hay khi nghe ai nói ta phải cẩn thận, đừng để độc tố tàn hại sức khỏe, gây đau khổ cho ta, cho người khác hay cho cả một tập thể.

Để ví dụ, Bụt có đưa ra hình ảnh của một con bò bị bệnh da lở loét. Bò bị côn trùng bốn phía tấn công. Vì không còn da cho nên bò không thể tự bảo vệ. Cũng như thế, chánh niệm là lớp da bảo bọc con người. Không có chánh niệm, những độc tố bên ngoài sẽ xâm nhập thân và tâm.

Ngay cả khi lái xe ta cũng đang tiêu thụ. Những tấm biển quảng cáo đập vào mắt ta bắt ta tiêu thụ. Những âm thanh ta nghe, những lời ta nói,… tất cả đều có thể là sản phẩm của tiêu thụ độc hại. Ta phải tự vệ bằng cách tiêu thụ cho có chánh niệm. Chánh niệm khi truyền thông là một phần của việc tự vệ. Truyền thông như thế nào để thể hiện bình an, từ bi và thêm vui cho người.

Quan hệ không thể sống sót nếu không có thức ăn lành mạnh

Nhiều người đau khổ vì truyền thông khó khăn. Ta có cảm tưởng bị hiểu lầm, nhất là bởi người ta thương. Khi tạo dựng mối quan hệ chúng ta cung cấp “thức ăn” cho nhau. Vì vậy chúng ta phải chọn lựa thức ăn cho người kia, thức ăn có thể giúp cho quan hệ lớn mạnh. Tình yêu, thù ghét, khổ đau, tất cả đều cần thức ăn để tồn tại. Ta mãi đau khổ là vì ta tiếp tục cung cấp thức ăn cho khổ đau. Mỗi khi ta nói lời thiếu chánh niệm là ta cung cấp thức ăn cho khổ đau trong ta.

Nhờ chánh niệm, ta có thể nhìn sâu vào bản chất của khổ đau để thấy rõ thức ăn nào đã nuôi sống nó. Khi biết được nguồn gốc của thức ăn thì ta có thể cắt đứt nguồn cung cấp này và nhờ đó mà đau khổ được giải tỏa.

Nhiều khi một quan hệ tình cảm bắt đầu tốt đẹp nhưng dần dần rồi cũng tàn phai bởi vì ta không biết nuôi dưỡng. Truyền thông có thể giúp cho tình yêu sống lại. Mỗi ý nghĩ trong óc, trong tim ta – người Trung Quốc nói là “trong bụng” – đều nuôi dưỡng quan hệ của chúng ta. Nghi ngờ, phiền giận, sợ hãi, bực bội không nuôi dưỡng ta và người ta thương. Nếu quan hệ của ta gặp khó khăn thì vì ta đã nuôi tình yêu bằng trách móc, hờn giận mà không phải bằng yêu thương.

Tại một khóa tu ở Làng Mai Pháp quốc, trong bài pháp thoại nói về cách sử dụng truyền thông để nuôi dưỡng người thương, tôi có ví dụ mối quan hệ như một bông hoa cần được tưới tẩm để lớn mạnh. Tôi để ý thấy một bà ngồi ở hàng đầu khóc suốt bài pháp thoại.

Sau pháp thoại, tôi đến gặp chồng bà ấy và nói nhỏ: “Này anh, bông hoa của anh cần được tưới tẩm đấy”. Ông chồng cũng đang tham dự khóa tu và cũng biết sử dụng ái ngữ, nhưng đôi khi ông cần một ai đó, chẳng hạn như một người bạn, nhắc lại. Hôm đó, sau giờ cơm trưa ông chồng lái xe đưa bà vợ về nhà. Chỉ trong một giờ ngắn ngủi ông đã áp dụng nghệ thuật tưới hoa.

Khi về tới nhà bà vợ như thay đổi hoàn toàn, nét mặt trở nên vui tươi, hạnh phúc. Các con họ đều ngạc nhiên vì hồi sáng, trước khi đi ông bà có vẻ buồn bực, khó chịu. Cho nên chỉ trong một giờ ta có thể thay đổi người kia và thay đổi chính ta bằng cách sử dụng phép thực tập tưới tẩm những hạt giống tốt. Đây là áp dụng chánh niệm cụ thể; đây không phải là lý thuyết.

Truyền thông với tính chất nuôi dưỡng và chữa trị là thức ăn cho việc duy trì các mối quan hệ. Đôi khi chỉ vì một câu nói độc ác mà người kia đau khổ nhiều năm và ta đau khổ nhiều năm. Vì nóng giận hay vì sợ hãi mà ai đó có thể nói một lời cay độc hay tàn hại. Lời cay độc tàn hại đó sẽ ở lại trong tâm ta rất lâu và dần dần giết chết quan hệ giữa ta và người ấy.

Nhưng chúng ta có cách giải độc: thương yêu trong chánh niệm và truyền thông. Tình yêu, lòng kính trọng, tình bạn, tất cả đều cần có thức ăn nuôi dưỡng mới sống còn. Với chánh niệm trong ý nghĩ, lời nói và hành động, ta sẽ nuôi dưỡng quan hệ và giúp quan hệ lớn mạnh.