Format: Default

Một cảm giác hân hoan và tròn đầy đưa tôi trở về kiểm chứng lại sự có mặt đích thực của mình trong thời gian qua. Tự nhiên, tôi muốn ngồi xuống thật yên để viết lại khoảnh khắc của cái “đâu là cội nguồn và đâu là đích đến”, để nhìn lại chặng đường tu học gần mười năm qua của mình.

Hạt sồi năm xưa

Tôi đang mãi mân mê hạt sồi trong túi áo thì câu hỏi đi lên trong đầu: Tại sao tôi chọn con đường “đầu tròn áo vuông”, để giờ này tôi có thật nhiều không gian ngắm từng chiếc lá sồi vàng – đỏ – chín? Ngày xưa, ba tôi không tán thành chuyện con gái ba đi tu, mà chỉ thích con gái học hành, đi làm thành đạt bên ngoài vì đó là ước mong và niềm tự hào của ba. Hồi đó, tôi đồng tình quan điểm của ba là sống sao cho thực tế. Ba vô cùng phản đối chuyện em họ tôi đi tu vì cho rằng bỏ nhà đi tu là không biết thương ba mẹ và thương các em còn nhỏ. Em tôi đi tu lúc tôi đang ở Sài Gòn. Tôi có nhiều thắc mắc nhưng vì tôn trọng quyết định của em nên tôi đành im lặng.

Khi âm thầm không yểm trợ chuyện đi tu của em mình, tôi biết, hạt giống muốn tu trong mình chưa được gieo xuống. Đến khi ba mất, kèm thêm vài khổ đau trong hành trình 35 năm sống ngoài đời đã làm thân tâm tôi kiệt sức. Bay về Huế lo hậu sự cho ba, tôi cảm được trong tôi như đang có tiếng gọi rất lạ. Phải chăng đó là tiếng kinh khuya, là tiếng chuông đại hồng, là hồn thiêng sông núi trong tiềm thức thúc giục tôi trở về? Trở về đâu thì tôi không biết rõ. Khi nghe tiếng tụng kinh trong tang lễ, tôi biết được đây đích thực là tiếng gọi của tiềm thức tôi. Càng nghe nước mắt tôi càng chảy dài vì lời kinh hay quá, nó đang chạm vào khối u buồn nặng trĩu trong lòng bấy lâu. Tôi ngồi yên lắng nghe như đang có ai cho mình uống ly nước mát vào buổi trưa hè. Cảm giác lâng lâng khó tả lúc đó khiến tôi ghi nhớ và nuôi nó mỗi khi có dịp đến chùa nghe kinh lạy Bụt.

Cảm giác này tiếp tục đưa tôi trở về thăm viếng lại vùng ký ức xưa. Hồi ba còn sống, ba hay chở anh em tôi đi chùa thăm sư bà Diệu Không, người mà ba tôi gọi bằng cô trong dòng họ Hồ Đắc. Ba thân với sư bà lắm, và tôi cảm được sư bà cũng rất thương và quý ba tôi. Về nhà tôi hay nghe ba kể chuyện về sư bà nhưng tôi không mấy để tâm lắng nghe. Sau này lớn lên và ít có dịp về Huế, những câu chuyện về sư bà cũng ít được nghe ba kể. Thế nhưng đâu đó trong tiềm thức tôi lại đi tìm các chùa ni ở Sài Gòn để gởi gắm hạt mầm muốn đi tu. Trong khi đang loay hoay tìm kiếm, tôi tình cờ liên lạc được với em tôi đang tu học ở Làng Mai. Hồi đó, tôi chưa biết gì về con đường em mình đang đi, đi tu với ai, bên Pháp có gì hay và cuốn hút em quá vậy? Thấy em nhờ vả vài chuyện thì tôi giúp thôi, đến sư cô này, liên lạc thầy kia, xong việc thì về. Nhưng khi đến nơi tiếp xúc với quý thầy, quý sư cô từ Pháp về, tôi bị cuốn hút bởi phong thái trẻ trung, nhẹ nhàng, tươi mát và dễ gần của họ. Sau nhiều lần tiếp xúc và gieo duyên, hạt mầm muốn đi tu cứ tự nhiên tìm đất để cắm rễ, đâm chồi.

Thế rồi tôi có mặt tại xóm Hạ xin tập sự xuất gia vào tháng tư năm 2012. Có những hôm tôi thật xúc động khi đứng nhìn các sư cô làm việc nhịp nhàng như một đàn ong, hay thấy các sư cô vui đùa bên bàn ăn đạm bạc trong ngày làm biếng. Cái không khí chị em thân quen quá, giống như trong tiềm thức tôi đã có sẵn đâu đó từ thuở nhỏ. Đôi khi ba me nhìn các con ăn cơm mà hạnh phúc dâng tràn lên ánh mắt, dù bữa ăn chỉ là nước mắm với dưa cà. Anh em chúng tôi luôn pha thêm những tiếng cười giòn tan, ấm áp như những bát canh nóng hổi trong ngày đông giá rét. Vui lắm những ký ức tuổi thơ đang ngự trị trong tôi mỗi khi tôi bắt gặp những cái đẹp và những điều thật nuôi dưỡng từ nếp sống tăng thân.

Khi quyết định viết thư cho Thầy để thỉnh nguyện xuất gia, cái chấn động nhiều nhất khiến tôi muốn quay về sống với tăng thân lập tức, đó là giá trị của một nếp sống. Nếp sống người tu cuốn hút tôi rất mạnh, mà cửa ngõ đi vào tâm thức tôi là cách sống bình dị, đơn sơ và mộc mạc nhưng lại sâu sắc vô cùng. Nó có chất tâm linh, mà cũng rất nhiều “chất Huế” qua cung cách tiếp xử “Dạ, thưa” hay cái chắp tay chào hỏi mà ở chùa thường hay gọi là uy nghi, là văn hoá người xuất sĩ. Niềm vui tràn dâng khi tôi được tiếp nhận cái tên Trăng Tịnh Thường trong ngày xuất gia. Thầy gởi gắm nơi tôi lời nhắn nhủ “nếp sống tịnh thường nghe con”. Không hiểu sao tôi có niềm tin sáng tỏ rằng, chính nếp sống bình dị, tri túc và biết đủ này sẽ là con đường đưa tôi tìm về chính tôi, về gặp lại tổ tiên huyết thống. Và tôi sẽ thu nhặt vô vàn châu báu trên đường đồng hành cùng Thầy và tăng thân. Đường về tương lai rạng ngời mở lối kể từ giây phút “tôi được làm con của Thầy và tăng thân”. Hạt sồi năm xưa giờ đây đã tìm được mảnh đất phù hợp, để được cắm rễ, để được đâm chồi. Và cho đến hôm nay, đã gần mười năm, hạt sồi ấy đang lớn lên cùng với rừng cây tăng thân.

Đẹp lạ lùng những điều nhỏ nhoi

Tôi đang lắng nghe âm thanh tinh khiết của buổi sớm mai. Tôi đang lắng nghe nhịp thở của những cành cây trơ trọi lá qua khung cửa, chúng đang từ từ thu hết sức mình xuống gốc để nuôi nhiệt và giữ ấm cho mùa đông. Tôi đang có mặt ngắm nhìn cơ thể đất Mẹ biểu hiện thật mầu nhiệm sáng nay. Tôi đang ngắm nhìn các luống rau xanh từ dưới nông trại Hạnh phúc, một màu xanh tràn đầy sức sống đang chứng thực cho tôi thấy rằng mùa đông sẽ không lấy đi sự sống của bất cứ ai, mà còn tạo ra thêm nhiều cơ hội, nhiều thử thách cho mình dày dặn và cứng cáp hơn. Tôi đang tập sống như những cây cổ thụ ngoài kia, đứng bên nhau thật yên thật vững, biết cách dưỡng sức và giữ hơi ấm, để bếp lửa trong tôi luôn được thắp sáng ấm áp đón tôi trở về. Thỉnh thoảng tôi nghe tiếng mở cửa đóng cửa từ bên ngoài của các chị em phòng kế bên. Tôi biết ai cũng đang trở về cần mẫn chăm sóc, gom góp củi lửa để gầy lấy nắng mà sưởi ấm cho mùa đông. Căn phòng này, khung cửa này, sân chim này và tất cả không gian bao la ngoài kia nữa, đã hân hoan cùng tôi hát lên khúc hát Tịnh lạc nếp ẩn cư.

Tôi mang áo ra ngoài đi dạo khi mặt trời đã lên cao. Tia nắng giữa trời đông thật ấm áp, dịu hiền. Lời bài hát của sư cô Uyển Nghiêm vọng bên tai tôi: “Thương nụ cười Thầy, hiền như nắng mới đùa trước sân”. Vui quá, tôi mời Thầy cùng dạo chơi, lên đồi thăm vườn mận, ghé qua thăm đồi Dương Xuân và ngước mắt nhìn rừng bạch dương đang dần trụi lá. Lâu lắm rồi phải không thưa Thầy, trong cái tình cờ luôn chứa đựng cái bất ngờ. Thầy đã từng dạy, chỉ cần con có mặt hết lòng với giây phút hiện tại, thì chính giây phút đó cho con giá trị của khoảnh khắc thiên thu. Và hôm nay, trong thời khắc này, con đang thật sự chạm vào cái mà con không sao diễn tả được, chỉ biết thốt lên câu “This is it – Nó đây này”. Đó là cái bao la của nội tâm, là cái hân hoan và rung cảm đón chào ngày mới, là cái tháo tung những nút thắt chật hẹp, là cái phá vỡ căn nhà tâm thức tù túng nhỏ nhen, là cái rộng lượng bao dung muốn ôm trọn cả không gian chung quanh, và nhiều cái nữa… Con chỉ biết đứng đó lặng yên thở, trải nghiệm sự diệu kỳ của sự sống, và cứ để cho những giọt nước mắt đoàn tụ cảm thông đi thăm viếng và chữa lành từng vết thương xưa.

Hơi thở nhịp nhàng nâng từng bước chân, tôi tiếp tục khám phá tâm thức và mời nó ra bên ngoài tận hưởng tình thương của đất Mẹ. Nắng đã lên cao làm ấm cả khu đồi. Tôi mỉm cười thật nhẹ và thầm biết ơn Thầy và sư cô Chân Không, biết ơn tổ tiên đất đai, biết ơn cả dòng chảy tăng thân bốn mươi năm qua đã tạo ra môi trường y báo lành mạnh để vô vàn hạt sồi năm xưa có đất đai và điều kiện tốt tìm về gieo hạt. Từ trong sâu thẳm, tôi cảm nhận được sư bà Diệu Không vẫn đang còn đó, đang hiện hữu trong từng bước chân tôi sáng nay, đang cùng nắm tay sư cô Chân Không bước những bước chân kiện hành trong bản môn, ung dung tự tại và âm thầm dõi theo từng bước tiến tu của con cháu mình.

Mười năm nhìn lại một chặng đường mà thấy như vừa mới xảy ra hôm qua. Mười năm, nếu đánh đổi sự sống ngoài đời, thì thân cũng tàn và sức cũng kiệt. Thật may mắn, tôi đã tìm được chính tôi nhờ nếp sống chân thật trong tình tăng thân, nhờ những giúp đỡ thầm lặng của những tâm hồn cao thượng, nhờ những gieo duyên kỳ diệu của bé Thi ngày nào, nhờ những hiểu thương, những lặng im đầy kiên nhẫn của tình chị em khi va chạm khó khăn, nhờ những buổi tâm tình bên ly trà nóng mà biết bao nhọc nhằn, trắc trở, nội kết được tháo gỡ… Nhiều lắm những viên ngọc quý từ ruộng phước tăng thân. Đến lúc này tôi chợt nhận ra rằng, chừng nào mình thực sự đặt trái tim mình vào nhịp sống của tăng thân, mình sẽ thấy tăng thân chính là sự sống của mình, và mình chính là sự sống của từng tế bào trong tăng thân. Khi đó tự nhiên mình sẽ có tình thương, có sự chấp nhận và lòng bao dung. Tăng thân sẽ rèn thêm cho mình nhiều nội lực và ý chí bền bỉ, đặc biệt là nhiều niềm vui sống, nhiều không gian tự do bên trong, giúp mình đủ sức đi qua những sóng gió trong cuộc đời. Đó là giá trị đích thực của nếp sống tăng thân.

Tình tăng thân

Thật trân quý biết bao khi xóm Mới vẫn có giờ “Họp chúng xuất sĩ” hàng tuần trong mùa an cư này. Đại chúng cùng nhau sách tấn, cùng nhau đưa ra những thực tập để gom năng lượng đi như một dòng sông. Cái ân tình của chị em xóm Mới đã nuôi lớn tâm thương yêu và tâm phụng sự trong tôi rất nhiều. Bây giờ, nếu có ai hỏi “thời gian tới nếu sư em chuyển sang một trung tâm khác, điều gì nơi đây đọng lại trong sư em nhiều nhất?” tôi sẽ không ngần ngại chia sẻ liền, đó là tình chị em. Có những buổi trưa nắng ấm cuối thu, mấy chị em chúng tôi tràn ra sân đập hạt dẻ. Không biết cái năng lượng xúm xít này từ đâu ra mà chỉ sau vài phút là có một “sân chơi tự phát” đầy ắp tiếng cười. Những câu chuyện hài hước từ góc bên này bên kia tự nhiên có mặt. Mỗi người góp một ít niềm vui từ những chuyện trong chúng: cái vụng về, run sợ của các chị em khi lên thuyết trình trong các lớp học; hay nỗi căng thẳng hết sức của một sư em trước khi lên dâng hương, miệng nói to cho mọi người biết “Ui chao, em run quá chị ơi, tối nay em dâng hương đó”. Những trận cười cứ nối tiếp nhau từ những câu chuyện nho nhỏ như thế đang hiện hữu đâu đó trong đại chúng. Nó mang đầy sự khích lệ, gần gũi và thân thương, giúp các chị em thấy rằng đây chính là nhà mình, dù chưa giỏi, nhưng mình chỉ cần làm cho hết lòng, vậy là đủ. Rèn luyện một hồi thì từ từ mình sẽ quen và sẽ làm khá hơn, bớt căng thẳng hơn để lớn lên mỗi ngày.

Còn nhiều châu báu khác nữa trong tình tăng thân như thế! Tôi thấy em bé quá khứ trong tôi đang dần hồi phục và đang tiếp nhận nguồn năng lượng tươi vui, đầm ấm từ bên ngoài. Nó đã tìm được lối đi ra và hòa chung được với năng lượng tu học cùng đại chúng. Tôi thầm nghĩ: “Nhờ ân đức của tăng thân mà đến giờ phút này mình vẫn còn may mắn được làm con của Thầy và của tăng thân”. Nếu không có tình tăng thân bên cạnh dìu dắt nâng đỡ tôi đi qua những chật vật khó khăn trong những năm tháng qua, giúp tôi tìm lại được những giá trị chân thật của chính tôi, thì giờ này chắc tôi vẫn còn ngụp lặn đâu đó trong biển khổ chưa tìm được lối về. 

 Mỗi phút giây,
Tôi học làm người yêu chân thật
Mỗi phút giây,
Tôi làm phát hiện chân tình

 (Chân tình, thơ Thầy)

Một ngày mới nữa bắt đầu, tôi tập nhận diện và thưởng thức sự sống quanh mình. Mùi hương thiên nhiên từ đất Mẹ thật dễ chịu và đang thấm vào từng tế bào cơ thể tôi. Tôi mỉm cười vui như những đóa hoa tinh khôi đón chào ngày mới, những nụ cười của giây phút hội ngộ, những đóa hoa thương yêu của phút giây tương phùng. Cám ơn đất Mẹ, cám ơn mùa an cư, cám ơn những nhân duyên xa gần đã cho tôi nếm trải được những giá trị đích thực của phút giây ân tình.

(Sư cô Trăng Tịnh Thường)

Có một giai thoại kể rằng, trong một lần quý thầy đang chuẩn bị đắp y cho lễ tụng giới tại chùa Từ Đàm, Hòa thượng Thiện Siêu quay sang hỏi quý thầy rằng:

  “Quý thầy có biết vì răng mình gọi là ‘pháp Bụt cao siêu mầu nhiệm’ không?”

Đợi một lúc, rồi Ngài nói tiếp:

   ” Vì nó ở ngay trước mặt quý thầy đó.”

Tôi đã nghe giai thoại ấy trong một lần Hòa thượng chùa Bảo Lâm kể tại Ni xá Diệu Trạm. Câu nói ấy cứ ở mãi trong tôi. Tại sao cái cao siêu mầu nhiệm lại có thể ở trước mặt mình được. Sao mình không thấy? Có phải chăng, chung quanh mình có nhiều thứ bình thường quá đỗi nên mình không nhận ra?

Trong mỗi bữa tiệc, chúng ta thường đãi những món rất đặc biệt, nếu chỉ có cơm và rau thì không thể gọi là bữa tiệc. Dù là món đặc biệt nhưng lâu lâu mới ăn một lần chứ không ai có thể ăn mỗi ngày như cơm. Cơm và rau luộc là những thứ rất bình thường. Chúng ta ăn mỗi ngày, mỗi tuần, mỗi tháng, ăn quanh năm suốt đời. Nhiều người thiếu cơm và rau một hai ngày là không chịu nổi. Thế thì cơm, rau là đặc biệt chứ, bởi vì ai cũng dùng được và không thể sống thiếu cơm, thiếu rau. Không ai thương mình bằng cơm.

Giáo pháp của Bụt cũng như thế. Có những pháp môn mình thực tập mỗi ngày nên mình cho rằng nó bình thường. Nhưng sự thật nó rất đặc biệt, vì ở bất cứ lúc nào, trong hoàn cảnh nào, ai cũng có thể dễ dàng thực tập và có được lợi lạc từ đó.

Những phép thiền quán thâm sâu như vô thường, vô ngã, không, vô tướng, vô tác, tương tức,… sau khi học hỏi và thiền quán cũng cần được nuôi dưỡng bởi sự vững chãi, thảnh thơi trong đời sống hằng ngày. Và những bước chân, hơi thở có khả năng phản chiếu, nuôi dưỡng những nguồn năng lượng hùng hậu của công phu thiền quán ấy.

Mình cần tập nhìn như thế. Mỗi bước chân đi, mỗi hơi thở, mỗi sự buông thư, không phải là những thực tập bình thường mà đó là những phép thực tập rất đặc biệt. Nó chuyên chở được những nguồn tuệ giác to lớn của thiền tập.

Cơm và rau luộc đã trở thành những thứ bình thường có thể do cách mình ăn. Nó đặc biệt thật đó nhưng mình chưa một lần cảm nhận được “hạt cơm là hạt ngọc của trời”. Nếu có một lần mình nâng bát cơm lên, cho phép mình nhìn vào bát cơm với sự trân quý thì lòng biết ơn và hạnh phúc sẽ có mặt ngay trong giây phút ấy. Hạnh phúc sẽ đến rất mau, chỉ trong một hơi thở. Mình sẽ mỉm cười và thấy mình thật may mắn.

Vậy đó, có những thứ rất quen mà không bao giờ cũ. Mỗi bước chân đi, mỗi hơi thở vào ra, mỗi bát cơm mình ăn mỗi ngày sẽ là những bữa tiệc nếu mình có lòng trân quý.

Một lần nọ, thầy thị giả của Sư Ông phát hiện thấy hôm nay Sư Ông hơi khác lạ. Sau pháp thoại, Sư Ông đi về thất, uống một ly trà và cầm nón lá đi thiền hành ngay. Mọi khi Sư Ông thường nghỉ thêm một chút nữa. Đến nơi, Sư Ông xá đại chúng và dẫn đi thiền hành. Từng bước chân thong thả, Sư Ông dẫn đại chúng đến đồi Bụt, nơi Sư Ông rất thích ngồi nghỉ chân giữa buổi thiền hành. Đại chúng vừa ngồi xuống thì chuông nhà thờ vừa thỉnh. Thầy thị giả nhìn sang thấy Sư Ông cười rất tươi. Thì ra, có một phái đoàn các thầy ngoại quốc đến thăm Làng. Đây là lần đầu họ đến xóm Thượng và tham dự thiền hành nên Sư Ông đã đãi các thầy một giây phút huyền thoại. Sư Ông rất ưng ý khoảnh khắc ấy, mọi thứ đều vừa đúng lúc. Đâu cần phải bày món hay có trà ngon mới gọi là đãi khách.

Một giây phút đẹp có thể giúp mọi người làm lớn lên niềm hạnh phúc trong mình là một bữa tiệc mà mình có thể đãi những người thương của mình nhiều lần trong ngày. Nhưng trước hết mình phải có khả năng cảm nhận, có khả năng đãi cho bản thân mình những bữa tiệc như thế. Làm sao có thể đãi cho người bạn đến thăm một ly trà ngon nếu mình không biết uống trà. Một người quá bận rộn khó có thể đãi người khác một giây phút thảnh thơi.

Hôm nay, bạn có đãi cho mình một giây phút hạnh phúc nào chưa?

Những ngày này ở Làng, nhịp điệu sự sống trở nên chậm rãi với những chiếc lá vàng rơi thanh thản trong không gian, với từng cơn gió nhẹ thổi sự thanh lương vào lòng người. Dường như đất trời cũng đang hết lòng yểm trợ cho chuyến hành trình trở về của những người con Bụt.   

Trong tiết trời mát mẻ của mùa thu, sáng ngày 15 tháng 09, đại chúng 3 xóm làng Mai đã vân tập tại thiền đường Nước Tĩnh, chùa Pháp Vân, xóm Thượng để làm Lễ đối thú, mở đầu 90 ngày hạ thủ công phu cho mùa an cư năm nay. Buổi lễ diễn ra trang nghiêm và bình an với sự có mặt của nhiều quý thầy, quý sư cô lớn làm chỗ nương tựa cho đại chúng. Đặc biệt, năm nay, ngôi nhà tâm linh thêm vững vàng, ấm áp hơn với sự hiện diện của Sư cô Chân Không có mặt an cư cùng đại chúng.

An cư hay “ở yên” là một cơ hội quý giá để mỗi vị trong đại chúng được bước những bước chân thảnh thơi, mỉm cười và tiếp xúc với sự sống mầu nhiệm xung quanh. Đây cũng là mùa của sự trở về để chăm sóc, nuôi dưỡng, trị liệu thân tâm và hiến tặng cho đời thêm hoa trái của hiểu biết, thương yêu.

Sáng hôm ấy, khoảnh khắc ba hồi chuông trống Bát Nhã vang lên cũng là thời điểm mà hạt mầm của hiểu biết, thương yêu tiếp tục được gieo xuống khu vườn tâm của mỗi người trong đại chúng…..

Ngày Mở cửa (Open house) đã gần như trở thành truyền thống của Làng trong nhiều năm qua. Đây là một ngày có nhiều ý nghĩa để tăng thân mời những vị thân hữu, các vị hàng xóm lâu năm gần xa đến chơi và thăm Làng.

Năm nay, quý sư cô Xóm Mới tại Làng Mai tổ chức “Ngày Mở cửa” để nhân dịp này bày tỏ lòng biết ơn tới những người đã và đang đồng hành và yểm trợ cho tăng thân. Quý sư cô trong xóm Mới là những người đến từ những đất nước khác nhau nên ai cũng muốn hiến tặng những món quà đặc biệt từ văn hoá của mình. Từng bàn tay đại diện cho quê hương đã đem đến những món ẩm thực đặc trưng để thiết đãi các vị khách năm nay như Sushi Nhật Bản, Topokki Hàn Quốc, mì Indonesia hay những món ăn thuần Việt như cơm lá sen, bánh chuối chiên, bánh lọc… Không khí vui tươi như ngày hội lại thêm ấm áp và thân thương hơn với những cuộc chuyện trò hội ngộ thân tình.

Mỗi khi đến Làng, các vị thân hữu cũng sẽ được lắng nghe quý thầy, quý sư cô tụng kinh, hô chuông đại hồng, hay được tham dự ngồi yên để thưởng thức không gian bình yên, an lành của tu viện.

Trước khi chào đón các vị khách tới thăm xóm, quý sư cô đã có những giờ chuẩn bị chung với nhau rất vui. Mỗi người mỗi việc, quý sư cô đã chia nhau ra thành nhiều nhóm để trang hoàng cho từng góc xóm thêm tươm tất, hay chung tay chuẩn bị những món ăn ngon và đẹp mắt để thiết đãi. 

Dưới đây là một vài hình ảnh của không khí chuẩn bị mang nhiều niềm vui của “Ngày mở cửa” năm nay:

Nếu có dịp, chúng tôi mời bạn về Làng vào mùa mận chín để thưởng thức bức tranh lao động hăng say và đầy tiếng cười nơi đây. Vị ngọt của từng thìa mứt quét lên miếng bánh mì mỗi sáng được làm bằng niềm vui của các sư cô khi được thức dậy từ sớm, đi hái và lượm từng trái chín thơm về và nấu bằng những chiếc nồi to như nồi nấu bánh chưng ngày Tết.

Bên cạnh nhóm các sư cô hân hoan hái và lượm mận ngoài vườn thì trong bếp cũng có thêm một đội ngũ rửa mận cũng rất phấn khởi nữa. Sau khi mận tươi được rửa sạch và hấp chín để tách hạt ra, từng chiếc nồi được lên bếp thành hàng thành lối và nấu với lửa nhỏ đều suốt nhiều tiếng đồng hồ. Tất cả các công đoạn đều làm bằng tay, đáng chú ý nhất phải kể đến công đoạn khuấy mận. Khi nồi mận nóng đủ và bắt đầu sôi, từng giọt mật tung tăng nhảy nhót, mải mê đua nhau xem ai cao hơn thì cũng là lúc các sư cô phải bắt đầu mang thêm bao tay bảo hộ. Nếu không đủ sự chú tâm và cẩn thận sẽ rất dễ bị bỏng.  

Mứt sẽ được đóng vào hũ và dán nhãn với những thông tin cần thiết. Đây là chứng tích của công phu lao tác và tình gắn bó bên nhau. Hàng trăm hũ mứt như vậy được đưa vào kho bảo quản và dùng suốt cả năm để làm đặc sản đãi những thiền sinh khi đến tu tập tại Làng.

Bạn hãy tới Làng đi, chúng tôi sẽ thiết đãi bạn những mẩu bánh mì được kèm theo đó là chút thành quả của tình huynh đệ chúng tôi. Hãy cùng với chúng tôi bắt đầu chào đón một một ngày mới nhiều bình yên, giản dị mà chứa đầy yêu thương nhé.

Thiền làm bánh

Nếu không đi tu có lẽ nhiều khả năng của con sẽ không được phát hiện ra và phát triển. Đây là những kỹ năng không bao giờ con nghĩ mình có. Vì vậy nhân duyên, môi trường và con người xung quanh đã góp phần làm nên con của hôm nay. 

Ngày đến Xóm Mới, Làng Mai Pháp cách đây sáu năm, con đã có cảm giác thân quen với ngôi nhà bằng đá bình dị của kiến trúc nông thôn nước Pháp. Căn bếp nhỏ gọn gàng với đầy đủ các loại gia vị Á-Âu và đặc biệt là gần các gian nhà ở của các sư cô. Xóm Mới có một đặc trưng là trước khi đến thiền đường thì sẽ đi ngang nhà bếp, tựa như câu “có thực mới vực được đạo” vậy. Mà cho dù đi đến đâu thì các hướng đi ở đây đều có thể đi ngang nhà bếp cả. Có lẽ điều đó dẫn con trở nên thân quen với nhà bếp và bắt đầu khám phá bên trong mình có sở thích nấu nướng hay làm bánh của mẹ.

Mẹ con là người phụ nữ của “nữ công gia chánh” vì vậy mà rất khéo tay và nhất là thích làm bánh.Trước đây con thường nói với mẹ mình là: “làm chi cho cực, muốn ăn bánh gì ra ngoài mua cho lẹ. Thời gian đó con đầu tư học hành để làm ra nhiều tiền có hơn không.” Vậy mà khi đi tu rồi và ở Xóm Mới, thấy các sư cô làm bánh là con lại đến phụ. Ban đầu con tham dự vì mọi người tụ họp làm chung rất vui. Mình làm mà cứ như chơi thôi, đâu có cực nhọc chi mà chị em lại có dịp cười nói vui vẻ với nhau. Chúng con tự làm bánh ở tu viện thay vì mua cũng là cách lựa chọn thức ăn lành hơn và đỡ xả rác bao bì. Dần dần con để ý học cách làm bánh, cho đến một ngày thì con trở thành “Xóm Mới baker”- người làm bánh của Xóm Mới luôn. Cho nên các sư cô mỗi lần thấy con làm bánh là lại nói “Mẹ biểu hiện rồi. Bàn tay này là của mẹ đây. Mẹ đang về chơi với các sư cô.” Con nghĩ điều đó là thật! Vì con đã từng nói với mẹ trong tâm mình rằng dù mẹ mất thì mẹ sẽ không dừng ở đây, mẹ có ở trong con vì vậy mẹ sẽ cùng con đi tiếp về tương lai. Mẹ chưa từng được đi Làng ở Pháp thì giờ mẹ đã ở đây trong hình hài của con.

Sau này mỗi khi cần bánh cho các sự kiện, các sư cô sẽ nghĩ đến nên nhờ ai trong vài người có thể làm bánh của xóm để các chuyên gia làm bánh này có thể thay phiên nhau làm. Vì thế mà các sư cô cũng bận lắm, không chỉ có thở và cười đâu. Con nói với bạn trung học của mình rằng con còn bận hơn lúc làm cư sĩ, các cuộc họp còn gấp nhiều lần hơn khi con còn đi làm nữa, nhưng là bận trong sự thảnh thơi. Bạn không thể hiểu được điều này dù cho con giải thích. Những người thực tập thiền chánh niệm có lẽ sẽ hiểu nếu từng nếm trải được kinh nghiệm này. Đôi khi con thích cảm giác làm bánh một mình. Tâm trí con sẽ đặt hoàn toàn ở việc làm bánh. Từng động tác trộn bột, thêm nguyên liệu, cắt hoa quả, đi tới đi lui lấy dụng cụ đều được làm một cách thong thả, sẽ không ai hối con phải làm cho nhanh. Con sắp xếp thời gian và không gian cho mình. Con không cần nghĩ ngợi đến điều gì khác mà chỉ tận hưởng từng bước biểu hiện khi các nguyên liệu kết hợp với nhau. Con làm mọi thứ trong trạng thái thả lỏng toàn thân. Đôi lúc chúng ta cứ gồng người lên không cần thiết dù làm một động tác nhỏ hay đôi khi các bạn chỉ đứng yên nhưng ngón chân thì bấu chặt vào dép. Mọi người có bao giờ ý thức ngón chân của mình khi đứng hay làm việc không? Cơ bắp tê cứng, máu không lưu thông, cơ thể sinh căng thẳng và lâu dần sẽ phát sinh bệnh. Bệnh đau vai và tê tay của con ngày xưa vì làm việc máy vi tính với sự căng thẳng lâu ngày đã bớt đi nhiều khi con thực tập thiền buông thư. Vì vậy con thường nhắc nhở mình thả lỏng cơ thể, tìm những tư thế để cơ thể có thể buông thư thoải mái nhất khi làm việc. Tại sao mình cứ bắt cơ thể căng thẳng, đôi chân đứng lâu mỏi hay là đôi tay cứ phải với ra xa nhiều lần khi chỉ cần bắt một cái ghế ngồi xuống hay sắp xếp dụng cụ làm việc hợp lý là đỡ mất rất nhiều năng lượng. Đôi lúc con thấy chỉ là do tâm đang suy nghĩ chuyện khác hoặc do người ta không quan tâm và xem chuyện buông thư này là cần thiết. Hàng ngày con cũng cố gắng duy trì ý thức buông thư trong bất cứ tư thế nào, bất cứ tình huống nào. Làm như thế con như đang chơi và tận hưởng niềm vui làm bánh mà không chỉ là lao động để có bánh. Các suy nghĩ vẩn vơ và phiền não không đến với con khi con làm việc như thế. Làm việc cả ngày trong tinh thần đó ta sẽ không mệt, có thể cuối ngày ta mỏi chân mỏi tay nhưng về đến giường gác chân lên và thư giãn là ta lại thoải mái tận hưởng cảm giác được nghỉ ngơi sau một ngày thật ý nghĩa. Chỉ có làm việc mà đầu óc suy nghĩ nhiều, so đo tính toán mới làm ta mất năng lượng và mệt thôi. Và chỉ cần thấy được niềm vui của mọi người khi ăn bánh là con lại có rất nhiều động lực để cống hiến khả năng của mình. Sau này khi hướng dẫn người khác làm bánh và cùng làm thì có hơi bối rối một chút lúc ban đầu. Vì vậy con tập để sắp xếp mọi việc một cách rõ ràng và cách hướng dẫn, và rồi con vẫn có thể trở về thả lỏng mình thì áp lực đó dần tan đi và đổi lại là tận hưởng niềm vui cùng có mặt cho nhau.

Có thể nếu không có căn bếp nhỏ của Xóm Mới, sự nhiệt tình của các sư cô thì hạt giống này đã không nảy mầm. 

Vẽ cũng là thiền

Có những điều không bao giờ con nghĩ tới mình có thể làm được nhưng có lẽ khu vườn tăng thân tạo điều kiện để cho các loại hạt giống có thể biểu hiện nên những hạt giống vùi sâu lòng đất đã trỗi dậy và đơm hoa kết trái. Vì vậy, khu vườn của con một ngày kia đã xuất hiện bông hoa lạ và với con nó là một điều kỳ diệu khi mình từng ngày khám phá thêm khu vườn tâm của chính mình. 

Con thường ngưỡng mộ các họa sĩ và tự hỏi làm sao mà họ có thể lưu giữ được khoảnh khắc đẹp của tự nhiên chỉ trên một tờ giấy như vậy. Con cũng ước chi mình có thể vẽ nhưng đã nghĩ rằng mình không thể làm điều đó. Nhưng có một ngày cảm hứng từ đâu đến mà con đi lượm một hộp màu nước và thử họa lại bức vẽ của sư chị mình, và rồi các hình ảnh biểu hiện ra một cách suôn sẻ như con là người biết vẽ vậy. Tranh của con không đẹp như sư chị, nhưng nhìn vào biểu hiện của nó thì con biết rằng mình có thể vẽ rồi. Với một người đã từng không thể vẽ cho đẹp kể cả một cái biểu tượng mặt cười với vài nét đơn giản thì đây là một điều không thể ngờ tới. Cái gì đã làm nên điều này? Con nghĩ chắc như Sư Ông đã dạy, hạt giống được tưới tẩm đủ ngày thì lớn thôi, mọi thứ đầy đủ điều kiện thì biểu hiện. Có lẽ đó là kết quả sau nhiều năm ở trong môi trường thanh bình, được đắm mình trong thiên nhiên mầu nhiệm và được nhìn thấy các bức vẽ của các sư cô. Cho dù hạt giống đó có bé đến nỗi mình không thấy nhưng ở trong môi trường thích hợp thì nó nẩy mầm. Vì bây giờ ngẫm lại con thấy khả năng này một phần được truyền từ người thân mà mấy chục năm rồi nó vẫn ẩn tàng cho đến khi có điều kiện thích hợp. Từ đó, mỗi sáng thứ hai làm biếng, con pha một bình trà, thắp ngọn nến nhỏ và vẽ như một niềm vui khi thấy hình ảnh hoa lá nho nhỏ, các chú tiểu dễ thương dần hiện ra.

Dạo gần đây con đang học vẽ một cách nghiêm túc cho nên những bài học đầu tiên là vẽ chì các tĩnh vật. Khi đó con nhận ra mình có những giờ vắng lặng các suy nghĩ một cách tự nhiên mà không cần cố gắng. Đôi khi con ngồi thiền hay đi thiền nhưng phải rất chú tâm và cố gắng nhiều để đem tâm trở về với hơi thở. Cái tâm con khỉ vẫn thường luôn chuyền hết cành này sang cành khác. Vậy mà tâm của con đi theo từng đường chì vẽ một cách dễ dàng dù mấy giờ trôi qua thì tâm con vẫn đi theo hướng này. Phải chăng vẽ cũng là thiền khi mình rất tận hưởng hoạt động đó, tâm chỉ chuyên chú vào một đối tượng, ý thức được hành động mình và buông thư thân tâm. Điều này cũng do những thực tập chánh niệm hàng ngày đã hun đúc nên. Bởi vì cũng có người trong nhóm học vẽ của con rất căng thẳng vì cố gắng làm cho được một bức tranh. Cho nên con mở tiếng chuông chánh niệm và mời mọi người nghỉ ngơi sau mỗi nửa giờ. Vẽ là một hoạt động đòi hỏi sự tỉ mỉ và tập trung. Đôi lúc say mê vẽ cũng cuốn hút mọi người không thể dừng và nghỉ ngơi. Thực tập chánh niệm giúp con biến việc vẽ trở thành một hoạt động chánh niệm và tận hưởng nó một cách nhẹ nhàng thư thái. 

Vẽ cũng giúp con trở nên kiên nhẫn, tỉ mỉ và làm việc một cách cẩn trọng từng chi tiết hơn. Bạn không thể chỉ vẽ cho xong được vì kết quả là một bức tranh không thể gọi là đẹp. Nhiều lần con vẽ như thế cũng vì còn thói quen muốn hoàn thành công việc, chưa có kỹ năng vẽ và cả háo hức muốn có một tác phẩm của mình. Nhưng cô giáo dạy vẽ là người truyền đến cho con sự tỉ mỉ đến từng chi tiết nhỏ tưởng như không nhìn thấy. Chỉ cần vẽ, vẽ trong sự thoải mái và tận hưởng việc vẽ đó mà không để tâm khi nào nó sẽ hoàn thành.

Có nhiều điều thú vị khi vẽ nữa, ví dụ như bông hoa được hình thành từ nắng, từ mưa, từ đất,… thì khi pha màu vẽ con cũng được học. Màu da người được hình thành từ màu vàng đất, màu xanh lá, màu đỏ, màu trắng cũng giống như con người được hình thành từ đất, nước, gió, lửa vậy. Trong màu xanh cũng sẽ có yếu tố đỏ, trong màu đỏ sẽ có yếu tố xanh như là vạn vật có trong nhau. Thật là có rất nhiều điều thú vị để khám phá về thế giới xung quanh và về bản thân. Tranh vẽ cũng biểu hiện được nội tâm của mình do đó đôi khi vẽ tranh cũng là sự khám phá bản thân và là phương pháp trị liệu. Mong rằng mọi người cũng sẽ cùng con đi trên hành trình mỗi ngày mỗi khám phá và hiểu về chính mình hơn bởi vì không có niềm vui nào bằng niềm vui hiểu được mình và làm bạn được với chính mình. 

( Sư cô Chân Trăng Tùng Hạc)

Có một điều giúp mình có thêm tình thương, hiểu biết và bao dung. Nếu thiếu vắng điều này, người đó có thể trở nên khô cằn, lạnh lùng và nhạt nhẽo. Đó là cái cảm. Hãy tưởng tượng sống mà không “cảm”. Không có cảm xúc, cảm thông, không cảm hóa được một ai. Không cảm nhận, cảm giác, thậm chí không cảm cúm! Sống chung với nhau mà không cảm kích và cảm mến. Thiếu sự cảm động, cảm thương, và không có cảm nghĩ gì về nhau. Khi không có những cái cảm này thì dễ rơi vào mặc cảm, trầm cảm, và vô cảm. Vì thế, sự đồng cảm rất cần thiết và cũng chính là chất liệu nuôi nguồn cảm hứng trong mình.

Mình có cảm động với những điều đang có và không có? Trong quá khứ, hiện tại, hoặc tương lai, đã có những giây phút nào cho mình cảm xúc đáng nhớ? Mình muốn cảm hóa ai trong cuộc đời? Điều gì cho mình cảm hứng? Mình đã đi qua trầm cảm chưa và đã ứng xử như thế nào? Ít nhất một lần mình đã có cảm tình với đối tượng đặc biệt, hay gặp tiếng sét ái tình? Nhờ vậy nên mình cảm thông được với những khó khăn, cảm kích những hạnh phúc, để không trở thành người vô cảm.

Ai trong chúng ta cũng nghe nói cuộc đời vô thường, nhưng lạ thay Bụt đã dạy không có gì mất đi. Những tâm ý, lời nói và hành động sẽ theo mình như hành trang, như “chữ ký” đặc biệt của từng cá nhân. Mẹ tôi mất vào năm 2014 vì ung thư đại tràng. Tôi đủ duyên lành có mặt bên cạnh mẹ suốt bốn năm cuối đời. Những ngày chở mẹ đi bác sĩ, vào thuốc hóa trị (chemotherapy), mỗi sáng cầm tay mẹ đi bộ đến công viên rồi dùng yến mạch (oatmeal) giúp tôi trân quý sự có mặt của mẹ. Những khoảnh khắc rón rén nhìn mẹ ngồi yên đọc sách hay thắp hương mỗi đêm trước khi đi ngủ sẽ không bao giờ phai mờ trong trái tim tôi. Bao nhiêu kỷ niệm, hình ảnh tôi có với mẹ cho tôi niềm an ủi, khích lệ đến ngày hôm nay và cả mai sau. Thế thì làm sao mẹ tôi có thể mất được. Mẹ vẫn còn hiện hữu rất rõ trong lòng tôi. Tôi nhận ra rằng khi mình còn nghĩ về một ai thì vị ấy vẫn sống mãi, dù biểu hiện này đã ẩn tàng mất rồi.

Giây phút cho tôi cảm giác thư thái, gần gũi và thân mật với chính mình nhất là khi nằm trên giường, chuẩn bị đi vào giấc ngủ, ngồi yên theo dõi hơi thở và phát lời nguyện cho sự thực tập ngày mai. Thú thật, nhiều khi tôi quên hẳn lời phát nguyện tối qua nhưng ít nhất hạt giống tốt đã được tưới trong mười giây. Vốn dễ ngủ nên đôi khi tôi chỉ có một hoặc hai phút như thế trong đêm. Ước gì mình vào giấc ngủ chậm hơn một chút để có thể tâm tình với chính mình giữa màn đêm tĩnh lặng và không gian riêng tư. Một mình với chiếc mền ấm, thân đang buông thư, ý thức về tâm trí, mỉm cười để dừng những dòng suy nghĩ không lành mạnh và không tích cực. Niềm hạnh phúc của tôi đơn sơ như thế. Suốt 15 năm qua, tôi gửi lòng biết ơn đến mẹ và ba trước khi vào giấc ngủ. Tôi nghĩ đến mẹ và ba đã làm gì để tôi có cơm ăn, áo mặc và tình yêu thương lớn lên mỗi ngày. Dù mình có quyền lực hay thành đạt đến đâu nhưng một việc mình không bao giờ làm được, đó là tự mình thay tã. Nhiều đêm tôi thầm cảm ơn mẹ đã làm việc này và mớm cơm cho tôi. Mẹ nhai thức ăn thật kỹ để con có thể nuốt dễ dàng. Rồi tôi nghĩ đến hình ảnh ba làm những việc nặng ngoài ruộng đồng, đặc biệt khi mẹ mang thai. Ba đã bảo vệ mẹ và con khi con chưa chào đời. Gần đây lòng biết ơn của tôi dâng trào khi nghĩ đến việc mẹ và ba đã không tạo áp lực, bắt tôi phải “học giỏi nhất lớp.” Điều này đã giúp tôi có cuộc sống yên ổn và phát triển tự nhiên theo khả năng của mình. Tôi kết thúc một ngày với niềm biết ơn để nhận tình cảm sâu sắc từ mẹ và ba.

Ai cũng được dạy nói lời “cảm ơn” ngay từ lúc bé. Nhiều vị đã gìn giữ cử chỉ đẹp này khi lớn lên, nhưng có vị quên hẳn hoặc nói mà trong lòng không có cảm xúc. Có những lời dù đẹp cách mấy nhưng khi sử dụng như cái máy thì vẫn trở thành vô nghĩa. Tôi hay tự nhắc nhở vì biết mình dễ rơi vào tình huống này. Thế nên khi nói lời cảm ơn, tôi thật sự muốn có cảm xúc để cảm động với những gì người kia đã tặng. Đây là một cách để các hormone hạnh phúc như dopamine, serotonin, oxytocin và endorphin được tiết ra trong não bộ. Từ đó, tim, gan, thận, hệ tiêu hoá và tất cả các tế bào trong cơ thể cũng được nuôi dưỡng. Nhiều nghiên cứu cho thấy chế tác lòng biết ơn bằng cách viết xuống hay chia sẻ ra rất hữu hiệu, lợi lạc cho sức khỏe và niềm hạnh phúc thường nhật. Khi biết thông tin này, tôi thấm thía tầm quan trọng việc nuôi lớn lòng biết ơn. Tôi càng có thêm cảm hứng thực tập chánh niệm, thường xuyên trở về với hơi thở để tiếp xúc với những điều kiện hạnh phúc, kể cả khi khó khăn và khổ đau đang có mặt.

Mình không chỉ cảm ơn những gì quý, lành và đẹp trong đời mà cũng cần dành thời gian cho những đắng cay, phụ bạc và khó khăn đã đến. Trong mùa đại dịch Covid-19, tôi đã sử dụng zoom để kết nối với gia đình, người thân và các bạn thiền sinh với mục đích làm lớn mạnh tình người, chế tác hạnh phúc và chuyển hóa khổ đau. Khi mở zoom lên, khuôn mặt đầu tiên xuất hiện là chính mình. Ban đầu tôi thiếu sự thoải mái vì bất chợt thấy mình không tươi, mặt có mụn và chưa chấp nhận sự “xuất hiện” như thế. Dần dần tôi làm quen và tập mỉm cười với người hiện lên đầu tiên trên zoom. Tại sao không chứ? Ngồi đó nhìn chính mình qua màn hình, trong lòng cảm thấy thoải mái và tự nhiên, đó là bước quan trọng để thực tập thương yêu tự thân. Tôi biết có những người không ưa nhìn nét mặt của mình tí nào. Bao nhiêu nỗi buồn, giận dữ và chán ghét đi lên khi soi gương. Có lẽ vì những tổn thương trong quá khứ, hoặc nhan sắc không như mong muốn, nên mình chỉ để ý những điểm chưa đẹp khi nhìn vào gương hay qua zoom. Cũng có vài vị cho tôi hay họ có cảm giác khó chịu khi nghe lại giọng thâu băng của chính mình. Điều này khá thú vị và khó hiểu đối với tôi. Ai cũng nhận thấy giọng mình qua máy ghi âm rất khác với lúc nói chuyện trực tiếp. Thế nhưng cái khác biệt có nhất thiết dẫn đến phản ứng không muốn nghe hay không muốn nhìn, thậm chí sự chán ghét bản thân?

Đôi khi tôi ngồi nghe lại những bài chia sẻ trước đây để làm quen với giọng nói và hình ảnh tự thân qua màn hình. Tôi để ý tâm tư và cảm thọ với sự thích thú. Đối với tôi, bước đầu thương yêu bản thân là nhận diện, chấp nhận và trân quý những gì mình đang có: giọng nói và nhan sắc. Tôi tự hỏi mình có muốn nhìn khác hơn không? Tự đặt những câu hỏi và tự trả lời để sự kết nối giữa mình với chính mình mỗi ngày được thông suốt hơn. Những lúc cảm thấy buồn, cô đơn hay có những niềm riêng không tiện chia sẻ, ngoài việc an tịnh tâm hành trong buổi ngồi thiền, tôi còn trò chuyện với mình qua zoom. Tôi không ngại bày tỏ tâm sự trong lòng vì biết sẽ không ai nghe và không ai thấy, nên trái tim tự nhiên mở rộng để tình thương có thể ôm ấp những gì đang biểu hiện. Có một đêm tôi ngồi làm việc trước máy tính và bỗng thấy sao thương mình quá. Với những khó khăn tôi đang đi qua lúc bấy giờ, sự chia sẻ với vài vị mình kính quý, tin tưởng và thương yêu vẫn chưa đủ. Tôi quyết định mở zoom lên, nhìn tự thân và nói, “I know you are sad right now – Chị biết em đang buồn.” Cuộc “tâm tình với chính mình” kéo dài hơn một tiếng và lòng tôi nhẹ hơn hẳn. Là người tu, một trong những niềm hạnh phúc lớn nhất là cảm hóa người khác, nhưng cảm hóa tự thân là điều thiết yếu cho đời mình thêm bình an. Khi gặp những chướng ngại và khó khăn như lạnh lùng, ganh tỵ hay oan ức, tôi thở những hơi thật sâu và chậm để cảm nhận những gì đang dâng trào trong lòng rồi từ từ cảm hóa nó. Đó là công việc tôi cần làm mỗi ngày để tăng trưởng lòng biết ơn với những gì cuộc đời và những người chung quanh đang “ban tặng”.

Khí trời đang vào thu. Lá đổi màu và bắt đầu rụng. Rừng cây trở nên trống trải hơn, khiến cảnh vật dễ được nhìn thấy hơn. Sự nóng bức của mùa hè, cái ẩm của miền nam nước Mỹ tạm thời đi qua. Thật là một cảm giác dễ chịu và thoải mái. Mùa thu đang hát ca thông điệp gì cho mình đây. Có lần tôi hỏi một sư cô: “Sư em có biết mùa nào trong năm làm con người dễ rơi/ngã xuống không? Con người dễ trầm cảm vào mùa nào?” Vị đó trả lời, “Dạ, mùa thu (Fall) phải không sư cô?” Thời tiết se lạnh, ngày ngắn hơn nên làm con người rút mình lại một cách tự nhiên. Với những ai có khuynh hướng trầm cảm, đây là thời điểm khó khăn và khá chật vật. Có những bệnh cần nhiều thời gian để bác sĩ theo dõi, làm xét nghiệm từ tháng này đến tháng khác mới hiểu được nguồn gốc, mức độ… Với những ai mắc bệnh trầm cảm theo mùa, họ có thể chuẩn bị những hành trang và tâm lý khi mùa thu đến, thay vì quá lo lắng và sợ hãi. Chỉ cần biết nguyên nhân của bệnh là bước đầu cho việc điều trị rồi. Sau khi mẹ mất, không hiểu vì sao cứ mỗi thứ năm tôi lại hay rơi nước mắt, có những cảm xúc buồn lạ kỳ và khó hiểu. Sáu tháng sau tôi mới nhận ra rằng mẹ tôi mất vào tối thứ năm và từ đó lòng tôi bỗng nhiên nhẹ hơn nhiều. Trong một chuyến đi hướng dẫn khoá tu cho các bạn trẻ vào tháng ba, tôi chỉ muốn im lặng, khó chịu với những người chung quanh và lòng trở nên nặng trĩu. Ban đầu tôi khó chấp nhận tâm trạng này của mình vì không hiểu nguyên do. Sau khi trở lại tu viện, tôi tìm ra nguyên nhân. Mẹ tôi mất vào tháng ba.

Quý thầy và quý sư cô tại Mộc Lan cùng thực tập một ngày im lặng mỗi tháng để trân quý sự im lặng và nhận diện những gì thường đi lên trong tâm. Vào “Ngày hơi thở và bước chân”, tất cả đều thực tập không đọc sách, làm việc, dùng thiết bị điện tử. Mỗi người tìm cho mình một nơi lý tưởng để ngồi uống trà, theo dõi hơi thở và lắng nghe nội tâm mà không cần phán xét hay xua đuổi. Cảnh vật tại Mộc Lan rất đẹp trong mắt tôi. Không biết hôm nay mình sẽ chọn không gian tuyệt vời nào đây: tháp chuông, trong rừng, trước nhà khách hay tượng đài Tăng Thân Yêu Quý? Cuối cùng tôi chọn ngồi trong rừng để ngắm lá thu rơi cho kỹ và thưởng thức trọn vẹn. Tôi pha trà, dùng bánh pía, đốt lá xô thơm, thở những hơi thở thật sâu và chậm. Tiếng chim hót không ngừng, lá rơi nhẹ và đẹp kỳ diệu. Bỗng nhiên một suy nghĩ đi lên trong tôi: Mục đích lá rơi là để trưởng dưỡng cây và làm đất giàu có hơn. Cái “rơi rụng” đem đến bao nhiêu sự mầu nhiệm, như bọn trẻ con nhờ ngã mới biết đi, biết chạy. Để có thức ăn thì bao nhiêu trái và hạt phải rơi xuống. Thế thì khi ngã là lúc mình có sự lớn lên trong cuộc sống. Ngã xuống không phải để rơi vào tuyệt vọng, buồn chán mà để chuyển hóa, đứng lên lại từ từ, rồi đi tiếp về hướng chân thiện mỹ. Nhiều người chọn chấm dứt cuộc sống khi ngã xuống. Rất đáng thương vì họ không thấy có lối thoát. Nhưng trên cuộc đời này có gì mà không có lối thoát? Cái gì lại không có mục đích?

Những lá xanh hay đang đổi màu còn nguyên vẹn trên cây rồi cũng sẽ rơi. Chúng không mặc cảm chậm, đi sau hay không có mục đích. Nhìn các bạn và những người thân, ai cũng có công ăn việc làm, địa vị ổn định, còn mình vẫn hai bàn tay trắng. Mình đang fall behind (đi sau) nên nỗi buồn và mặc cảm dâng trào. Thật ra người đi sau cũng rất quan trọng. Đi sau để yểm trợ và nâng đỡ cho người đi trước. Đi sau để học hỏi những kinh nghiệm rồi từ đó cải thiện bản thân tốt hơn. Thời đại này ai cũng muốn được nhất, nhất về xe mình lái, điện thoại mình xài, học vấn cao, quyền lực trong sở làm… Để có được cái nhất, nhiều người đã hy sinh hiện tại. Không có thời gian để chăm sóc chính mình, bỏ quên người thương trong gia đình và thậm chí hại người khác để được nhất. Thôi thế thì đi sau cũng được.

Có lần tôi tự hỏi, “Bội Nghiêm sợ mất gì nhất trong cuộc đời?” Tôi đáp: “Bội Nghiêm sợ mất cảm giác cảm.” Tôi tự ngẫm nghĩ: nếu một ngày nhìn hình ảnh em bé đang chơi đùa nhưng trong lòng không cảm kích, tôi sẽ như thế nào? Thấy một bà cụ 85 tuổi vẫn còn lái xe đi trên đường phố nhưng tôi không cảm phục, thì sẽ ra sao? Về đến nhà, thấy chị đang chải tóc cho mẹ chồng nhưng tôi không cảm động, có bất thường quá không? Cầm trên tay bàn chải đánh răng và chải răng mà lại không cảm thấy hạnh phúc thì có đáng tiếc cho tôi không? Ngồi đây, viết những dòng chữ này nhưng trong lòng không thấy có gì đặc biệt thì tôi quả thật thiệt thòi. Mất cảm giác, cảm xúc, cảm động, không khác gì người chỉ có xác nhưng không có hồn. Thế thì hãy cảm đi!

(Chân Bội Nghiêm)