Format: Book

Ngày về

Nếu cần lấy một sự kiện để ghi nhớ cho năm nay đó chính là sự kiện này: Sư Ông về Thái. Không năm nào là không đầy sự kiện, năm này cũng thế, cũng rất đầy và có vẻ như những năm càng về sau thì càng đầy. Nhưng sự kiện này là ngoại lệ, là nằm ngoài các tính toán sắp đặt và nằm ngoài mong ước của mọi người. Đó là một quyết định lớn, một quyết định đặt tất cả các quyết định trước đó của tất cả những ai liên quan vào chỗ bị động. Nhưng đó là một sự bị động tích cực.

Thế nào là một nhân cách lớn? Có phải đó chính là sự ảnh hưởng tích cực của nhân cách ấy lên những nhân cách khác một cách sâu rộng và lâu dài? Sư Ông là một người có nhân cách ấy.

Cái Tết chỉ đến một lần

Hàng mộc già ngoài hiên đồng loạt trổ hoa từ mấy hôm nay. Chưa bao giờ cây mộc trắng tinh ngập hoa như lần này. Trăng non mong manh qua lớp mây mỏng phủ lên không gian thơm tho kỳ diệu này thêm một tầng kỳ ảo thơm tho nữa. Cửa sổ rộng mở ngay sau lưng cho tôi cảm nhận được trọn vẹn sự ảo diệu tinh khôi ấy. Về đây, bạn sẽ được đón tiếp bởi ánh trăng ấy, bởi hương mộc ấy và đặc biệt hơn cả là bởi cái không khí đoàn viên như Tết này.

Một cái Tết sớm mà lại là một cái Tết được mong đợi hơn bất cứ một cái Tết nào. Bởi vì đơn giản rằng đây không phải là một cái Tết cứ mỗi năm lại đến mà là cái Tết chỉ đến một lần. Quyết định về Thái Lan của Sư Ông mang đến cái Tết chỉ đến một lần này.

Một cái Tết bình thường không thể nào có được không khí chuẩn bị rộn ràng và hết lòng như cái Tết đặc biệt này. Đại chúng làm việc hết công suất. Không phải là hai thời như khóa tu chấp tác, cũng không phải ba thời như lúc Bát Nhã đón Sư Ông năm 2007, chỉ một thời thôi: đã bắt đầu và hãy còn chưa kết thúc. Tất cả tài lực, nhân lực, năng lượng, thời gian và tình thương đều đang quay về biển lớn của niềm vui phụng sự. Đây thực sự là một món quà tuyệt diệu mà cái Tết đặc biệt này hiến tặng cho mọi người. Không có ai đứng ngoài cái Tết này. Nói cách khác, cái Tết này ôm được hết tất cả vào lòng. Do đó, mới gọi là Tết Thầy, vì trong lòng Thầy luôn có chỗ cho tất cả mọi người.

Thất Nhìn Xa đang được “lật tung” lên. Nói đúng nghĩa đen. Phòng ngủ, phòng ăn, phòng uống trà, phòng tập, phòng tắm, phòng bếp, phòng thị giả, cầu thang, tầng hầm, vườn cây, lối đi,… đều đang được xây dựng lại. Một thất Nhìn Xa mới đang chuyển mình để đón Sư Ông. Không phải chỉ  có thất Nhìn Xa, tất cả các con đường trong tu viện cũng đều đang bị “lật tung” lên. Từ xe ủi, xe múc, xe lu, xe tải, xe thùng, xe bê tông, xe phun nước, xe cẩu,… cho đến xe đạp, xe rùa đều đang hoạt động hết công suất.

Xóm Trời Quang, xóm Trăng Tỏ cũng đều được “xới tung” lên. Hơn 100 anh chị em xuất sĩ sẽ tới trong mấy ngày tới. Chưa hết, gần 200 cư sĩ cũng sẽ tới trong mấy ngày này. Cửa nhà phòng ốc đều phải được sắp xếp lại.

Lòng mỗi người cũng đang được “xới tung” lên. Thầy về đó, là thật, đúng là thật. Hầu hết đại chúng đều chưa được gặp Sư Ông từ mùa Xuân 2013, nghĩa là đã gần 4 năm, trong đó có hơn phân nửa là chưa từng được gặp Sư Ông lần nào. Ai mà không muốn được một lần thăm Sư Ông, đặc biệt là các em chưa từng được gặp Sư Ông, cái mong muốn ấy lại càng thiết tha bồng bột. Nhưng sức khoẻ của Sư Ông đã như thế, khoảng cách địa lý lại như thế, chúng lại đông như thế, thực sự là không có ai muốn nuôi nỗi hy vọng mong manh ấy. Thế nhưng nỗi vô vọng kia trong phút chốc bỗng trở nên vô nghĩa khi sự hiện diện của Sư Ông tại nơi này đang được đếm ngược bằng giờ và là một sự thật đã không thể không thành. Những mảnh đất tâm hồn vô vọng được phá toang, được xới cày tới tận gốc rễ và những mầm non của hội ngộ đoàn viên đang lớn dậy từng giờ. Lòng tôi cũng được xới tung. Lòng bạn cũng được xới tung. Đúng là một cái Tết lạ lùng.

“Với mảnh chân tâm đợi Người”

Những mảnh chân tâm chờ đợi ấy sáng nay lúc mười giờ đã hòa vào nhau trở thành một khối  yêu thương rộng lớn. Buổi sáng, nắng chia sân trước thất Nhìn Xa thành hai nửa đậm nhạt nhưng những mảnh lòng thành của mấy trăm con người đứng bên nhau giữa sân lại hòa quyện vào nhau thành một thể hùng vĩ uy nghiêm. Khi chiếc xe chở sự chờ đợi ấy tiến vào khoảng sân, sự chờ đợi ấy bỗng đồng loạt vụt tắt, nhưng thay vào đó, một biển sóng lặng thinh cuồn cuộn dâng lên trong từng ánh mắt rực sáng thương yêu. Tiếng hát “đã về đã tới” được ai đó khởi xướng đúng lúc và cũng được đại chúng hòa vào đúng lúc, hùng tráng và thân thương. “Chưa bao giờ hát bài ‘đã về đã tới’ mà cảm thấy đã như sáng nay” – một sư chú đã nói như thế khi trở về tăng xá.

Sư Ông được đưa xuống xe bằng cửa sau. Hai thị giả bồng Sư Ông từ trên xe xuống chiếc xe lăn nhỏ đã được chuẩn bị sẵn bên dưới. Đại chúng bao bọc một vòng chung quanh rất ấm cúng và đã có nhiều tiếng nấc xen trong những tiếng hát, đã có nhiều giọt ngọc tan vào những hạt nắng. Những bàn tay búp sen nơi trái tim và những dòng sáng tinh khôi từ đôi mắt đều đã hướng về người ngồi trên chiếc xe lăn đang được các vị thị giả đưa vào hiên thất Nhìn Xa.

Tôi đứng ngay cửa xe khi cửa mở, tôi đứng ngay lưng vị thị giả khi nâng chiếc xe lăn. Bỗng cánh tay trái của Sư Ông giơ cao, một ngón tay chỉ ngược lại hướng đi lên thất. Vị thị giả nào đó nhận ra rồi nhanh trí nói lớn lên rằng “Sư Ông muốn thăm đại chúng”. Vừa kịp thấy ngón tay, vừa kịp nghe tiếng nói là cùng lúc đó bàn tay của Sư Ông đã đưa lên cố lấy mũ ra khỏi đầu. Chiếc xe quay lại nhìn về phía đại chúng vẫn đang chắp tay quy hướng chân thành. Cái quay lại và đặc biệt là cái đưa tay lấy mũ ấy không hiểu sao lại làm tôi nghẹn cả cổ họng và nóng nhòe hai mắt. Nhưng tôi kịp an tịnh hơi thở và đã thưởng thức được trọn vẹn khoảnh khắc nghẹn ngào ngọt lịm ấy. Một khoảnh khắc nhiệm mầu của im lặng. Niềm vui đoàn tụ ngời sáng và sâu lắng trong một khoảng lặng vô tận vô cùng.

“Sư Ông bị trúng gió, xin Sư Ông lên nghỉ rồi sẽ thăm đại chúng sau”, tiếng một vị thị giả cất lên và chỉ một cái nhìn, các vị thị giả hiểu ngay là mình được phép. Chiếc xe được bốn vị nâng lên cầu thang rồi đưa vào phòng nghỉ trên thất. Biển người chầm chậm giãn ra trong không gian rộng lớn của thất Nhìn Xa rồi lặng lẽ tan vào buổi sáng đoàn viên uy nghiêm hùng tráng.

Tết rồi đó, Thầy về rồi đó.

Vừa được cạo gió xong là Sư Ông đã muốn đi thăm đại chúng! Sư Ông đã thăm rồi, vì đã luôn ngự trị nơi từng mảnh chân tâm ấy một cách vô cầu vô nguyện mà bất tận bất tuyệt.

“Thế nào Sư Ông cũng sẽ ở Thái Lan dài lâu”. Đó là mong muốn của tất cả mọi người ở đây nhưng khi được một sư chú nói ra với chữ “thế nào” hùng biện ấy thì ai cũng thấy vừa thỏa mãn vừa tò mò. “Vì sao lại ‘thế nào?”. Sư chú trả lời rằng vì thiên nhiên và con người ở Thái Lan sẽ làm cho Sư Ông khỏe hơn và bởi vì Thái Lan có thể làm cho Sư Ông trị liệu tốt nên Sư Ông sẽ ở lại Thái Lan lâu dài. “Nhưng nếu sức khoẻ của Sư Ông không tốt hơn khi ở Thái Lan thì sao?”. Câu hỏi rất khó. Tưởng rằng sư chú sẽ chịu thua nhưng không ngờ chữ “thì” của sư chú đáp lại chữ “nếu” khó khăn ấy là một chữ “thì” rất đặc biệt: “Thì Sư Ông sẽ không đủ sức để về Pháp và do đó Sư Ông thế nào cũng sẽ ở lại Thái Lan lâu dài”. Đúng là một chữ “thế nào” rất “hùng biện”, sự hùng biện của một tình yêu thương chân thành!

“Mặt tận mặt, lòng tận lòng”

Tiếng hát từ hiên trà tăng xá vẫn còn vang vang trong đêm trăng. Mấy phút nữa thôi chuông chỉ tịnh sẽ được thỉnh lên và niềm vui rộn ràng nhộn nhịp ấy sẽ được nhường chỗ cho niềm vui lặng lẽ, nhẹ nhàng.

Chiều nay tôi và thầy Pháp Niệm được lên thất Nhìn Xa thăm Sư Ông. Thị giả cho biết là Sư Ông không khỏe mấy và lại đang bị đau nhức. Vào phòng, thấy Sư Ông nằm bất động, tiếng thở tuy đều nhưng vẫn không giấu được sự đau nhức. Nhìn chân phải của Sư Ông co duỗi được, tôi thấy một niềm vui nhen nhóm trong lòng tuy biết rằng sự tiến triển đó được đo bằng những cơn đau của Sư Ông. Bỗng Sư Ông quay đầu, mở mắt nhìn. “Bạch Sư Ông, con là Pháp Niệm và Trung Hải”, thầy Pháp Niệm thưa khẽ. Sư Ông gật đầu hai  cái cũng rất khẽ nhưng mắt đã mở to hơn và nhìn thẳng với trọn vẹn sự tinh anh. Thầy Pháp Niệm quỳ phía cuối giường đưa tay bóp chân cho Sư Ông, tôi cũng tiến lại quỳ sát mép giường trong khi mắt vẫn không rời ánh nhìn từ ái, yêu thương, quyến luyến và thỏa mãn của Sư Ông. Bỗng Sư Ông đưa cánh tay trái ra một cách rất dứt khoát rồi ôm đầu từng đứa con vào lòng một cách nhẹ nhàng, âu yếm như những ngày xưa. Tôi đã rất cảm động và đã lưu giữ được cảm thọ đặc biệt ấy bằng những hơi thở trọn  vẹn ngon lành nhất. Sư Ông lại nhắm mắt nghỉ ngơi, hai anh em im lặng bóp chân cho Sư Ông một lúc rồi Sư Ông mở hẳn mắt ra nhìn và lần này Sư Ông đã cho người đối diện thấy rằng trong cái nhìn ấy vẫn còn đầy đủ sự tinh anh và uy nghiêm của một bậc tôn sư.

Sư Ông cười nhiều lần chiều nay và đã có lần cười ra tiếng. Thị giả rất vui và mấy em trong phiên trực ấy sau đó đã nói rằng niềm vui của Sư Ông chiều nay rất khác, bên cạnh nét tươi tắn còn có cả sự thỏa mãn của một nỗi mong chờ nào đó đã lâu không tìm thấy.

Được nhìn thẳng vào đôi mắt tinh anh từ ái mà uy nghiêm hùng vĩ của Thầy trong một khoảng cách gần bằng không như chiều nay là một niềm vui rất lớn, và lớn hơn cả khi  lòng mình được ánh mắt ấy đón nhận một cách trọn vẹn. Nhiều năm rồi không được trực tiếp hầu Sư Ông nhưng hai lòng vẫn như thể chưa từng xa cách.

Khi lòng rộng rãi và biết trân trọng sự có mặt của những người bạn tu chung quanh, đời tu bỗng nhiên trở thành một cuộc hẹn và dễ dàng thưởng thức. Sư Ông lại vào thăm tăng xá sau giờ ăn sáng. Hình ảnh Sư Ông là một chất xúc tác lớn cho ta tiếp xúc với biển lòng thênh thang nơi mà mỗi khi quay về mình liền có khả năng làm dịu dàng đi những trăn trở.

Tôi vẫn hay tự lừa dối mình bằng những trăn trở lớn lao, rằng có trăn trở những điều lớn lao ấy thì mình mới trở nên lớn lao! Gần đây, tôi bắt đầu biết làm dịu dàng đi những trăn trở ấy bằng hơi thở, bằng những tác ý như lý, bằng sự buông xả và bằng sự chấp nhận. Và tôi bỗng nhận ra rằng, thì ra người ta lớn là do người ta có khả năng làm dịu được những trăn trở lớn. Đó là đức hạnh, nếu chữ đức hạnh có thể được hiểu như thế, của kẻ bốn mươi tuổi: “Tứ thập bất hoặc”. Bất hoặc là gì nếu không phải là khả năng làm dịu dàng những trăn trở, là khả năng tháo tung những trăn trở và là khả năng mang những trăn trở về chan hòa trong biển lòng vô tận. Sự có mặt của Sư Ông lập tức mang lại sự dịu dàng ấy trong lòng người. Đó là Tết.

Thắp lại lửa lòng

Tôi vừa pha một ấm phổ nhĩ, làm thong thả và thưởng thức từng động tác trong hương thơm cổ kính đang nhè nhẹ tỏa ra từ những thớ trà màu nâu đen. Tôi đã lại thấy lòng mình cháy bừng niềm vui học tập và phụng sự. Thì ra là lửa lòng vẫn có thể được thắp lên bằng những việc làm nho nhỏ như thế. Từ nay, tôi đã biết cách nhóm lòng bằng những việc nho nhỏ ấy. Không gian của lòng người là bất tuyệt, chỉ là tản mác và bị ngăn cách hay ràng buộc mà thôi. Tháo tung được thì ta trả lại được cho không gian tưởng nhỏ bé ấy sự bất cùng bất tuyệt vốn có của nó. Lòng nhóm được rồi thì ngọn lửa tự sẽ biết hân hoan.

“Lòng vừa nhóm, lửa cũng vừa hân hoan”

Gió đời bốn phương tám hướng dù có nghênh ngang đến mấy cũng chẳng thể nào làm tắt  được ngọn lửa đang cháy đều trong sự bảo hộ ấy của chánh định.

Lối về qua con đường vắng đã cho tôi một nụ cười vô hình vô dạng nhưng khoáng đạt thênh thang như thế.

Mây giăng kín, vầng trăng khuya nay thấp thoáng sau màn mây. Những tia nắng hiếm le lói xuyên qua màn mây tỏa xuống bãi cỏ trước thất Nhìn Xa một vùng sáng mờ ảo chỉ đủ làm hiện ra những dáng người đang ngồi bất động và tĩnh lặng. Tiếng gió nhẹ mời về tiếng gà rừng từng hồi thanh thoát. Và khi gió vén một khoảng mây xám khỏi nền trời, khi nắng mai đổ xuống thung lũng lốm đốm màu thu một vùng sáng tươi tinh khôi, thì cũng là khi chim rừng dâng thời kinh sáng, hùng tráng và hòa điệu.

Tiếng rên nhẹ của Sư Ông từ trên thất vọng xuống làm tê nghẹn từng hơi thở. Tôi ngồi đó, cố lấy  lại sự viên mãn của ý thức nơi hơi thở và tự nhủ rằng mình có thể thở cho Sư Ông. Hơi thở không còn tê nghẹn nữa nhưng trong nhập nhòe ánh sáng buổi sớm tôi bỗng nhận thấy nóng ấm nơi đôi mắt. May mà trời còn tối nên không ngại ai nhìn thấy. Tôi tiếp tục ngồi đó, an trú trong hơi thở và tình thương từ ánh sáng trên thất tỏa xuống làm ấm cả châu thân. Tôi ngước nhìn lên, thị giả đang đẩy xe Sư Ông lui tới trên thất. Xe lăn dừng lại sau khung cửa kính mở rộng tầm nhìn mênh mang xuống bãi cỏ và thung lũng đang được nắng mai thắp sáng dần. Tay Sư Ông đã cầm chén trà và thong thả đưa lên từng ngụm nhỏ. Bình an.

Xả thiền, đại chúng tập mười động tác chánh niệm ngay trước sân, tôi rời vòng tròn đi lên trên thất. Xá chào rồi quỳ xuống bên Sư Ông, nhìn Sư Ông uống từng ngụm trà thong thả và bình an. Nếu không có những cơn đau nhức thì đỡ cho Sư Ông biết mấy. Sư Ông nhìn tôi rồi tiếp tục một ngụm trà. Lặng yên. Rất lâu. Thị giả đổi chén trà mới. Sư Ông tiếp tục lặng yên thưởng thức. Lại thêm một chén trà nữa. Lại được thưởng thức một khoảng lặng bình an. Tôi ngồi đó tận hưởng từng hơi thở viên mãn.

Con đường phía trước còn dài, nhưng tách trà trên tay Sư Ông đã biến thành một đám mây thơm.

Không phải là Tết Tây đang kề, cũng không phải là Tết Ta đang tới, cũng không phải là Tết Thái sẽ tới mà là Tết Thầy. Là Thầy mang Tết đến hay Tết mang Thầy về? Thầy là Tết. Tết Thầy.

Câu hỏi của trẻ em: Làm thế nào để con không đau khổ khi thấy những người không dễ thương đối với thế giới này?

Thầy trả lời: Trong cuộc sống, có những người tốt, nhưng cũng có những người chưa tốt. Có những người dễ thương và có những  người  chưa dễ thương. Có những cái tích cực và cũng có những cái tiêu cực. Đời sống là như vậy: có bùn và có sen. Không có bùn thì sen không mọc lên được. Vì vậy sự có mặt của khổ đau là một chuyện rất bình thường. Vấn đề không phải là khổ đau nên có mặt hay không nên có mặt, mà là làm thế nào để không bị đắm chìm trong khổ đau, biết khéo léo sử dụng khổ đau để làm nên hạnh phúc.

Nếu nhìn sâu vào những người đang tàn hại thế giới, đang giết chóc hay đang tàn phá thì mình thấy có thể là những người đó không muốn giết chóc hay tàn phá. Nhưng vì họ có quá nhiều đau khổ, quá nhiều giận dữ trong tâm mà không biết cách xử lý, nên họ bị thúc đẩy làm những chuyện mà có thể họ không muốn làm. Ai trong chúng ta cũng đều có lúc hành xử như vậy: mình biết đó  là chuyện xấu nhưng mình vẫn làm như thường để rồi sau đó cảm thấy ân hận. Chúng ta hiểu là những người kia cũng rơi vào trong hoàn cảnh đó. Họ không muốn làm như vậy, nhưng vì trong lòng họ có quá nhiều bạo động và hận thù nên họ không cưỡng lại được.

Vấn đề không phải là trừng phạt mà là làm thế nào để giúp cho người kia chuyển hóa khổ đau và sự giận dữ trong họ. Thế nào cũng có những phương thức khác nhau để giúp. Nếu dùng súng bắn hay bắt bỏ tù người kia thì mình không giúp gì được cho họ, tại vì đó là những cách thức để trừng phạt.

Nếu những người lãnh đạo trong các trại giam biết thực tập thì họ sẽ không sử dụng phương pháp giam cầm để trừng phạt, mà sẽ sử dụng những phương tiện của trại cải huấn để giúp cho tù nhân thực tập và chuyển hóa. Nếu những người cai tù biết tập thở có chánh niệm để chuyển hóa sự giận dữ trong lòng thì họ có thể giúp cho tù nhân cũng làm được như vậy. Nhiều lúc mình phải bắt giam người kia để họ không tiếp tục sát hại và tàn phá. Nhưng mình bắt giam vì từ bi, chứ không phải   vì giận dữ. Khi bắt giam người kia mình nói với họ là mình bị bắt buộc phải làm như vậy, nhưng mình muốn họ hợp tác với mình để thực tập thở có chánh niệm, làm êm dịu sự giận dữ, nhìn sự việc một cách bình tĩnh hơn và làm phát khởi lòng từ bi. Nếu làm được như vậy, họ có thể sớm được trả tự do. Nếu ban quản lý trại giam biết thực tập thì họ sẽ giúp cho tù nhân chuyển hóa và được trả tự do sớm hơn.

Có rất nhiều người đang làm những việc gây ra nhiều đau khổ cho thế giới. Nhưng thay vì giận ghét họ thì mình có thể phát khởi lòng từ bi, để cho tình thương lớn lên trong tâm mình, và mình lập lời nguyện là mình sẽ tìm ra con đường để giúp cho những người đó chuyển hóa được giận dữ và bạo động để họ đừng tiếp tục làm khổ những người khác nữa.

Nếu trong lòng mình có ước muốn giúp đỡ người khác thì mình đích thực là một vị Bồ tát, là một vị Bụt, dù là tuổi mình còn rất nhỏ. Chúng ta hiện có rất nhiều vị Bồ tát trẻ trên thế giới.

Câu hỏi: Chúng ta phải làm thế nào để giúp đem lại hòa bình cho thế giới?

Thầy trả lời: Chúng ta phải bắt đầu từ chính tự thân. Chúng ta phải học làm thế nào để chính ta là sự bình an. Ta phải làm cho thân, cảm thọ, tri giác và cách ta suy nghĩ, nói năng cũng có bình an. Nếu ta biết cách làm thì ta sẽ tạo cảm hứng cho người khác cũng làm được như vậy. Và thế giới sẽ được bình an.

Nếu có nhiều căng thẳng, đau nhức trong thân thì ta sẽ không có bình an. Vì vậy ta phải thực tập để làm thư giãn sự căng thẳng và làm dịu đi sự đau nhức trong thân thì ta sẽ có nhiều bình an hơn.

Nếu trong ta có những cảm thọ không bình an như giận dữ, sợ hãi hay bạo động mà ta biết cách thực tập như sử dụng hơi thở hay bước chân để làm lắng dịu những cảm xúc đó thì ta sẽ có bình an. Chúng ta phải ăn uống như thế nào để thân ta không bị xáo trộn. Chúng ta chỉ nên đọc sách, tạp chí hay xem những phim ảnh không tưới tẩm hạt giống của bạo động, sợ hãi, giận dữ và tuyệt vọng trong ta. Đó là sự thực tập hòa bình. Chúng ta phải rất cẩn thận trong khi tiêu thụ! Ta không nên tiêu thụ những gì có yếu tố bạo động; những trò chơi điện tử, sách báo hay phim ảnh có thể chứa nhiều bạo động, giận dữ, căm thù trong đó. Nếu mình tiêu thụ những cái đó mỗi ngày thì mình sẽ không có bình an trong lòng. Và như vậy thì thế giới sẽ không còn hy vọng. Trước tiên chúng ta phải thực tập có bình an để thế giới có được bình an. Vì vậy chúng ta có câu: “Tâm bình, thế giới bình”.

Câu hỏi: Thưa thầy, chúng ta có nên dùng thân mình làm lá chắn (human shield) để thức tỉnh, để ngăn chặn chiến tranh và bạo động trên thế giới?

Thầy trả lời: Tốt hơn cả là mình nên trở thành những tấm gương để người khác noi theo. Mình xây dựng một đoàn thể trong đó có bình an, có tình huynh đệ. Đoàn thể của mình thể hiện được hòa bình và tình huynh đệ thật sự. Mình tiêu thụ như thế nào để có thể bảo vệ được môi trường.

Mình nói và nghe như thế nào để không có sự chia rẽ và giận dữ trong đoàn thể. Mình sống một cách đơn giản mà hạnh phúc. Tôi nghĩ đó    là phương pháp xây dựng hòa bình có tác dụng nhất, tại vì mình cho người khác thấy rằng hạnh phúc có thể có được mà không cần phải có nhiều tiền hay nhiều vũ khí, những thứ mà người ta cho là cần thiết để sống còn. Đoàn thể của mình lành mạnh, lành mạnh cho mình và lành mạnh cho thế giới. Chúng ta sống như thế nào để có một tương lai.

Chúng ta tạo cảm hứng cho những người khác tới quan sát và học hỏi nơi đoàn thể của chúng ta. Họ đang chạy theo danh vọng, quyền hành, tiền bạc và sắc dục nhưng họ không có hạnh phúc. Những thứ đó tàn hại thân và tâm của họ, tàn hại môi trường, tạo nên nhiều giận dữ và bạo động trong xã hội. Khi thấy lối sống của chúng ta, họ sẽ thức tỉnh và thay đổi. Lối sống của mình, đoàn thể của mình là một bài pháp thoại cho họ. Với một đoàn thể như vậy chúng ta có thể thực tập giáo dục hòa bình. Chúng ta có thể tới nhiều nơi để chia sẻ với những người khác một cách cụ thể rằng: đây là lối sống để có được hạnh phúc mà không cần phải tạo ra bạo động, giận dữ và thèm khát trên thế giới. Mình có thể giúp để xây dựng nên những đoàn thể như thế.

Chúng ta phải xây dựng hàng chục đoàn thể như vậy. Thật ra ở Làng Mai chúng tôi  đang làm công việc đó. Bắt đầu từ một đoàn thể thực tập chánh niệm, chúng tôi thành lập thêm một cái, rồi một cái nữa… Chúng tôi tổ  chức những khóa tu ở những trung tâm tu tập. Người ta tới với chúng tôi để thực tập con đường hòa bình, thực tập sống đời sống giản dị và có chánh niệm. Sau đó họ trở về nhà và lập tăng thân. Hàng ngàn tăng thân đã được thành lập bởi những thiền sinh, và công việc đó đang tiếp tục lan rộng. Đó là con đường hoàn toàn bất bạo động. Chúng ta không cần dùng cái chết để có thể gởi thông điệp đến với mọi người. Trái lại chúng ta cần phải sống để tiếp tục công việc. Mình có thể vào tù và tiếp tục chống đối. Nhưng chống đối không phải là cách hay nhất. Dù có chống đối mạnh mẽ đi nữa thì mình cũng không giúp được cho người khác chuyển hóa được sự sợ hãi, sự giận dữ, sự thèm khát của họ. Chỉ cho họ một con đường bằng một cách thức thật dễ thương cùng với sử dụng ái ngữ và lắng nghe thì mình mới có thể giúp cho họ thức tỉnh để họ chọn con đường khác thay vì đi theo con đường cũ của bạo động, chia rẽ và kỳ thị. Đó là hành động thật sự chứ không hề thụ động như nhiều người nghĩ.

Vì vậy xây dựng tăng thân, sống theo Năm giới, thực tập tiêu thụ có ý thức, thành lập những gia đình, những đoàn thể có hạnh phúc và giúp cho những người khác cũng làm được như vậy là phương pháp đem lại hòa bình cho thế giới.

Mình tập viết một lá “thư tình” thay vì viết một lá thư chống đối. Ví dụ như mình muốn viết thư cho ông dân biểu hay cho ông Tổng thống của mình, nếu mình viết một lá thư chống đối thì ông ta sẽ không thay đổi gì đâu. Nhưng nếu mình viết một lá thư tình nói rằng: “Kính thưa Tổng thống, kính thưa ông dân biểu, chúng tôi biết ông có rất nhiều khó khăn và đau khổ. Ông muốn thực hiện giấc mơ của mình để giúp cho dân, cho nước. Nhưng ông không thể làm được, chúng tôi hiểu, nên chúng tôi xin đề nghị vài điều…”. Trong bức thư, mình giúp cho ông ta nhận diện được sự sợ hãi, sự giận dữ, sự thèm khát trong ông. Những cái đó đã ngăn không cho ông thực hiện được giấc mơ của ông. Khi đọc lá thư, ông ta có thể nhờ vào tuệ giác trong đó mà chuyển hóa. Nếu mình chỉ biết viết một lá thư chống đối thì nó sẽ không có được tác dụng như vậy. Mình phải học cách viết một lá thư tình để giúp cho người kia hiểu được chính họ và thay đổi. Đó là vận động hòa bình.

Câu hỏi: Bạch Thầy, có trường hợp ngoại lệ nào mà chúng ta có thể sử dụng bạo lực để đối phó lại bạo lực hay không? Chẳng hạn khi đứng trước bạo lực thái quá như là nạn diệt chủng?

Thầy trả lời: Bất bạo động không phải là một kỹ thuật mà là một con đường (Non-violence action is not a technique, it is a way). Nền tảng của bất bạo động là sự hiểu biết và lòng từ bi. Có hiểu biết và từ bi trong tâm thì tất cả những gì mình làm đều là bất bạo động.

Ví dụ như có một người đang có hành vi giết hại hay phạm tội, mình bắt giam người đó. Hành động bắt giam người đó được coi là hành động bạo lực hay không bạo lực, điều đó còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Nếu mình bắt giam người đó với sự hiểu biết và thương yêu thì đó là một hành động không có bạo lực. Nếu mình không làm gì cả nhưng lại để người khác giết hại và tàn phá thì đó cũng là bạo lực. Bạo lực có thể là khi mình hành động hoặc ngay cả khi mình không làm gì cả.

Có những hành động, nếu nhìn bên ngoài thì nó có vẻ là bạo lực, nhưng nếu mình làm với sự hiểu biết và từ bi thì nó không phải là bạo lực thật sự. Ví dụ như có một con ngựa đang rất đau đớn, nó sắp chết mà không chết được. Mình cho nó một phát ân huệ để nó được chết. Việc làm này có vẻ như là bạo lực, nhưng mình làm vì lòng từ bi, mình không muốn con ngựa tiếp tục chịu đau đớn lâu hơn nữa.

Một hành động có bạo lực hay không là tùy ở trái tim của mình. Nếu mình có ý muốn làm giảm bớt khổ đau, nếu mình hiểu tại sao người kia bạo động như vậy thì ngay cả khi mình bắt giam người kia hay mình không cho người đó thức ăn trong một vài ngày thì đó cũng chưa phải là bạo lực. Không cho người kia thức ăn trong vài ngày có thể giúp người kia nhận ra rằng có được thức ăn là một cái gì thật tuyệt vời. Mình không có ý muốn trừng phạt mà chỉ giúp người kia đi đến một cái thấy và trân quí những gì mình thọ nhận. Đó không phải là bạo lực.

Mình đừng chờ tới khi xảy ra tình huống rồi mới quyết định là nên sử dụng bạo lực hay không nên sử dụng bạo lực. Mình phải chuẩn bị ngay từ bây giờ, và khi sự việc xảy ra thì mình có khả năng hành động với lòng từ bi, tức là hành động trong tinh thần bất bạo động.

Tinh thần bất bạo động phải được xây dựng một cách lâu dài. Các bậc phụ huynh khi giáo dục con cái, chỉ cho con cách thức suy nghĩ và hành động thì mình phải làm trong tinh thần bất bạo động. Mình không chờ tới khi đứa con lớn lên đi giết hại và tàn phá rồi mới bắt đầu dạy dỗ nó. Mình phải có những biện pháp ngăn ngừa trước. Mình có thể đưa lối suy nghĩ bất bạo động và cách hành xử bất bạo động vào trong lĩnh vực giáo dục, văn hóa hay nghệ thuật. Chỉ cho người ta cách thức lấy đi sự kỳ thị là căn bản của bất bạo động, tại vì bạo lực bắt nguồn từ sự kỳ thị, chia rẽ, hận thù, giận dữ và sợ hãi. Mình giúp cho người ta chuyển hóa những thứ tiêu cực đó trước khi chúng được biến thành hành động, đó là bất bạo động thật sự. Mình phải bắt đầu ngay từ bây giờ mà không đợi đến khi sự việc xảy ra mới bắt đầu suy nghĩ là nên dùng bạo lực hay không nên dùng bạo lực.

Ngày thứ nhất của tôi ở Làng và cuộc gặp gỡ đầu tiên của tôi với Thầy như thế này: chúng tôi (khoảng một chục người) tập họp trong một cái vựa cũ, bây giờ là nhà ăn của xóm Hạ, ngồi trên những chiếc băng dài sắp theo hình vòng cung trước một tấm bảng. Một người đang dùng hình vẽ để nói cái gì như một loại báo cáo vậy. Ông ta mặc một bộ đồ thật giản dị gồm có một cái áo gọi là áo vạt hò và một cái quần dài. Tuy tôi không hiểu những gì ông ta nói nhưng tôi cảm thấy rất thú vị. Tôi nghĩ ông ấy chắc là thiền sư của Làng. Nhưng bỗng nhiên có một người cũng ăn mặc giản dị, đứng lên ngắt lời ông kia và điều chỉnh lại những hình vẽ trên bảng một cách thẳng thắn. Thật rõ ràng đây là ông thiền sư mà Bá Thư đã nói với tôi. Đó là lần đầu tiên mà tôi gặp Thầy, một người tươi mát, dịu dàng đồng thời cũng thẳng thắn, với một uy lực thật tự nhiên và đầy từ bi.

Về mặt tinh thần, sự ảnh hưởng được biểu hiện qua sự bực dọc, thiếu kiên nhẫn, giận dữ, hoặc trầm cảm. Nhiều người trở nên cay đắng, chua chát. Vì phải tiếp xúc với những điều tiêu cực lặp đi lặp lại của một thành phần nào đó, họ sẽ có thành kiến sâu sắc với thành phần đó. Và dần dần, trái tim của họ bị đóng băng, vô cảm với những gì đang diễn ra.

Còn một hiện tượng nữa mà tôi tạm gọi là hội chứng “Tôi đã từng…” (“I used to” syndrome). “Tôi đã từng biết tưới tẩm hạt giống của niềm vui. Tôi đã từng có thời gian đạp xe đạp, chơi  thể thao. Tôi đã từng có thời gian làm vườn, làm thơ, hoặc làm những việc tôi thích,…”. Tất cả những nguồn cảm hứng ấy giờ đây đều đã mất đi. Thế giới của bạn ngày càng bị thu nhỏ vì những giờ làm việc bất thường. Vì nghĩ rằng mọi người không thể hiểu mình, bạn chỉ giao tiếp với những đồng nghiệp của mình mà thôi. Cứ như thế các cảm xúc, các cách hành xử tiêu cực của chúng tôi càng được củng cố. Và đó là tất cả lý do vì sao tôi có mặt lần đầu tiên trong khóa tu với Thầy năm 1991.

Trước đó, tôi bị chấn thương trong khi làm việc và đã tìm tới bác sĩ nắn chỉnh thần kinh cột sống (chiropractor). Trong phòng đợi của bác sĩ có quyển sách ‘Being Peace’ của Thầy. Tôi cầm lên lật vài trang và thầm nghĩ: “À, những điều này thú vị quá!”. Một hôm, trong thời gian nghỉ bệnh, tôi thấy trên bản tin trong phòng đợi ở phòng bác sĩ tờ quảng cáo về khóa tu do Thầy hướng dẫn  tại thành phố Munda Line, tiểu bang Illinois, vào năm 1991. Tôi nghĩ mình sẽ tham dự cho biết. Tôi đến khóa tu với một tâm trạng tự vệ nặng nề như mang giáp sắt. Tôi sẵn sàng tiếp nhận sự căm ghét từ mọi người vì tôi là một cảnh sát. Điều này thường xảy ra đối với chúng tôi. Thấy bộ đồng phục cảnh sát thì người ta sẽ có một cái nhìn thiếu thiện cảm về chúng tôi ngay lập tức.

Sư Cô Chân Không và Cheri Maples chia sẻ trong khóa tu 21 ngày năm 2016

Tại khóa tu, tôi đã tiếp xúc được với sự bình an một cách thật mầu nhiệm. Nhiều việc bất thường đã xảy đến với tôi sau khóa tu ấy. Tôi trở lại với công việc trong vai trò một hạ sĩ quan và thường làm việc vào buổi tối. Tôi không hiểu sao mọi người xung quanh tôi thay đổi. Họ dường như trở nên hiền hậu hơn trong thời gian tôi nghỉ bệnh. Ngay cả những người bị tôi bắt. Phải một thời gian sau tôi mới nhận ra rằng chính năng lượng của tôi đã thay đổi và mọi người đã đáp ứng lại năng lượng đó. Điều này là một bài học không thể tưởng tượng nổi cho tôi. Trong khóa tu, tôi được dạy về Năm giới (Năm phép thực tập chánh niệm) và giới đầu tiên là Bảo vệ sự sống. Tôi nghĩ tôi không thể nào tiếp nhận được những thực tập này vì nghề của tôi là nghề cầm súng và tôi không bao giờ có thể biết trước cái gì có thể xảy ra. Cho đến bây giờ, tôi không nhớ rõ rằng Thầy hay sư cô Chân Không đã nói với tôi rằng: “Chúng tôi còn trông chờ vào ai khác để mang súng hơn là một người biết sử dụng nó trong chánh niệm?” (“Who else would we want to carry a gun except somebody who will do it mindfully?”)

Con đường chuyển hóa

Sự chuyển hóa đến với tôi như một sự chuyển tiếp chậm rãi, một sự thay đổi có tính cách từng bước. Tôi đã không còn làm việc một cách máy móc nữa. Nhờ vậy, tôi đã bắt đầu nhìn những gì xảy ra trước mắt mình bằng một con mắt mới: tôi thấy được người đang đứng trước mặt tôi đây là một con người đang đau khổ và đang cần sự giúp đỡ của tôi và thường là họ không còn nơi nào khác để tìm về.

Có một lần, tôi được gọi đến để giải quyết một vụ bạo hành trong gia đình. Vào thời đó, chính sách của chúng tôi là nếu một người hăm dọa một người khác, bằng hành động hoặc bằng bất cứ hình thức nào thì bạn phải bắt giam họ. Lúc đó tôi chỉ có một mình. Một người phụ nữ chạy về phía tôi kêu cứu: “Chồng tôi đang giữ đứa con gái của tôi. Tôi đang rất lo sợ. Hai chúng tôi đã chia tay và anh ấy không chịu để cháu ra về với tôi. Chúng tôi đã thỏa thuận về việc chia thời gian để giữ cháu và lần này là đến lượt tôi”. Tôi bảo cô ấy ra ngồi đợi ngoài xe ở phía cuối đường rồi đến gõ cửa. Một người đàn ông cao khoảng 1,9 mét (tôi cao chỉ 1,6 mét) ra mở cửa. Ông trông rất giận dữ. Nhìn vào ông, tôi có thể thấy được rõ nỗi khổ đau của ông ấy. Với một giọng bình tĩnh, tôi nói: “Tôi có thể vào nhà được không? Tôi đến đây chỉ để lắng nghe và giúp cho gia đình ông thôi”. Tôi bước vào. Thấy bé gái ở một góc phòng, tôi cất tiếng: “Ông biết không, tôi thấy cô con gái nhỏ của ông ở đằng kia. Tôi biết ông rất thương và lo cho cháu. Tôi thấy cháu đang sợ hãi và tôi biết ông không muốn tình trạng này xảy ra. Thôi ông hãy để cháu ra ngoài gặp mẹ cháu rồi ông và tôi sẽ nói chuyện một chút”. Và ông đã đồng ý.

Tôi nhận ra rằng thay vì phải làm cho tình thế trở nên nghiêm trọng hơn để rồi phải bắt người đó, bạn chỉ cần ứng xử với lòng từ bi và năng lượng chánh niệm. Dù trên người đang mang súng và áo chống đạn, tôi đã ngồi xuống bên cạnh người đàn ông ấy. Tôi đã vi phạm tất cả các qui định và luật lệ. Chúng tôi ngồi trên ghế sofa và ông ấy bắt đầu khóc trong vòng tay của tôi. Tôi không thể tưởng tượng được là một chút từ bi có thể thay đổi được hoàn cảnh như thế. Tôi thấy có nhiều cách mà tôi có thể dùng để ứng xử với mọi người. Đương nhiên nếu bạn đang trong tâm trạng giận dữ, bực bội hay cay đắng thì sẽ rất khó cho bạn nhận ra được những phương cách ấy. Ba ngày sau tôi gặp lại ông ấy. Tôi đang đi bộ trên con đường gần nhà thì ông ấy tiến đến sau lưng tôi. Tiếp cận một nhân viên cảnh sát từ phía sau là một điều tối kỵ! Ông ta nhấc tôi lên khỏi mặt đất và nói: “Cô, chính cô đã cứu cuộc đời tôi tối hôm ấy”.

Xây dựng cộng đồng và pháp môn dấn thân

Trong những lời Thầy dạy, tôi nhận thấy Thầy nhấn mạnh không chỉ về sự thực tập chánh niệm và sống hạnh phúc trong giây phút hiện tại, mà còn về xây dựng tăng thân và sự thực tập dấn thân. Hai điều này ít được nhấn mạnh trong nhiều truyền thống khác của đạo Bụt. Tôi bắt đầu nghĩ đến một tăng thân, một cộng đồng. Tôi tham gia thực tập cùng một tăng thân ngay sau khi tham dự khóa tu về, nhưng đồng thời tôi cũng bắt đầu coi những đồng nghiệp và gia đình là tăng thân của mình.

Năm 2002, tôi tìm về Làng Mai để tham dự ba tháng an cư và cảm được một năng lượng vững chãi lạ kỳ. Thầy truyền 14 giới Tiếp Hiện cho tôi và 32 người khác. Tôi viết một lá thư cho Thầy và bỏ vào chuông. Trong thư tôi thưa rằng tôi vẫn còn có sự giằng co giữa hai cảm giác vừa là nạn nhân, vừa là kẻ đàn áp trong tâm mình khi làm nghề cảnh sát. Ngày hôm sau, trong bài pháp thoại, Thầy đã dạy về sự biểu hiện của tình thương với nhiều hình thức, nhiều khuôn mặt khác nhau. Tôi ngồi ở cuối thiền đường và khi nghe Thầy đề cập đến các nhân viên cảnh sát, nước mắt tôi đã tuôn trào. Một sự chuyển hóa lớn lao đã đến với tôi, tôi thấy mình mềm ra. Thầy giúp cho tôi hiểu ra rằng “trong tất cả chúng ta, ai cũng có thể vừa là một nạn nhân vừa là một kẻ áp bức”. (“we’re all victims and oppressors.”)

Cũng trong mùa An cư đó, trong một buổi chấp tác cắt gọt rau củ, tôi nói với các bạn trong nhóm: “Tôi có một hình ảnh điên rồ trong đầu, hình ảnh một nhóm nhân viên cảnh sát cùng nắm tay nhau đi thiền hành, chế tác ra những bước chân an lành trên mặt đất”. Một cô thiền sinh nhìn tôi nói: “Cheri, chị có thể thực hiện được điều đó, chị có thể làm được mà”. Tôi không còn nhớ người bạn đó là ai và cô ấy có thể sẽ không bao giờ biết được những tác động của lời khuyên lúc ấy.

Trong thời vấn đáp vào ngày thứ Năm tuần đó, tôi hỏi Thầy có thể sang Mỹ hướng dẫn một khóa tu cho các nhân viên cảnh sát hay không. Tôi lo là Thầy sẽ từ chối, nhưng tôi đã rất hạnh phúc khi Thầy nói: “Được, thầy nghĩ là sang năm chúng ta sẽ làm”. Điều này có nghĩa là tôi sẽ có một năm để chuẩn bị và kêu gọi các nhân viên cảnh sát tham dự một khóa tu chánh niệm với một vị thầy Phật giáo.

Công việc tổ chức không tránh khỏi sự phản ứng và nhiều trở ngại. Nhưng cuối cùng, Thầy đã đến Mỹ và khóa tu đã diễn ra. Trong số thiền sinh tham dự khóa tu năm đó, có khoảng 16 cảnh sát đến từ sở cảnh sát nơi tôi làm việc. Sau buổi pháp thoại đầu với chủ đề “Violence begets violence” (Bạo động chỉ làm phát sinh thêm bạo động mà thôi), họ đã đến gặp tôi và hỏi: “Cheri, vậy thì chúng ta phải làm như thế nào? Thầy ấy nói bạo động chỉ làm phát sinh thêm bạo động là như thế nào? Chúng tôi muốn nói chuyện với Thầy”. Sau đó Thầy đã gặp riêng và nói chuyện với họ. Rất là tuyệt vời, bởi vì từ đó cho đến cuối tuần không có ai có vấn đề hay phản đối gì nữa cả. Vào cuối khóa, Thầy hỏi tôi: “Chúng ta có được nghe các vị cảnh sát chia sẻ không?”. Vì vậy vào đêm cuối của khóa tu, các nhân viên cảnh sát đã lên chia sẻ. Tôi chưa bao giờ được nghe họ chia sẻ như thế về cuộc sống của họ khi làm một nhân viên cảnh sát. Và cũng chưa bao giờ tôi được chứng kiến một cộng đồng sẵn sàng lắng nghe họ như vậy. Cuối khóa tu, 16 nhân viên cảnh sát và tôi đã nắm tay nhau thực tập thiền đi.

Năm 2007, tôi được tham gia chuyến về Việt Nam của Thầy. Năm 2008, tôi được nhận truyền đăng từ Thầy với bài kệ kiến giải:

Thở vào, tôi biết chánh niệm là con đường đưa đến bình an

Thở ra, tôi biết bình an là con đường đưa đến chánh niệm

Thở vào, tôi biết bình an là con đường đưa đến sự công bằng

Thở ra, tôi biết sự công bằng là con đường đưa đến bình an

Thở vào, tôi biết trách nhiệm của tôi là đem đến sự an toàn và phòng hộ cho tất cả mọi loài

Thở ra, tôi cảm thấy khiêm cung và trân quý trách nhiệm của mình – một nhân viên hoạt động cho hòa bình.

Thở vào, tôi chọn chánh niệm làm áo giáp và từ bi làm vũ khí

Thở ra, tôi nguyện đem tình thương và sự hiểu biết đến với tất cả những ai tôi phục vụ.

Ba khía cạnh tương tức

Nội lực

Đã có rất nhiều người đến nói với tôi rằng: “Cheri, chị đã mềm ra rất nhiều”. Tôi nghĩ đó là sự thật. Những lớp áo giáp bảo vệ của tôi đã từng lớp, từng lớp được tháo ra. Tôi ý thức được hai tâm hành tham đắm, ghét bỏ và học cách chuyển hóa chúng. Tôi cũng nhận diện và làm lắng dịu được cả những tâm thật vi tế như tâm tham. Tuy nhiên, tôi nhận ra rằng khi có được sự trị liệu và sự bình an thì mình lại bị kẹt vào đó để tạo nên một cái ngã. Tôi học cách để nhận diện và chuyển hóa ngã chấp đó. Trong xã hội của chúng ta, mọi người được đánh giá qua việc người ấy làm. Trong khi đó, Thầy dạy rằng phẩm chất của việc làm luôn tùy thuộc vào phẩm chất của chính người làm việc đó. Tôi được học cách sống hạnh phúc ngay bây giờ, mà không bị cuốn vào công việc và bắt hạnh phúc phải chờ đến tương lai.

Một điều rất quan trọng là chúng ta cần phải biết cách phân biệt giữa lòng tự trọng (self-esteem) và lòng từ bi cho chính bản thân (self-compassion). Vấn đề của sự tự tôn (high self-esteem) là chúng ta vẫn còn so sánh giữa mình và người khác và đôi lúc còn tranh hơn thua với họ và âm thầm mong rằng người khác sẽ thua kém mình. Có từ bi với chính mình thì chúng ta sẽ biết thông cảm và có thiện chí với bản thân. Tôi nhận thấy khi có thể áp dụng các pháp môn thực tập để làm được như thế thì cái ngã của tôi thu nhỏ lại. Hạnh phúc lớn nhất là khi cái ngã của mình nhỏ nhất. Còn khi cái ngã to lên thì đó cũng là lúc tất cả những tập khí của tôi biểu hiện.

Công việc dấn thân

Chúng tôi có một số chương trình tu học trong các nhà giam ở tiểu bang Wisconsin. Chương trình đã bắt đầu từ một nhà giam và sau đó nhân rộng ra cho cả một hệ thống. Chúng tôi sẽ bắt đầu dạy phương pháp tu tập chánh niệm cho những người quản lý trại giam.

Nhờ tính thuyết phục của những nghiên cứu khoa học về phương pháp chánh niệm, chúng tôi cũng được mời hướng dẫn sự thực tập này không những cho nhân viên trong các trại cải huấn mà còn cho các nhân viên giáo dục phạm nhân và nhân viên quản lý những người được tạm tha.

Trong sự dấn thân, tôi nhận thấy điều quan trọng nhất là chúng ta phải giữ cho năng lượng thực tập của mình vững vàng và sống động, nếu không thì chúng ta sẽ lâm vào tình trạng “hết xí quách” trong khi phụng sự (compassion fatigue). Tình trạng “hết xí quách” (tình trạng kiệt sức và không còn năng lượng để làm gì nữa hết) xảy ra là vì chúng ta cho ra quá nhiều trong khi nội lực chúng ta lại không có đủ. Khi sự hiến tặng đến từ chính năng lượng thực tập căn bản của chúng ta thì năng lượng ấy sẽ được làm mới lại và trở nên vô lượng, không giới hạn. Điều đó có nghĩa là chúng ta phải duy trì sự thực tập cho vững vàng và sống động. Vì lý do này mà những thành viên của dòng tu Tiếp Hiện phải có 60 ngày tu chánh niệm mỗi năm.

Sự liên hệ giữa mình và người

Đối với tôi, sự liên hệ giữa mình và người khác là một sự thử thách cao nhất trong đời sống tâm linh. Nếu sự thực tập không có mặt trong những mối liên hệ như vậy thì quả là có điều gì đó không ổn. Là một nhân viên cảnh sát, tôi đã bắt đầu kinh nghiệm được năng lực trị liệu của sự không gây hấn (non-aggression).

Điều mà tôi học được khi tiếp xử với mọi người là tránh gây thêm tác hại. Ngay cả khi phải dùng vũ lực, tinh thần bất hại vẫn phải luôn có mặt. Một trong những điều quý giá mà Thầy đã dạy tôi là lòng từ bi có khi biểu hiện một cách nhẹ nhàng và có khi biểu hiện một cách mạnh mẽ. Tuệ giác là biết khi nào cần áp dụng lòng từ bi một cách nhẹ nhàng để hiểu thêm về đối tượng và khi nào cần áp dụng lòng từ bi một cách mạnh mẽ để duy trì luật lệ và khuôn phép. Điều này rất quan trọng. Và tôi nghĩ rằng cách chúng ta giao tiếp và liên hệ với người khác hàng ngày chính là công tác hòa bình quan trọng nhất mà chúng ta dấn thân vào.

Tôi nhớ khi tôi còn làm đội trưởng trong phân ngành huấn luyện nhân viên, một hôm ngồi ở bàn làm việc, một cảnh sát trẻ bước vào và nói: “Thưa Đại úy,  tôi xin được thưa chuyện với bà”. Lúc ấy tôi thật sự không muốn bỏ dở công việc đang làm. Tôi nhận diện được ngay tâm hành này và quyết định thay đổi cách hành xử của mình. Sự liên hệ với người phải quan trọng hơn công việc. Có thể một số người khác sẽ không bằng lòng vì như thế công việc sẽ bị đình trệ, có thể tôi sẽ không làm được nhiều việc như ý muốn. Nhưng có điều gì quan trọng hơn việc hiến tặng sự có mặt của tôi cho một con người khác? Bởi vì hiệu ứng gợn sóng của sự có mặt ấy, bạn sẽ không bao giờ, không bao giờ lường trước được.

Nhớ về thầy Pháp Đệ – Adrian Aloysius Stier

(Ngày 25 tháng 9 năm 2016, đại chúng tại tu viện Lộc Uyển, California, đã tổ chức lễ tưởng niệm thầy Pháp Đệ. BBT xin trích đăng lời tưởng niệm mà đại chúng Lộc Uyển đã dành cho thầy)

Thầy Pháp Đệ sinh ra trong một gia đình nông dân đông con ở Minnesota. Thầy được đặt tên là Adrian, gọi theo tên em ruột của mẹ, là một vị nữ tu Công giáo. Từ hồi nhỏ thầy đã là một đứa trẻ lanh lợi thông minh và hiếu động, đồng thời cũng rất tự tin và độc lập. Từ lúc còn trẻ tuổi, thầy đã quan tâm đến đời sống tâm linh. Năm 16 tuổi, thầy gia nhập chủng viện và mười năm sau thụ phong linh mục.

Năm 35 tuổi, vì những bất đồng ý kiến với giáo hội Công giáo, thầy đã trở về đời sống thế tục   và lập gia đình. Thầy có một người con gái tên  là Jessica. Thầy đã từng lập nên một “half-way house” – nơi tạm trú, và trợ giúp những người đang trong giai đoạn tái hòa nhập cộng đồng (như người mãn hạn tù hoặc sau cai nghiện…).   Thầy cũng từng làm việc trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản và chứng khoán.

Thầy Pháp Đệ là một người có nghị lực rất lớn. Năm 1993, thầy bị ung thư hạch bạch huyết (lymphoma) đến giai đoạn bốn nhưng thầy đã hồi phục. Thiền tập chính là một trong những yếu tố góp phần trị liệu cho thầy.

Ngày 7 tháng 7 năm 2003, thầy xuất gia tại Làng Mai trong gia đình cây Vô Ưu và trở thành sư chú Chân Pháp Đệ. Đôi khi thầy tự xưng là “Happy Đệ” (Sư em Hạnh phúc).

Thầy thọ giới lớn vào tháng 12 năm 2006 và được Sư Ông Làng Mai truyền đăng phú pháp năm 2011 với bài kệ:

Pháp thiêng nuôi dưỡng tình huynh đệ

Kết hợp Đông Tây một giải đồng

Thế giới đi về phương hướng ấy

Suối nguồn tuệ giác đã khai thông.

Thầy là một người vui vẻ, bình dị. Năm 2016, quý thầy quý sư cô chuẩn bị trà, bánh mừng sinh nhật thầy ở nhà trà của     tu viện Lộc Uyển. Khi được yêu cầu chia sẻ về lễ sinh nhật hạnh phúc nhất trong đời, thầy yên lặng một lát, rồi nói: “Đây là sinh nhật hạnh phúc nhất mà con từng có!”. Tuổi càng cao, thầy càng đằm lại và càng có nhiều niềm vui.

Nếu đi dạo vòng quanh tu viện Lộc Uyển, ta vẫn thấy như thầy Pháp Đệ đang trượt patin xung quanh thiền đường lớn, hoặc đang cho tham vấn hết người này đến người kia, hay đang pha cà phê và làm sinh tố cho đại chúng, tưới cây, nấu món khoai tây nổi tiếng của thầy hoặc đang thỉnh chuông đại hồng.

Thầy Pháp Đệ đã sống một cuộc đời thật ý nghĩa, trọn vẹn và nhiều màu sắc. Gốc rễ tâm linh Công giáo có một ý nghĩa rất quan trọng đối với thầy và luôn nuôi dưỡng thầy. Có vẻ như không có một kỹ thuật hay triết lý nào mà thầy không quan tâm tới. Bên giường thầy bao giờ cũng có một bài thơ của Rumi hay Hafiz. Tuy nhiên càng lớn tuổi, thầy lại càng quay về với gốc rễ tâm linh Công giáo và sự thực tập chánh niệm.

Thầy đã để lại rất nhiều kỷ niệm đẹp và thân thương trong lòng đại chúng. Vào ngày tiễn thiền sinh hàng tuần, thầy luôn yêu cầu đại chúng hát bài Chúc lành của người Ái Nhĩ Lan (Ireland):

Mong sao con đường nâng bước chân bạn

Mong sao cho gió luôn thuận chiều

Mong sao cho ánh nắng mặt trời luôn sưởi ấm sau lưng bạn

Mong sao cho mưa rơi nhẹ hạt thấm ướt cánh đồng của bạn

Và cho đến khi chúng ta gặp lại,

Mong rằng bạn luôn được ôm ấp trong tình thương.

Tiếng cười của thầy vẫn còn  vang vọng khắp núi rừng Lộc Uyển. Lời khích lệ nồng nhiệt của thầy với câu “go get ‘em” (“Cố lên, bạn có thể làm được mà!”) vẫn còn rất sống động trong đại chúng. Thầy luôn nhắc nhở mọi người có mặt đầy đủ trong các thời khóa và đề cao tinh thần đồng đội. Đó là một trong những món quà mà thầy đã hiến tặng cho đại chúng. Cảm ơn thầy đã chọn tăng thân này để cùng chung sống và tu tập.

Sau đây là một đoạn trích từ bài phỏng vấn thầy Pháp Đệ (năm 2015):

Tôi sinh ra và lớn lên trong một gia đình người Đức, gốc Ái Nhĩ Lan có truyền thống Cơ đốc giáo. Khi lên 13 tuổi, tôi trở thành một cậu bé phụ lễ (altar boy) trong nhà thờ, và “cha xứ” trở thành một người mà tôi vô cùng ngưỡng mộ. Thường thường, mỗi ngày tôi giúp cha làm thánh lễ và đến thăm những người bệnh tại nhà của họ. Tôi đã là một con chiên ngoan đạo nhiệt thành đến nỗi vào năm 16 tuổi, tôi vào học trường dòng, và trở thành linh mục vào năm 26 tuổi.

Trong những năm làm linh mục, tôi bắt đầu đối diện với những khó khăn: bất đồng ý kiến với tòa thánh tại Rome và Vatican, không trải nghiệm được tình huynh đệ mà tôi đang tìm kiếm. Năm 1970, tôi trở về đời sống thế tục. Một trong những lý do khiến tôi hoàn tục là cuộc gặp gỡ với cha Dan Berrigan. Cha đã giúp tôi nhận ra bản chất của cuộc chiến tranh ở Việt Nam. Tôi từ bỏ đời sống của một linh mục để ra đời giúp những tội phạm hình sự, tiếp tục công trình mà tôi tin là Chúa đang làm.

Năm 1993, tôi phát hiện ra mình bị ung thư hạch bạch huyết giai đoạn bốn và phải chịu hóa trị. Khi đó, tôi đang làm việc trong thị trường mua bán chứng khoán. Tình cờ, tôi thấy trên đầu giường của cô bạn sống chung có quyển “Phép lạ của  sự tỉnh thức”. Đó là lần đầu tiên tôi tiếp xúc với giáo pháp của Thầy và việc đó đã ảnh hưởng  một cách đáng kể đến tôi. Cụ thể là tôi đã không còn vừa xem ti-vi vừa ăn tối hoặc vừa lái xe vừa nghe đài. Tôi không còn đem theo máy nghe nhạc Walkman trong những lần chạy thể dục dọc bờ sông Mississippi, mà chỉ lắng nghe thiên nhiên. Đó là những ảnh hưởng đầu tiên của Thầy đối với cuộc đời tôi. Rồi vào năm 1997, tôi cùng cô bạn gái mà sau này trở thành hôn thê của tôi sang Làng Mai. Chúng tôi đã thật sự bị đánh động. Trở về lại Minnesota, chúng tôi bắt đầu xây dựng tăng thân. Năm 2000, chúng tôi chuyển về Santa Barbara và góp phần tạo dựng một trung tâm thực tập cho thiền sinh thường trú ở đó.

Trong thời gian này, có lần tôi may mắn được ngồi cùng Thầy trong vườn cây ăn trái tại Thanh Sơn (Vermont) và thưa chuyện với Thầy về nhiều vấn đề, thí dụ như về cha Dan Berrigan và trải nghiệm của tôi về phong trào tranh đấu cho hòa bình. Tôi cũng đã có cơ hội được đi Trung Quốc với Thầy năm 1999. Trong chuyến đi đó, tôi vừa mới đọc xong quyển “Going Home: Jesus and Buddha as Brothers” (Chúng ta hãy về nhà đi: Bụt và Chúa là hai anh em). Tôi thưa với Thầy: “Bạch Thầy, con nghĩ là Thầy còn hiểu  Chúa hơn tất cả những nhà thần học tên tuổi mà con từng biết đến trong những năm 1950 – 1960 nữa”. Thầy nói một cách giản dị: “Tại vì thầy có Chúa ở trong tim”. Từ đó đến nay, đối với tôi, Thầy là một tấm gương tuyệt vời nhất của một đức Ki-tô bằng xương bằng thịt và Thầy chính là lý do vì sao tôi có mặt nơi đây trong chiếc áo người tu.

Tháng 10 năm 2002, vừa mới bắt đầu hồi phục lại sau khi chia tay với vị hôn thê, khi đọc quyển sách nói về cuộc đời của Thánh Francis tại Assisi, tôi nghĩ: “Ngài thật giống Thầy”. Khi ấy tôi cảm thấy mình không muốn có thêm một mối quan hệ tình cảm nào nữa, cũng không cần có thêm   tiền

bạc (tôi vừa mới về hưu). Tôi tự nhủ: “Có những cái có ý nghĩa hơn, và Thầy chính là người đang có những cái đó”. Rồi tôi nghĩ: “Tại sao mình không là một người như thế được?”. Mong muốn đó của tôi có thể gọi là sự tham lam tâm linh.

Vào ngày 3 tháng 7 năm 2003, tôi xuất gia và Thầy cho tôi pháp danh là Chân Pháp Đệ. Nghe đọc tên tôi, mọi người cười rộ lên. Sau đó tôi được biết tên tôi có nghĩa là “Sư em”. Khi ấy tôi đã 68 tuổi. Nhiều năm về sau, Thầy bảo tôi: “Thầy đặt tên con là Pháp Đệ bởi vì trước đây ai cũng gọi con là Cha”. Thầy thật là một người hóm hỉnh. Tôi cảm thấy mình được Thầy hiểu và thương hết lòng. Tôi thật may mắn.

Tăng thân là một môi trường rèn luyện rất cần thiết đối với tôi. Khi sống ở ngoài đời tôi có khuynh hướng làm gì cũng làm cho xong và làm theo ý của mình. Nếu người khác không hợp tác hoặc làm theo ý tôi, tôi phớt lờ họ đi, tiếp tục làm và hoàn thành công việc theo ý mình. Ở trong tăng thân, tôi thực tập nhận diện tập khí lúc nào cũng thích bận rộn và muốn đạt kết quả theo ý mình. Là người xuất gia, tôi học hạnh buông bỏ cái thấy riêng của mình. Tôi có nhiều bình an, nhiều niềm vui hơn và sức khoẻ cũng tăng tiến. Tuy vậy, đối với tôi, thật sự sống trong tinh thần tương tức, thật sự có mặt cho các huynh đệ đồng tu mà không phán xét vẫn còn là một thử thách.

Ba hoặc bốn năm gần đây, tôi đối diện với một thử thách lớn nhất trong đời: Thầy khuyên tôi tìm cách giúp người Tây phương tiếp xúc với gốc rễ tâm linh của chính họ. Tôi nói: “Bạch Thầy, tất cả những người mà con quen biết, ai cũng đều rất hạnh phúc khi tu tập pháp môn chánh niệm. Không ai vương vấn với gốc rễ tâm linh của họ hết”. Thầy nói: “Thầy không nghĩ vậy, bởi vì nó đã nằm sâu trong huyết quản của họ rồi”. Càng lúc tôi càng nhận ra là phần lớn chúng ta không ai thật sự ý thức về điều đó.

Vì Thầy nhất định muốn tôi phải thực hiện điều đó, tôi buộc phải quay về tiếp xúc với gốc rễ Công giáo của mình. Nhờ đó tôi nhận diện được nguyên nhân nào đã làm tuổi trẻ của tôi tàn hoại và làm cho tôi cởi áo linh mục trở ra đời. Đó chính là lối tư duy lưỡng nguyên. Tôi đã là một người bán chứng khoán giỏi, là một thầy giáo rất nổi tiếng trong những thập niên 60. Thế nhưng tôi đã bị kẹt vào danh từ, khái niệm hơn là tuệ giác chân thực. Tôi đã bị kẹt vào những lý luận thần học hay ho và những tư duy hiện đại nhất, trong khi đó tôi đã không có một sự liên hệ mật thiết đích thực với Chúa, với Thượng Đế.

Nhờ thực tập và nhờ giáo pháp của Thầy, tôi đã khám phá ra được cái gì đã thực sự xảy ra cho mình trong quá khứ, bởi vì khi ấy tôi hoàn toàn không có chút hiểu biết nào. Bây giờ, nhờ đào sâu vào những thử thách ấy mà tôi có thể giúp người khác quay trở lại để nhìn sâu vào vấn đề và thiết lập lại mối quan hệ với gốc rễ tâm linh của mình.

Có lần ở Hồng Kông, tôi thưa với Thầy: “Bạch Thầy, con không nghĩ là con đã sẵn sàng để giúp người Tây phương trở về thiết lập lại quan hệ với nhà thờ”. Thầy chỉ nhìn tôi, rồi nói: “Con cần phải là một nhà cách mạng. Chúng ta cần một đạo Ki- tô hiện đại”. Tôi vẫn đang còn trong quá trình đi tới sự sẵn sàng cho việc đó.

Một giáo pháp quan trọng khác mà tôi học được ở Thầy có liên quan đến việc bảo hộ cho đất Mẹ. Thầy dạy chúng ta làm thế nào để hiểu và thương yêu đất Mẹ. Đối với một tín đồ Công giáo thế   hệ cũ, tôi được dạy rằng trái đất chính là nơi lưu đày bởi vì tổ tiên chúng ta đã gây nên tội lỗi. Trái đất chính là nơi mà chúng ta đang bị thử thách.

Quả thật đó là một lý thuyết rất tiêu cực bởi vì nó không làm người ta thấy rằng sự có mặt của mình trên trái đất chính là một hồng ân. Và Thượng Đế không chỉ là một đấng nào đó đang nhìn xuống chúng ta và nói rằng tốt nhất là chúng ta nên rửa tội, nếu không … – rằng Ngài đang không bằng lòng với chúng ta vì một lý do nào đó. Trái đất chính là Mẹ của chúng ta, Thầy đã có một cách nói thật hay như vậy. Chính đất Mẹ đã cho ra đời Chúa, Bụt và tất cả chúng ta. Sự thực tập của chúng ta là thật sự học hỏi để làm sao trong cuộc sống hằng ngày chúng ta biết cách để thưởng thức đất Mẹ nhiệm mầu trong từng bông hoa và trong tự thân mỗi chúng ta.