Hòa đàm Paris
Đầu năm 1969, một chuyến bay dài ngang qua Hồng Kông, Nhật và Ấn độ đã đưa Thầy trở lại Paris, nơi Thầy tiếp tục công việc vận động hòa bình trong Hội nghị Hòa bình Paris (1968-1973). Tháng Chín năm 1970, Thầy được GHPGVNTN chính thức đề cử làm lãnh đạo Phái đoàn Phật giáo Hòa bình tại Hội nghị Paris. Chị Phượng đã bay từ Việt Nam sang giúp cho Thầy. Ngoài ra Thầy còn được sự hỗ trợ của rất nhiều người trẻ quốc tế, thiện nguyện viên của phong trào hòa bình. Thầy thuê một căn hộ nhỏ nằm trong khu nghèo của người Ả rập ở Maisons Alfort, thuộc quận 18 của thành phố Paris và mở một văn phòng tại số 11, đường Goutte d’Or. Tại đó, họ đã làm việc để đại diện cho Phật tử Việt Nam và những người dân không có tiếng nói ở miền Nam lẫn miền Bắc. Họ cũng tiếp tục yểm trợ cho những công tác xã hội ở Việt Nam, điều hành bởi chính những tác viên của trường TNPSXH, phối hợp với cơ quan OXFAM[i], tổ chức Ân Xá Quốc Tế (Amnesty international) và nhiều tổ chức nhân đạo khác[ii]. Qua những mạng lưới này, họ đã tìm được sự bảo trợ khắp nơi trên thế giới cho hàng ngàn trẻ em mồ côi vì chiến tranh ở Việt Nam. Đến năm 1975 đã có khoảng 20 ngàn nhà hảo tâm ở châu Âu và Hoa Kỳ bảo trợ cho khoảng 10 ngàn trẻ em mồ côi tại Việt Nam[iii].
Những năm tháng ở Paris là khoảng thời gian Thầy và các cộng sự của mình sống trong nghèo khó nhưng đầy niềm vui và tình huynh đệ. Các tình nguyện viên cùng làm việc với Thầy trong một căn hộ nhỏ. Họ phải để cái máy in rô-nê-ô trong phòng tắm[iv]. Để có đủ tiền sinh sống, Thầy nhận dạy môn “Lịch sử Phật giáo Việt Nam” tại trường đại học Sorbonne nổi tiếng. Thầy trò chỉ ăn gạo gãy mua được các tiệm bán thực phẩm bán cho chim ăn. Thầy và những người cộng sự biên tập và phát hành tờ Le Lotus, lá thư của Phật giáo và tiếng nói của người dân chạy dưới đạn bom, nhằm cung cấp những tin tức từ trong nước và thúc đẩy phong trào tranh đấu cho hòa bình ngày càng lớn mạnh khắp châu Âu và Mỹ. Sau một ngày làm việc cho các hoạt động hòa bình và xã hội, vào buổi tối cả cộng đồng nhỏ đó có cơ hội ngồi ăn cơm với nhau trong chánh niệm, rửa chén trong chánh niệm, hát và ngồi thiền trong im lặng. Thầy hướng dẫn cả nhóm thực tập thiền hành ngoài trời, và chủ trì những buổi tụng giới của dòng tu Tiếp hiện – đây là nguyên tắc đạo đức mới mẻ, thể hiện tinh thần dấn thân và là ngọn đuốc dẫn đường cho mọi người. Mỗi tuần, họ tổ chức một buổi thiền chánh niệm công cộng trong hội trường của nhóm Quaker gần đó (tại Vaugirard Boulevard), thu hút những người trẻ Tây phương muốn tới tìm hiểu. Khi đã tìm được một chỗ rộng rãi hơn để làm văn phòng ở Sceaux[v], họ đã sử dụng không gian ở Goutte d’Or này để làm nơi tọa thiền.
Tháng 8 năm 1971, các bạn của Thầy đã tìm cho phái đoàn một nông trại nhỏ, đổ nát ở miền quê Fontvannes, cách Paris khoảng 2 giờ lái xe, không xa Forêt d’Othe cho lắm[vi]. Vào cuối tuần, họ bắt đầu về đó để tĩnh tu, nghỉ ngơi và làm mới lại thân tâm. Họ thực tập thiền hành trong rừng, làm vườn, trồng rau và bắt đầu sửa chữa lại các tòa nhà. Nơi đây được gọi là Phương Vân Am. Để cho người Tây Phương dễ nhớ, nơi đây còn được gọi là Les Patates Douces hay Sweet Potatoes (Khoai Lang) để nhớ tới người dân nghèo Việt Nam, chỉ có khoai lang là món rẻ tiền nhất ăn thay cơm khi đói[vii].
[i] OXFAM là một liên minh quốc tế gồm 19 tổ chức cùng phối hợp hoạt động tại trên 90 quốc gia trên thế giới nhằm hỗ trợ cho công tác xóa đói giảm nghèo và đấu tranh cho bình đẳng.
[ii] Các tổ chức nhân đạo như: F.O.R., The Third Way in Vietnam, Friends Quaker House, Christian Aid, Save the Children, Help the Aged, Huddersfield Famine Committee, Comité pour les Enfants du Vietnam, Swedish International Development Aid (SIDA), War Resistance International (WRI), Mouvement Chrétien pour la Paix (MCP), Hiflt fur Vietnam (Help for Vietnam in Germany), và nhiều tổ chức khác.
[iii] Xin xem sách Learning True Love của Sư cô Chân Không, tr. 306 – 307
[iv] Nguồn: Bài viết của Jim Forest với tựa đề “Only the Rice Loves You: a month with Thich Nhat Hanh in Paris,” (“Chỉ có cơm thương mình thôi: Một tháng cùng sống với Thầy Nhất Hạnh”) – 1972.
[v] Tại số 69 Desgranges, Sceaux
[vii] Thời gian này, phái đoàn gồm có Thanh Hương, Chơn Hòa, Chơn Ngữ, Laura Hassler, Mobi Warren, Lợi, Thoa, Raphael Ruiz, Pierre Marchand, Neige Achiary, Jim Forest, Marie Emmeny and một số người khác. Thường thì có khoảng 10 người, cùng nhau thực tập thiền tọa, thiền hành, tụng giới và pháp đàm. Để tìm hiểu thêm về Phương Vân Am, xin đọc bài Làng Mai qua năm tháng.