Quán niệm trước khi ăn
Bụt dạy ta khi ăn nên duy trì chánh niệm, tắt đài phát thanh NST (*) trong đầu để tiếp xúc sâu sắc với thức ăn và Tăng thân bao quanh mà đừng suy nghĩ vẩn vơ về chuyện quá khứ hoặc tương lai, bên này hay bên kia. Ăn như thế nào để có an lạc, thảnh thơi và tình huynh đệ trong khi ăn.
Đại chúng nghe tiếng chuông xin nhiếp tâm thực tập năm quán:
1. Thức ăn này là tặng phẩm của đất, trời, của muôn loài và công phu lao tác.
2. Xin nguyện ăn trong chánh niệm và với lòng biết ơn để xứng đáng thọ nhận thức ăn này.
3. Khi ăn, xin nhớ nhận diện và chuyển hóa những tâm hành xấu, nhất là tật ăn uống không có chừng mực.
4. Xin nguyện ăn như thế nào để giảm thiểu khổ đau của muôn loài, bảo hộ được trái đất và chấm dứt những nguyên nhân gây biến đổi khí hậu bất thường.
5. Vì muốn xây dựng tăng thân, nuôi dưỡng tình huynh đệ và chí nguyện độ đời nên chúng con xin thọ nhận thức ăn này.
(*) NST là chữ viết tắt của "Non-StopThinking": suy nghĩ liên miên không ngừng
Thi kệ dùng trong các bữa cơm
Nhìn bát không
Tay nâng chiếc bát không
Tôi biết rằng trưa nay
Tôi có đủ may mắn
Để có bát cơm đầy.
(Chữ bát có thể được thay bằng chữ đĩa, hoặc chén, hoặc tô tùy theo trường hợp. Chữ trưa có thể được thay bằng chữ chiều.
Bài thi kệ này giúp ta quán chiếu về thực trạng thiếu ăn trên thế giới và trên quê hương.)
Nâng bát đầy
Tay nâng bát cơm đầy
Tôi thấy rõ vạn vật
Đang dang tay góp mặt
Để cùng nuôi dưỡng tôi.
(Bài thi kệ này giúp ta quán chiếu về nguyên lý duyên sinh qua hình ảnh thực phẩm và giúp ta thấy được sự sống của ta tùy thuộc vào sự sống của mọi loài.)
Ngồi xuống
Ngồi đây ngồi cội Bồ Đề
Vững thân chánh niệm
Không hề lãng xao.
(Bài thi kệ này cũng như một lời tự hứa là sẽ giữ được chánh niệm trong suốt bữa ăn.)
Quán tưởng
Vạn vật tranh sống
Trên trái đất này
Nguyện cho tất cả
Có bát cơm đầy.
(Bài thi kệ này giúp ta nuôi dưỡng lòng từ bi đối với những kẻ thiếu may mắn.)
Nâng bát cơm lên
Ai ơi nâng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
(Bài thi kệ này giúp ta thấy được công trình của người nông dân và hàng chục ngàn trẻ em vì thiếu ăn mà chết mỗi ngày.)
Ăn bốn muỗng đầu
Muỗng thứ nhất, nguyện hiến tặng niềm vui.
Muỗng thứ hai, nguyện làm vơi nỗi khổ.
Muỗng thứ ba, nguyện giữ lòng hoan hỷ.
Muỗng thứ tư, nguyện học hạnh đối xử bình đẳng, không kỳ thị và loại trừ.
(Bài thi kệ này, được kéo dài trong thời gian bốn miếng ăn đầu của bữa ăn, giúp ta ôn lại tứ vô lượng tâm (từ, bi, hỷ, xả) tức là bốn hạnh lớn của Bụt và Bồ Tát, hoặc bốn cảnh an trú đẹp đẽ nhất. Chữ muỗng có thể thay thế bằng chữ đũa hoặc thìa hoặc miếng.)
Ăn cơm
Ăn cơm nơi tích môn
Nuôi sống cả tổ tiên
Mở đường cho con cháu
Cùng tìm hướng đi lên.
Ăn cơm
Ăn cơm nơi tích môn
Nhai đều như nhịp thở
Nhiệm mầu ta nuôi nhau
Từ bi nguyền cứu độ.
Nhìn bát cơm đã sạch thức ăn
Bát cơm đã vơi
Bụng đã no rồi
Bốn ơn xin nhớ
Nguyện sẽ đền bồi.
(Chữ bát có thể đổi thành chữ đĩa. Bài thi kệ này nhắc ta bốn ơn lớn: ơn cha mẹ, ơn sư trưởng, ơn bằng hữu và ơn mọi loài động vật, thực vật và khoáng chất.)