Cá Một Mắt

Những người bạn nhỏ của tôi

Tôi muốn giới thiệu người bạn nhỏ của tôi tên Derek. Derek đã làm quen với Lộc Uyển từ hồi còn rất nhỏ. Sáng nay đi chơi với em tôi tình cờ khoác tay lên vai em và thấy em đã cao lên rất nhiều. Đã mấy năm nay em lên Lộc Uyển thường xuyên nhưng tôi cũng không để ý là em Derek lớn nhanh như vậy. Đôi lúc chúng ta sống với một người nào đó trong một thời gian dài và ta không thấy họ thay đổi, nhưng thật ra họ đang thay đổi từng ngày và từng giây phút. Sáng nay đặt tay lên vai em Derek và tôi nghĩ, “Wow! vài năm nữa em sẽ cao bằng tôi.”

Derek có một nụ cười rất dễ thương, và khi nào lên Lộc Uyển em cũng cười; và mỗi lần nghĩ đến Derek là tôi thấy nụ cười của em. Chúng ta không cần phải làm gì nhiều để nuôi dưỡng bạn mình. Derek nuôi dưỡng tôi rất nhiều với nụ cười của em. Chúng tôi chơi football với nhau, học cách ném banh và chụp banh. Hồi trước, khi tôi ném banh cho em thì em sợ, không dám chụp. Sau đó Derek phải tập rất nhiều để không sợ banh. Khi chúng ta sợ một cái gì đó thì ta mất tự tin. Vì thế Derek phải tập để đừng sợ, phải có tự tin khi trái banh bay tới.

Derek và gia đình đã lớn mạnh cùng Lộc Uyển. Này Derek! Khi em lên Lộc Uyển lần đầu tiên em bao nhiêu tuổi em nhớ không? Có lẽ bốn tuổi? Bây giờ em mấy tuổi? Mười ba tuổi! Em không ngờ em đã mười ba tuổi, phải không? Derek có chị cũng đang ngồi trong thiền đường này. Lần đầu đến Lộc Uyển, hai em còn rất nhỏ, khoảng bốn hay năm tuổi thôi.

–  Ở đây có em nào bốn tuổi không?

–  Em bốn tuổi?

–  Tên em là gì?

–  Ananda.

À, Ananda. Có nhiều em đến Lộc Uyển khi còn nhỏ lắm, và các em lớn lên ở đây.

–  Em bao nhiêu tuổi, Mazee?

–  Gần sáu tuổi?

Tôi còn nhớ em khi mới đến đây em còn rất nhỏ, cao chừng này thôi. Em còn nhớ hồi em còn nhỏ như vậy không? À, trí nhớ em tốt lắm. Khi Derek lớn dần, tôi thường nói với Derek rằng đến tuổi teenager, có lẽ em không muốn gần tôi nữa. Nhưng em bây giờ đã mười ba tuổi, và chúng ta vẫn chơi thân với nhau, phải không?

Tôi rất hạnh phúc khi thấy các em rất thích đến Lộc Uyển. Sau này, khi các em lớn lên, các em sẽ có nhiều kỷ niệm đẹp về nơi này. Các em có xem “The Little Rascals” chưa? Khi mới đến Hoa Kỳ, tôi đã học tiếng Anh bằng cách xem Alfalfa và Spanky. Các em này đã tạo ra nhiều hỗn tạp, rắc rối, nhưng các em có tính phiêu lưu mạo hiểm, và có trí tưởng tượng rất phong phú. Tôi thấy trẻ em bây giờ phần lớn cũng như vậy. Các em có nhiều tưởng tượng, muốn có những thời gian tự do, không theo giờ giấc đã ấn định. Tôi có hai đứa cháu, sáu và tám tuổi và chúng có sẵn chương lịch cho giờ học dương cầm, giờ tập vũ ballet và giờ đến trường. Thậm chí giờ ăn cũng được ấn định. Khi tôi đến thăm chị tôi, tôi tập sống không theo giờ giấc, cùng với các cháu của tôi chơi đùa và tưởng tượng. Chúng tôi nhặt rất nhiều lá rụng và dán đầy lên tường, và khi ba các cháu đi làm về, chúng tôi phân bua với anh ta: “Cái này không phải là xả rác! Cậu cháu tôi cố tình làm như vậy!”

Chơi với hồ cá

Ở đây có bao nhiêu em thường chơi quanh hồ cá trên Xóm Vững Chãi? Để tôi kể chuyện về cái hồ cá này. Hồi đó trước hết chúng tôi đào một hố lớn, và lót một tấm cao su thật rộng để giữ nước. Tôi còn nhớ khi bắt đầu xả nước vào hồ, chúng tôi đã dùng ba vòi nước để chơi trò xịt nước. Chúng tôi thích thú và hăng say xịt nước vào nhau làm áo quần chúng tôi ướt nhẹp cả. Thật là vui khi xả nước vào hồ và thấy cái hồ cá dần dần đầy nước.

Lúc đó trong hồ chưa có sự sống; không có cây cỏ, chỉ có đá và ít đất bùn. Khoảng một tháng sau đó, chúng tôi thả cá vào hồ. Chúng tôi muốn xem chúng có thích sống trên vùng núi cao này và thực tập với chúng tôi hay không! Chúng tôi “mời” ba chục con cá vàng nhỏ về, đựng trong cái bao nylon. Về đến hồ, chúng tôi đặt bao nylon vào mặt nước hồ một lúc cho nước trong bao có cùng nhiệt độ với nước hồ rồi từ từ mở bao ra. Đàn cá nhỏ lần luợt ra khỏi bao và biến mất. Tôi nghĩ chúng nó sợ. Có lẽ chúng nghĩ, “Chao ôi, sao chỗ này rộng thế!” Khi sống trong bình nuôi cá bằng thủy tinh, chúng chỉ quen bơi tới bơi lui trong một khoảng rất hẹp; nay được thả vào hồ, chúng liền vội vàng tìm chỗ trốn.  Nhưng hồ chưa có cây cỏ gì để trốn nên chúng biến mất vào đáy hồ.

Trong một thời gian rất lâu, chúng tôi không hề thấy chúng, mặc dù sáng nào tôi cũng ghé ngang hồ để thăm. Một hôm tôi mang theo một hộp Kix loại ngũ cốc và rãi vài hạt này lên mặt hồ. Vài con cá vàng xuất hiện gần mặt nước để ăn nhưng hạt Kix quá lớn so với miệng cá; và khi nhiều con tranh ăn một hạt Kix, chúng trông như đang chơi bóng chuyền hoặc bóng nước (water polo). Hạt Kix nhẹ và tròn nên khi cá đớp vào thì nó xoay tròn, và cá cứ “ném” hạt Kix từ con này sang con kia cho đến khi nó thấm nước và rã ra.

Đó là những ngày đầu của hồ cá, khi chúng tôi chỉ có bầy cá vàng nhỏ. Bây giờ trong hồ chỉ còn lại vài con thuộc đàn cá này, nhưng chúng đã sinh sôi nẩy nở ra nhiều thế hệ cá. Bây giờ nếu các em lên hồ, các em phải nhìn kỹ mới thấy các con cá lớn, vì khi lớn những chiếc vảy màu đỏ cam sẽ trở thành một hỗn hợp màu trắng và màu cam. Cá vàng khi mới sinh có màu đen. Lớn lên, ánh sáng mặt trời sẽ dần dần thay đổi các đốm đen thành màu cam, có đốm trở thành màu xám hoặc đen, hoặc đen đậm và vàng đậm. Đó là thời niên thiếu của cá và tôi không biết chúng sẽ thành đen, trắng, xám, vàng cam hoặc đỏ. Các em cũng sẽ là cá màu vàng, màu đen, màu cam hay trắng? Các em biết chưa?

Tôi rất thích ngồi cạnh hồ để cho cá ăn. Sau bữa ăn sáng tôi thường đem vài miếng bánh đã khô cứng hoặc vụn bánh mì cho cá ăn. Chúng trở nên rất thân thiện với tôi và không sợ gì tôi cả. Khi mình sống với chúng và cho chúng ăn, đàn cá sẽ là bạn của mình. Những con cá này trông mỗi con mỗi khác và chúng có những cá tính riêng biệt. Khi cho chúng ăn, ta thấy có con thích nhảy lên để đớp mồi, có con lại chậm chạp, chưa muốn ăn. Giống như đêm hôm qua, khi chúng ta chia sẻ kẹo sô-cô-la, có em nhanh và có em chậm. Cá cũng vậy thôi.

Khi ăn xong, cá thường bơi chung thành đàn như đi thiền hành; nhưng đây là thiền bơi, dĩ nhiên. Chúng tiêu hóa thức ăn bằng cách đó. Khi chúng bơi thành đàn như vậy, thỉnh thoảng tôi thấy có một con chỉ biết bơi qua phía phải chứ không theo đàn bơi qua phía trái. Vì vậy khi tôi nhìn kỹ tôi thấy con cá này chỉ có một mắt. Nó chỉ biết bơi quanh thành vòng tròn, và thật là lạ, nó chỉ biết quẹo phải thôi. Về phía đầu bên phải nó có con mắt nhưng bên kia thì chỉ có vảy, không có mắt; và vì vậy nó chỉ biết bơi quanh về bên phải. Nếu còn ở trong bình nuôi cá, nó phải bơi những vòng nhỏ hẹp quanh bình như vậy mãi! Nhưng may thay, ở đây hồ rất rộng, nó có thể bơi lội thoải mái hơn.

Cá Một Mắt trổ tài

Con cá một mắt này khác với các con khác trong đàn. Các bạn của nó cũng cảm thấy con này rất lạ. Nó không muốn làm theo các con cá khác mà chỉ muốn sống một mình. Có một số cá nhỏ vì không có chuyện gì để làm nên chúng vẫn thường hay đến chọc phá con cá một mắt: “Bạn chỉ có một mắt thôi sao?” “A! Anh ta chỉ có một mắt!” Các con cá nhỏ này không biết rằng con cá một mắt có một tài năng đặc biệt. Cá này có thể nhảy ra khỏi nước. Thỉnh thoảng, các em có thấy con cá này nhảy “puff” ra khỏi mặt nước?  Đuôi của nó rất mạnh. Nó nhảy lên, mắt bên phải nhìn xuống, và phần không có mắt nằm ở phía trên. Các em chỉ cần tưởng tượng rằng mắt của em nằm một bên, và khi các em nhảy lên, các em uốn cong mình để có thể nhìn xuống hồ và nói với các con cá khác: “Này, tôi có thể nhìn thấy các bạn từ trên này!” Các con cá khác sẽ nói, “Bạn đang nói gì vậy?  “Trên này” là ở đâu?  Không có trên này!” Và các em nói, “Nếu các bạn nhảy lên như tôi, các bạn sẽ thấy một cái gì đó rất tuyệt vời.” Nhưng những con cá kia sẽ nghĩ rằng các em ngớ ngẩn hay điên rồ.

Con cá một mắt thường hay bơi quanh quẩn ở cái góc nhỏ gần thác nước. Nó thích được sống một mình ở đó, trong khi các con cá khác thích bơi lội giữa hồ. Các con cá trong đàn cũng dần dần bớt trêu chọc nó. Một con nói: “Được rồi, anh chỉ cho tôi làm thế nào để nhảy.” Con cá một mắt bắt đầu biểu diễn cho các con khác xem. “Các bạn phải nhảy lên và xoay thân mình sang một bên”. Các con cá khác cố gắng làm theo anh ta và học được cách nhảy lên cao và nhìn xuống hồ như vậy. “Hay quá! Đúng thế! Mình có thể nhảy ra khỏi nước và nhìn thấy các bạn khác ở dưới hồ!” Và đàn cá bắt đầu bàn với nhau, “Có lẽ tất cả chúng ta nên học nhảy như vậy.”

Và như thế, con cá một mắt đã dạy các đồng loại của mình biết cách nhảy ra khỏi nước. Một số cá còn nhỏ không biết làm thế nào để nhảy lên vì đuôi chúng còn yếu; nhưng các con cá lớn đã đẩy cá nhỏ lên từ bên dưới.  Chẳng bao lâu, tất cả mọi con cá trong đàn đều biết cách nhảy ra khỏi nước. “Puff, puff, puff!”  Đôi khi chúng nhảy lên lá của những cây bông súng – và những tiếng “plop, plop, plop” nghe rất vui tai. Tất cả cá trong đàn đang nhảy! Chúng trông vui vẻ và hạnh phúc lắm. Và tôi cũng muốn biến thành cá!

Quý vị và các em không thể thấy cảnh cá nhảy trừ khi mình ngồi yên bên bờ hồ này một thời gian khá lâu. Khi các em ồn ào chạy nhảy quanh hồ, hoặc dùng cành cây khô đập vào đá hay cây cỏ để gây tiếng động, đàn cá sẽ không ra trình diễn cho các em xem đâu.

Sống chung an lạc

Đàn cá bây giờ đã lớn hơn nhiều. Các con thuộc thế hệ trước bây giờ đã lớn; đã thành “người lớn”. Bây giờ cá trong đàn bàn tính với nhau tìm cách giúp con cá một mắt để nó có thể rẽ trái; để trả ơn con này đã giúp chúng nhảy khỏi mặt nước. Các em biết đó, khi mình chỉ có một mắt thì mình hay sợ, không muốn di chuyển nhiều. Đêm kia, có một em gái trẻ cùng gia đình em đã bị “kẹt” dưới bãi đậu xe.  Vì ban đêm trời quá tối, ba mẹ em không biết phải đi về hướng nào vì họ không thấy đường; còn em nhỏ thì sợ, khóc um lên. Khi các em không nhìn thấy đường, các em sợ, không dám đi, phải không?

Con cá một mắt này cũng vậy, vì không thể nhìn thấy gì bên trái của mình nên anh ta không muốn bơi qua bên trái. Các con cá khác nói, “Này các bạn! Bây giờ chúng ta phải giúp anh chàng một mắt này bơi qua phía trái.”  Và khi cả đàn chuyển qua trái, nhiều con đã đến bên cạnh con cá một mắt và đẩy nó qua phía trái. Mới đầu, nó muốn giữ xu hướng quẹo phải, nhưng tất cả các cá trong đàn đã đến giúp, nên dần dần nó cũng quen với cách quẹo trái. Chẳng bao lâu, anh ta có thể bơi theo bất kỳ hướng nào, giống hệt như các bạn của mình. Con cá này lớn rất nhanh và bằng tuổi các em. Nó đã bắt đầu tin tưởng vào bạn bè mình, và những con khác cũng không trêu chọc hay chê bai gì nó nữa. Tất cả cá trong đàn bây giờ đã biết chơi đùa vui vẻ và hòa hợp với nhau.

Bây giờ cá một mắt đã thành một anh cá lớn. Anh ta rất thích màu cam rực rỡ trên lưng và màu trắng dưới bụng. Anh ta là một cá thanh niên rất đẹp trai và anh có thể rẽ trái hay rẽ phải gì tùy ý. Khi anh phải rẽ trái, anh thường nhìn những con cá lớn nhỏ khác chung quanh để kịp thời quay về hướng trái một luợt với chúng, rất nhanh. Con cá một mắt này đã học được cách sống và sinh hoạt chung với bạn bè. Thật thú vị khi nhìn chúng đồng loạt đổi chiều bơi một cách nhanh chóng và nhịp nhàng như vậy.

Con cá đó có một khả năng rất đặc biệt. Khi một người có chút khác biệt với người khác – giống như cá một mắt – người đó phải có những đặc điểm riêng của họ. Khi thấy một vài người bạn nào đó có một chút bất thường, khác biệt, nếu các em biết kiên nhẫn chơi với họ và quan sát họ, các em sẽ thấy họ có nhiều khả năng đặc biệt. Nếu các em chịu khó ngồi thật yên và nhìn mặt hồ thật lâu, các em sẽ thấy rằng mỗi con cá có những khả năng đặc biệt của nó. Có một con có đuôi rất dài, và một con khác có quá nhiều màu sắc. Hy vọng khi nào các em lên hồ và thấy hai con cá này, các em sẽ biết khả năng đặc biệt của chúng.

Trở về với chính mình

Đôi khi các em muốn chạy chơi xung quanh hồ. Điều đó cũng rất thú vị. Nhưng có những lúc các em có thể ngồi gần hồ một mình, và hãy nhìn vào bên góc của thác nước, nơi mà con cá một mắt thích sống. Đó là nơi nó thường trở lại để có mặt với chính nó. Nó thích khu này bởi vì mặt trời rọi xuống đây trước tiên, và nước ở đây rất ấm. Nó bơi vòng quanh rồi vòng quanh, chỉ bơi về phía bên phải, và nó bắt đầu biết thưởng thức lối bơi này. “Có sao đâu. Tôi bơi về phía bên phải.” Và ý nghĩ này đã cho con cá rất nhiều tự tin và hạnh phúc, và có lẽ cũng vì thế mà nó đã phát hiện ra là nó có thể nhảy. Khi các em đang có hạnh phúc, các em không đi tìm bạn bè, không đi tìm những người hiểu mình, và các em không cần tìm sô-cô-la, hoặc cereals, hoặc máy nghe nhạc iPod, phải không? Con cá này cũng vậy. Khi nó có thể chấp nhận chính mình – “Tôi không sao cả! Tôi chỉ bơi sang phải!” – và nó vui, nó hạnh phúc, nó nhảy lên khỏi mặt nước. Và khi đó nó phát hiện ra rằng còn có một cách khác để bơi lội trong hồ.

Có nhiều bạn thì dĩ nhiên là thú vị. Nhưng cũng không kém phần thú vị khi mình biết rằng có một chỗ rất hạnh phúc trong bản thân; đó là khi chúng ta biết trở về sống với chính mình. Chúng ta không cần một thứ gì cả; chỉ cần ngồi yên và vui với cái mình có, vui với chính mình. Có thể mình có hai tai dài ngắn không đều nhau, hoặc tóc mình quá dài. Ai không có tóc? Tôi có ít tóc! Ai có một mắt? Ồ! Cô này có một mắt, thật là tuyệt diệu! Cô có đủ hai mắt nhưng một con không thấy đường và cô vẫn rất hạnh phúc. Người có thể vui và hạnh phúc với những gì mình đang có, người có thể sống rất hạnh phúc với một con mắt; và cá cũng cũng vậy.

Cảm ơn quý vị và các em đã nghe câu chuyện của con cá nhỏ. Tôi hy vọng các em rất yêu thích nó. Nếu không tin, các em có thể đi lên hồ cá trên Xóm Vững Chãi và ngồi thật yên. Các em có thể dành một ít thì giờ để được ngồi một mình bên cạnh hồ, và chờ xem con cá một mắt hiện lên từ đáy hồ. Trời hôm nay hơi lạnh nên có lẽ nó sẽ không nhảy. Nhưng nó sẽ lên và nhìn các em. Nếu các em có mang theo một ít cereals thì hay lắm. Các em sẽ thấy con cá một mắt, con cá đuôi dài, con cá nhiều màu sắc và một con cá khác trông rất buồn cười. Những con cá này là thầy của tôi. Chúng dạy tôi rất nhiều về bản thân tôi. Trong thời gian còn ở đây, tôi hy vọng quý vị và các em học được nhiều điều về bản thân mình và tình bạn.

Mời quý vị và các em thử tìm cái không gian bên trong chúng ta, khi chúng ta ngồi yên một mình. Đôi khi mình có thể ngồi, và đôi khi mình có thể đi bộ. Nếu ngồi trong một thời gian dài, và nhận thấy đau nhức hay ngứa ngáy, chúng ta có thể đứng dậy và đi thiền hành. Một bước, ta thở vào; một bước, ta thở ra. Và luôn nhớ tìm về cái không gian êm ả tĩnh lặng bên trong chúng ta.

Bây giờ nghe tiếng chuông, các em có thể đứng lên, quay mặt về phía có gia đình các em và Tăng thân; và các em có thể cúi đầu chào. Hai bàn tay các em chắp lại trước ngực như một bông hoa. Các em thở vào và nói thầm, “Búp sen xin tặng người, những vị Bụt tương lai”; và các em cúi đầu chào mọi người.

Chúc các em may mắn, và là những con cá hạnh phúc!