Bậc y sĩ

Sau đó Bụt đọc bài kệ này:

Với kẻ không giận hờn

Cơn giận từ đâu tới?

Sống tự chủ an nhiên

Quán chiếu nên thảnh thơi

Những ai bị chửi mắng

Trở lại chửi mắng người

Kẻ ấy tự hại mình

Và cũng làm hại người

Những ai bị nói nặng

Không nói nặng lại người

Kẻ ấy thắng trận lớn

Thắng cho mình cho người

Kẻ ấy làm lợi ích

Đồng thời cho cả hai

Hiểu được gốc cơn giận

Đã phát sinh nơi người

Tâm ta sẽ thanh tịnh

An lành và thảnh thơi

Ta là bậc y sĩ

Trị cho mình cho người

Kẻ không hiểu chánh pháp

Mới cho mình dại thôi!

Ta hãy cùng đọc kỹ bài kệ ấy

Với kẻ không giận hờn, ở đây, có nghĩa là với kẻ không có hạt giống giận hờn trong tâm, thì cơn giận không thể nào phát hiện và lôi kéo kẻ ấy đi được. Sỡ dĩ ta giận là tại ta có hạt giống giận khá lớn trong lòng ta. Hạt giống đó có thể do ông bà hoặc cha mẹ trao truyền lại. Động một chút là ta đã có thể nổi tam bành lục tặc lên rồi. Còn người không có khối giận đó trong tâm thì ai nói gì cũng có thể mỉm cười.

Sống tự chủ an nhiên. Quán chiếu nên thảnh thơi. Những người ấy biết sống tự chủ, tự chế ngự mình và tự phòng hộ mình. Nhờ có trí tuệ quán chiếu cho nên họ không bị vướng vào vòng buồn giận. Trí tuệ quán chiếu là năng lượng bảo vệ cho tự thân. Quán chiếu đây là Từ quán, Bi quán, Hỷ quán và Xả quán.

Những ai bị chửi mắng. Trở lại chửi mắng người. Kẻ ấy tự hại mình. Và cũng làm hại người. Khi người ta nói nặng mình mà mình nói nặng trở lại, thì lúc đó mình đã tiếp nhận cái bạo động của người ta, để mình làm khổ mình. Khi mình chửi mắng lại thì mình làm hại người ấy nữa, như thế là mình làm hại cả hai. Người kia đã khổ mình lại làm cho họ khổ thêm một tầng nữa. Người kia vì khổ quá có thể chửi mắng thêm một lần nữa và cũng sẽ làm mình khổ thêm một lần nữa. Và hai bên tiếp tục leo thang. Vì vậy cho nên ta phải tránh việc làm hại cho cả hai bên.

Những ai bị nói nặng. Không nói nặng lại người. Kẻ ấy thắng trận lớn. Thắng cho mình cho người. Kẻ ấy làm lợi ích. Đồng thời cho cả hai. Bài kệ này nói về vấn đề chiến thắng; chiến thắng cho mình và chiến thắng cho người kia nữa. Nếu ta thua trận, ta sẽ chửi mắng trả lại và người kia sẽ còn đau khổ hơn. Thắng trận ở đây là thắng cho cả hai.

Hiểu được gốc cơn giận. Đã phát sinh nơi người. Tâm ta sẽ thanh tịnh. An lành và thảnh thơi. Mình hiểu được tại sao người đó giận mình: người đó vì vô minh, người đó vì có tri giác sai lầm, người đó vì đã tiếp nhận những hạt giống giận hờn từ ông bà, từ cha mẹ và từ xã hội. Hiểu được như vậy thì tâm ta sẽ an tịnh, an lành và thảnh thơi

Ta là bậc y sĩ. Trị cho mình cho người. Ta đóng vai của một vị thầy thuốc. Ta trị bệnh cho ta và trị bệnh cho người. Khi người kia nóng giận mà nói lên, nếu ta mỉm cười, không giận thì người đó từ từ sẽ hiểu, sẽ biết nhìn lại và sẽ thấy lỗi của mình, và có thể có cơ hội để chuyển hoá và do đó cơn giận được trị liệu. Cho nên người nào làm được như vậy là đang làm một vị y sĩ trị bệnh cho mình và cho người.

Kẻ không hiểu chánh pháp. Mới cho mình dại thôi. Những người không hiểu chánh pháp có thể nói rằng: “Cái anh đó dại quá! Tại sao bị chửi, bị nói nặng, bị đàn áp như vậy mà không có phản ứng, không có la mắng trở lại, dại chi mà dại quá!” Nói như thế họ chứng tỏ họ là những người chưa hiểu được sự hành trí chánh pháp.