Hồ Dzếnh

Ngồi đây mà tôi cũng lấy làm xấu hổ với nhà thơ Hồ Dzếnh. Anh cũng nhận tôi là em gái, cũng chép tặng tôi nhiều bài thơ của anh. Nét chữ của anh đẹp như một bức tranh, rất đều đặn đẹp đẽ và nghiêm túc. Hồ Dzếnh không nằm trong danh sách những người trong Nhân văn Giai phẩm xây dựng góp ý với chính quyền, nhưng vì có gốc lai Trung Hoa nên cũng bị cho ra biển trên một chiếc bè mong manh đẩy những người lai Trung Hoa về nước. Chị Hồng Nhật, vợ anh phải kéo anh về giấu trong nhà và phóng hoạ to bức ảnh chụp trong ngày chiến thắng chị mang hoa tặng cụ Hồ làm bùa hộ mệnh. Với một ít quà cáp cho công an nằm vùng, anh chị mới được yên. Quà cáp ấy là của chị Hồng Phúc, chị là cố nhân của anh Hồ Dzếnh. Ngày xưa, hai người yêu nhau vào tuổi 15, 16.

Tôi biết địa chỉ của anh nhờ chị Hồng Phúc có chồng Pháp và đang ở vùng ngoại ô Paris. Chị theo chồng về Pháp nhưng khi về Hà Nội vẫn thăm vợ chồng anh Hồ Dzếnh và mang quà của tôi về cho anh chị. Tôi xin anh chép với thủ bút của anh vài bài thơ mà tôi thích. Anh Hồ Dzếnh có những câu thơ lạ lẫm và nổi tiếng:

Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé!
Để lòng buồn tôi dạo khắp trong sân,
Ngó trên tay khói thuốc lá lụi dần…
Tôi nói khẽ: Ôi, làm sao nhớ thế!

Mình nhớ cái hình ảnh mình tưởng tượng về nàng. Nhưng thực tại của nàng thì mình chỉ với tới được khoảng 10% thôi còn 90% kia là tưởng tượng.

Hoặc:

Tình mất vui lúc đã vẹn câu thề
Đời chỉ đẹp khi hãy còn dang dở
Thơ viết đừng xong, thuyền trôi chớ đỗ
Cho ngàn sau lơ lửng với ngàn xưa…

Sau này học Phật sâu sắc hơn tôi muốn chia sẻ với các bạn trẻ rằng khi yêu ai mình chỉ thấy thoáng qua chừng 5% hay 10% người đó thôi. 5% hay 10% đó là điểm đậm nhất, hay nhất của người đó. Nó đáp ứng rất sâu sự chờ đợi của mình. Còn 80% hay 90% còn lại là hình ảnh của người kia đang có trong đầu mình khi mình mong đợi nàng chàng. 80% đó được tưởng tượng ra trong tâm nhớ nhung vẽ vời của mình về nàng hay chàng. Những hình ảnh ngọt ngào đó, tính tình đó, mình đã tưởng tượng theo những kỷ niệm mơ mộng của riêng mình chứ thực tại của người kia lại hoàn toàn khác với tưởng tượng của mình. Khi cưới được nhau, mỗi người phải va chạm với thực tại của người kia. Nó hoàn toàn khác hẳn với cái hình mình vẽ trong đầu của mình về người kia. Người kia cũng thế, cũng thoáng tóm được một vài nét đẹp rất thật của mình. Nhưng phần còn lại anh cũng vẽ, cũng tưởng tượng theo những kỷ niệm thời thơ ấu của anh về một người đẹp như thế đó. Than ôi những cái tưởng mà anh ưa thích chỉ đúng 10% con người thật của nàng, 90 % kia chỉ là “cái tưởng” của anh thôi. Ví dụ như nàng hạnh phúc quá khi được anh đến thăm và tặng cho chậu hoa cúc. Từ chậu hoa cúc nàng vẽ vời tình yêu rất lãng mạn của hai bên. Nhưng sự thật là anh có óc tính toán tiết kiệm nên nghĩ: Mỗi lần tới thăm mà có hoa thì nàng thích thật. Tuần trước nàng cũng quá thích khi được tặng chậu hoa cúc. Mỗi lần đi thăm nàng mà mình phải mua chậu hoa mới thì cũng hơi tốn, chi bằng tuần tới mình mua chậu hoa lan bằng nhựa thật đẹp đem làm quà. Lần sau anh mang tới chậu hoa lan bằng nhựa và nói: “Em ơi chậu hoa bằng nhựa này cũng đẹp ghê, em giữ gìn để xài nhiều lần. Mỗi chiều thứ năm khi anh đi tới thăm thì em vẫn đốt nến lên, vẫn có chậu hoa trong buổi cơm chiều thứ năm em nhé!”

“Xài cho nhiều lần, đỡ tốn” nàng hụt hẫng, tự nhủ mình đâu phải đồ giả mà anh phải mua hoa bằng nhựa! Tình chỉ đẹp khi còn đang dang dở. Vì chưa cưới, chưa gần nhau ngày và đêm nên chỉ thấy vừa đủ 10%, 90% còn lại vì tưởng tượng, vì chưa cưới hẳn, chưa sống chung nên phần thấy sai ở người kia còn chấp nhận được. Nhưng khi cưới rồi, chạm vào thực tế thấy người kia không như mình tưởng, không đẹp như thế nên mình bực mình, cau có, gắt gỏng. Tại vì thương chỉ 10% mà lại tưởng 100% nên thấy đẹp quá. Không phải vì người kia xấu mà tại vì người kia được giáo dục khác, tiêu chuẩn của người kia về đẹp xấu, thương ghét rất khác gia đình mình. Mình thấy hành xử như A (như cùng đi sinh hoạt tăng thân) mới đẹp, mà người kia thấy hành xử như B (đưa gia đình đi ăn các quán ăn ngon) mới đẹp. Rồi hai bên cãi nhau ai đúng ai sai. Cái mặt mình vốn cười rất xinh những khi gặp nhau, nhưng khi không đúng ý mình thì mình đưa cái bộ mặt dễ ghét của mình ra.

Hình ảnh cái cô dễ thương mờ đi từ từ, để nhường chỗ cho cái cô hay cau có, khó chịu.

Tình mất vui lúc đã vẹn câu thề
Đời chỉ đẹp khi hãy còn dang dở
Thơ viết đừng xong, thuyền trôi chớ đỗ
Cho ngàn sau lơ lửng với ngàn xưa…