Format: Default

上來現前清淨衆

奉誦楞嚴諸品咒

回向三寳衆龍天

守讓伽藍諸聖衆

三塗八難倶離苦

四恩三有盡霑恩

國界安寧兵革消

風調雨順民安樂

大衆熏須希勝進

十地頓超無難事

三門清淨絶非愚

檀信皈依增福慧

佛身清淨似琉璃

佛面猶如滿月輝

佛在世間常救苦

佛心無處不慈悲

Celles et ceux qui veulent atteindre la paix et le bonheur doivent apprendre à pratiquer régulièrement la droiture et l’humilité, et à employer un langage aimant. Ils savent comment vivre dans la simplicité et le bonheur. Ils mènent leur vie avec amour, harmonie, calme et maîtrise de soi. Ils ont peu de désirs et ne cherchent pas à être comme la majorité. De telles personnes ne font absolument rien qui puisse être désapprouvé par les sages. Et voici ce qu’elles contemplent en permanence :

Que tous les êtres sur cette planète vivent en sécurité et dans le bonheur. Que leur cœur soit empli de bonté, de vertu et de liberté.

Que tous les êtres vivent en paix, qu’ils soient frêles ou forts, grands ou petits, visibles ou invisibles, proches ou lointains, déjà nés ou encore à naître.

Qu’aucun être ne tue ni ne fasse de mal à autrui. Que personne ne prenne à la légère la vie de quiconque. Que nul, par colère ou malveillance, ne souhaite de mal ou de souffrance à autrui.

De même qu’une mère qui aime et protège son unique enfant au risque de sa vie, cultivons la bonté aimante et la compassion et offrons-les à tous les êtres vivants dans le cosmos tout entier.

Laissons notre amour infini envelopper tout l’univers et tous les êtres, de haut en bas et de gauche à droite. Notre amour ne rencontrera aucun obstacle. Notre cœur sera complètement libéré de toute haine et de toute animosité. À tout moment, et dans toutes les positions, debout ou assis, allongés ou en marchant, tant que nous sommes réveillés, nous faisons le vœu de maintenir en nous la pleine conscience de l’amour. Ceci est la plus noble façon de vivre.

Libres de toute vue fausse, éliminant progressivement les désirs et l’attachement, menant une vie saine et réalisant la compréhension parfaite, tous ceux et celles qui pratiquent l’amour infini transcenderont certainement la naissance et la mort.

“Someone who wants to attain peace should practice being upright, humble, and capable of using loving speech. They will know how to live simply and happily, with senses calmed, without being covetous and carried away by the emotions of the majority. Let them not do anything that will be disapproved of by the wise ones. 

“(And this is what they contemplate:) 

“May everyone be happy and safe, and may all hearts be filled with joy. 

“May all beings live in security and in peace — beings who are frail or strong, tall or short, big or small, visible or invisible, near or far away, already born, or yet to be born. May all of them dwell in perfect tranquility. 

“Let no one do harm to anyone. Let no one put the life of anyone in danger. Let no one, out of anger or ill will, wish anyone any harm.” 

“Just as a mother loves and protects her only child at the risk of her own life, let us cultivate our love to offer to all living beings in the entire cosmos. Let our boundless love pervade the whole universe, above, below, and across. Our love will know no obstacles. Our heart will be absolutely free from hatred and enmity. Whether standing or walking, sitting or lying, as long as we are awake, we should maintain this mindfulness of love in our own heart. This is the noblest way of living. 

“Free from wrong views, greed, and sensual desires, living in beauty and realizing perfect understanding, those who practice boundless love will certainly transcend birth and death.”

“Karaṇīyamatthakusalena,

Yanta santaṁ padaṁ abhisamecca;

Sakko ujū ca suhujū ca, 

Sūvaco cassa mudu anatimānī. 

Santussako ca subharo ca,

Appakicco ca sallahukavutti;

Santindriyo ca nipako ca,

Appagabbho kulesvananugiddho. 

Na ca khuddamācare kiñci,

Yena viññū pare upavadeyyuṁ;

Sukhino va khemino hontu,

Sabbasattā bhavantu sukhitattā. 

Ye keci pāṇabhūtatthi,

Tasā vā thāvarā vanavasesā;

Dīghā vā ye va mahantā, 

Majjhimā rassakā aṇukathūlā.

Diṭṭhā vā ye va adiṭṭhā, 

Ye va dūre vasanti avidūre;

Bhūtā va sambhavesī va, 

Sabbasattā bhavantu sukhitattā.

Na paro paraṁ nikubbetha,

Nātimaññetha katthaci na kañci; 

Byārosanā paṭighasañña,

Nāññamaññassa dukkhamiccheyya.

Mātā yathā niyaṁ puttam

Āyusā ekaputtamanurakkhe;

Evampi sabbabhūtesu,

Mānasaṁ bhāvaye aparimāṇaṁ.

Mettañca sabbalokasmi,

Mānasaṁ bhāvaye aparimāṇaṁ;

Uddhaṁ adho ca tiriyañca,

Asambādhaṁ averamasapattaṁ.

Tiṭṭhaṁ caraṁ nisinno va,

Sayāno yāvatāssa vitamiddho; 

Etaṁ satiṁ adhiṭṭheyya,

Brahmametaṁ vihāramidhamāhu.

Diṭṭhiñca anupaggamma,

Sīlavā dassanena sampanno;

Kāmesu vinaya gedhaṁ, 

Na hi jātuggabbhaseyya punaretī”ti.

Mettasuttaṁ aṭṭhamaṁ.

Nguồn gốc

Kinh này vốn tên là Metta sutta, dịch từ tạng Pāḷi, trong bộ Sutta Nipata, phần I. Kinh này dạy phương pháp nuôi dưỡng lòng từ bi. Nếp sống từ bi là nếp sống cao đẹp nhất, câu kinh sáng ngời ấy đã được trích ở kinh này.

Ainsi ai-je entendu le Bouddha enseigner, un jour où il demeurait encore au monastère d’Anāthapiṇḍika dans le Parc de Jeta non loin de Śrāvastī, dans sa communauté de mille deux cent cinquante bhikkhus. Ce jour-là, à l’heure des aumônes, le Bouddha mit sa robe, prit son bol et alla dans la ville de Śrāvastī, de maison en maison, afin d’y mendier sa nourriture. Lorsqu’il eut recueilli tous les dons, il revint au monastère pour y prendre son repas de midi. Après avoir mangé, le Bouddha rangea son bol et sa robe, se lava les pieds, disposa son coussin et s’assit.

Aussitôt, le Vénérable Subhūti se leva de son siège, découvrit son épaule droite, posa le genou gauche à terre et, joignant les mains respectueusement, s’adressa au Bouddha :

— Honoré-par-le-Monde, un être tel que vous est rare. Vous offrez toujours un soutien particulier aux bodhisattvas et vous leur confiez votre œuvre d’Éveil. Honoré-par-le-Monde, si les fils et les filles de bonne famille veulent donner naissance à l’esprit le plus sublime, le plus accompli et le plus éveillé qui soit, en quoi devraient-ils prendre refuge et que devraient-ils faire pour maîtriser leur esprit ? 

—  Voici, répondit le Bouddha, comment les bodhisattvas mahasattvas maîtrisent leur esprit en méditant : quel que soit le nombre d’espèces d’êtres vivants (qu’ils soient nés d’un œuf, d’une matrice, de l’humidité ou spontanément ; qu’ils aient une forme ou non ; qu’ils aient une perception ou non ; ou que l’on ne puisse dire s’ils sont dotés d’une perception ou non), nous devons tous les conduire à l’ultime Nirvāṇa afin qu’ils soient libérés. Et pourtant, lorsque ces êtres en nombre infini, illimité et innombrable sont libérés, en vérité, nous ne voyons aucun être libéré. Pourquoi cela ? Subhuti, si un bodhisattva avait encore l’idée d’un soi, d’un être humain, d’un être vivant ou d’une durée de vie, il ne saurait être un authentique bodhisattva.

« En outre, Subhūti, lorsqu’un bodhisattva pratique la générosité, il ne s’attache à aucun objet, quel qu’il soit ; autrement dit, il est libre de la forme, du son, de l’odeur, du goût, du toucher ou de tout dharma. Tel est, Subhūti, l’esprit dans lequel un bodhisattva, libre de la forme, pratique la générosité. Pourquoi ? Si un bodhisattva pratique la générosité sans se lier à la forme, le bonheur qui en résultera sera inimaginable et incommensurable. Qu’en penses-tu, Subhūti ? Est-il possible de concevoir ou de mesurer l’espace qui s’étend à l’Est ?

— Non, Honoré-par-le-Monde.

— Subhūti, l’espace qui s’étend à l’Ouest, au Sud, au Nord, en haut et en bas peut-il être conçu ou mesuré ?

— Certes non, Honoré-par-le-Monde.

— Subhūti, si un bodhisattva ne se fonde sur rien lorsqu’il pratique la générosité, le bonheur qui en résultera sera aussi vaste que l’espace. Il ne pourra être conçu ou mesuré. Subhūti, les bodhisattvas devraient laisser leur esprit demeurer dans les instructions que je viens de donner. Qu’en penses-tu, Subhūti ? Est-il possible de reconnaître le Tathāgata par sa forme corporelle ?

— Non, Honoré-par-le-Monde. Dans ce que le Tathāgata appelle forme corporelle, il n’est en réalité point de forme corporelle.

— Subhūti, là où réside la forme, réside encore l’illusion. Si tu peux voir la nature de non-forme de la forme, alors tu vois le Tathāgata.

— Honoré-par-le-Monde, demanda le Vénérable Subhūti au Bouddha, dans les temps à venir, lorsque les gens entendront ces paroles, auront-ils vraiment foi et confiance en elles ?

— Ne parle pas ainsi, Subhūti, répondit le Bouddha. Cinq cents ans après l’entrée du Tathāgata en Nirvāṇa, il y aura toujours des personnes qui continueront d’observer les préceptes et de pratiquer pour accroître les mérites. Lorsqu’elles entendront ces enseignements, elles auront foi et confiance et les reconnaîtront comme vérité. 

« Ces personnes, sachons-le, ont déjà semé de bonnes graines non seulement en un Bouddha, en deux, trois, quatre ou cinq, mais même en des milliers de Bouddhas. Celui qui, durant une seule seconde, engendre une foi pure en écoutant ces paroles, celui-là sera CONNU et VU par le Tathāgata, et il atteindra un bonheur sans limite. Pourquoi ? Parce qu’une telle personne n’est plus enfermée dans l’idée d’un soi, d’un être humain, d’un être vivant ou d’une durée d’existence, ni dans l’idée du Dharma ou du non-Dharma, ni dans l’idée d’une forme ou d’une non-forme. Pourquoi ? 

« Si elle est encore emprisonnée dans l’idée du Dharma, elle est encore emprisonnée dans la forme d’un soi, d’un être humain, d’un être vivant et d’une durée d’existence. Et si elle est encore enfermée dans l’idée d’un non-Dharma, elle est également enfermée dans la forme d’un soi, d’un être humain, d’un être vivant et d’une durée d’existence. C’est pourquoi, non seulement il ne faut pas s’attacher au non-Dharma, mais il ne faut pas non plus s’attacher au Dharma. Telle est la signification cachée de la parole du Tathāgata : ^« Bhikkhus, sachez-le, le Dharma que je vous délivre est pareil à un radeau. Il faut savoir abandonner même le Dharma, sans parler du Non-Dharma. ^»

— Dans les temps anciens, lorsque le Tathāgata pratiquait encore sous la guidance du Bouddha Dīpaṅkara, avait-t-il atteint un état particulier ? demanda le Bouddha à Subhuti. 

— Non, Honoré-par-le-Monde. Dans les temps anciens, lorsque le Tathāgata pratiquait encore avec le Bouddha Dīpaṅkara, il n’avait rien atteint.

— Qu’en penses-tu, Subhūti ? Un bodhisattva embellit-il la terre de Bouddha ?

— Non, Honoré-par-le-Monde. Pourquoi ? En fait, embellir la terre de Bouddha ne signifie pas embellir la terre de Bouddha. C’est pourquoi cela est appelé embellir la terre de Bouddha.

— Ainsi, Subhūti, dit le Bouddha, les bodhisattvas mahasattvas devraient donner naissance à un esprit pur et clair dans le sens de cet enseignement. Pour donner naissance à cet esprit, il ne faut s’attacher ni à la forme, ni au son, ni à l’odeur, ni au goût, ni au toucher, ni à l’objet de la perception. Il faut faire naître cet esprit seulement dans l’esprit qui ne demeure nulle part. 

« Subhūti, lorsqu’un bodhisattva donne naissance au sublime esprit d’Éveil, il doit abandonner tous les concepts. Il ne doit s’attacher ni à la forme, ni au son, ni à l’odeur, ni au goût, ni au toucher, ni à l’objet de la perception. Il doit faire naître seulement l’esprit qui ne demeure nulle part. 

« Selon les dires du Tathāgata, tous les concepts ne sont pas des concepts et tous les êtres vivants ne sont pas des êtres vivants. Subhūti, le Tathāgata ne dit pas de mensonges et n’a qu’une seule parole. Il parle avec justesse et précision. Il dit la vérité et ses paroles sont en accord avec la réalité telle qu’elle est. Si nous disons que le Tathâgata a réalisé un enseignement, Subhūti, cet enseignement n’est ni réel, ni illusoire. 

« Subhūti, un bodhisattva qui dépend encore de l’objet de la perception pour pratiquer la générosité est semblable à quelqu’un qui chemine dans l’obscurité : il ne peut rien discerner. En revanche, lorsqu’un bodhisattva ne dépend plus de l’objet de la perception pour pratiquer la générosité, il est comme quelqu’un à la vue pénétrante qui va sous la lumière éclatante du soleil. Celui-là peut voir toute forme et toute couleur.

« Ne crois surtout pas, Subhūti, que le Tathāgata pense : ^« Je conduirai tous les êtres vivants à la rive de la libération. ^» Pourquoi ? Il n’y a aucun être vivant que le Tathāgata conduise jusqu’à l’autre rive. Si le Tathāgata pensait qu’il en existait, il serait encore emprisonné dans l’idée d’un soi, d’un être humain, d’un être vivant ou d’une durée d’existence. Ce que le Tathāgata appelle soi, Subhūti, est fondamentalement dépourvu d’un soi, mais les êtres ordinaires pensent qu’il y a un soi. Ces êtres ordinaires, Subhūti, le Tathāgata ne les considère pas comme des êtres ordinaires. C’est pourquoi il les appelle êtres ordinaires. 

« Qu’en penses-tu, Subhūti ? Quelqu’un devrait-il visualiser le Tathāgata à travers les trente-deux belles marques ? 

— Certes, Honoré-par-le-Monde. Il faut utiliser les trente-deux belles marques pour méditer sur le Tathāgata.

— Si tu affirmes, reprit le Bouddha, utiliser les trente-deux belles marques pour contempler le Tathāgata, alors un Chakravartin, Monarque Universel, serait-il lui aussi un Tathāgata ?

— Honoré-par-le-Monde, dit Subhūti, j’ai compris l’enseignement. Nul ne devrait se servir des trente-deux belles marques pour méditer sur le Tathāgata. ^»

Alors, l’Honoré-par-le-Monde énonça ce gatha.

^« Celui qui me cherche dans une forme

Ou me poursuit à travers un son,

Celui-là pratique une voie erronée 

Et ne peut voir le Tathâgata.

— Subhūti, si tu penses que le Tathāgata a atteint l’esprit le plus sublime, le plus accompli et le plus éveillé qui soit et qu’il n’a pas besoin de toutes les formes, tu te trompes. Ne crois rien de cela, Subhūti. Ne crois pas que lorsque quelqu’un donne naissance au sublime et insurpassable esprit d’Éveil, il lui soit absolument nécessaire de percevoir tous les phénomènes comme non-être et néant. Non, ne pense pas ainsi. Celui qui donne naissance au sublime et insurpassable esprit d’Éveil ne soutient pas pour autant que tous les phénomènes soient non-être et néant. ^» 

Après qu’ils eurent entendu le Bouddha exposer ce soutra, le Vénérable Subhūti, les bhikkhus, les bhikkhunis, les laïcs hommes et femmes, les dieux et les asuras, tous emplis de joie et de confiance, entreprirent de mettre ces enseignements en pratique.

This is what I heard one time when the Buddha was staying in the monastery in Anāthapiṇḍika’s park in the Jeta Grove near Śrāvastī with a community of many, many bodhisattvas including  1,250 bhikkhus, fully ordained monks and nuns. 

That day, when it was time to make the almsround, the Buddha put on his sanghati robe and, holding his bowl, went into the town of Śrāvastī to beg for alms, going from house to house. When the almsround was completed, he returned to the monastery to eat the midday meal. Then he put away his sanghati robe and his bowl, washed his feet, arranged his cushion, and sat down. 

At that time, the Venerable Subhūti stood up, bared his right shoulder, put his knee on the ground, and, joining his palms respectfully, said to the Buddha, “World-Honored One, it is rare to find someone like you. You always support and place special confidence in the bodhisattvas. 

“World-Honored One, if sons and daughters of good families want to give rise to the highest, most fulfilled, awakened mind, what should they rely on and what should they do to master their mind?” 

The Buddha said to Subhūti, “The bodhisattva-mahasattvas master their mind by meditating as follows: ‘However many species of living beings there are — whether born from eggs, from the womb, from moisture, or spontaneously; whether they have form or do not have form; whether they have perceptions or do not have perceptions; or whether it cannot be said of them that they have perceptions or that they do not have perceptions, we must lead all these beings to nirvāṇa so that they can be liberated. Yet when this innumerable, immeasurable, infinite number of beings has become liberated, we do not, in truth, think that a single being has been liberated.’ 

“Why is this so? If, Subhūti, a bodhisattva still has the notion that a self, a person, a living being, or a life span exists, that person is not a true bodhisattva. 

“Moreover, Subhūti, when bodhisattvas practice generosity, they do not rely on any object — any form, sound, smell, taste, touch, or object of mind to practice generosity. That, Subhūti, is the spirit in which bodhisattvas practice generosity, not relying on signs. Why? If bodhisattvas practice generosity without relying on signs, the happiness that results cannot be conceived of or measured. Subhūti, do you think that the space in the eastern quarter can be conceived of or measured?” 

“No, World-Honored One.” 

“Subhūti, can space in the western, southern, or northern quarters, above or below be conceived of or measured?” 

“No, World-Honored One.” 

“Subhūti, if bodhisattvas do not rely on any concept while practicing generosity, the happiness that results from that virtuous act is like space. It cannot be conceived of or measured. Subhūti, the bodhisattvas should let their minds dwell in the teachings I have just given. 

“What do you think, Subhūti? Is it possible to recognize the Tathāgata by means of bodily signs?” 

“No, World-Honored One. When the Tathāgata speaks of bodily signs, there are no signs being talked about.” 

The Buddha said to Subhūti, “In a place where there are signs, in that place there is deception. If you can see the signless nature of signs, you can see the Tathāgata.” 

The Venerable Subhūti said to the Buddha, “In times to come, will there be people who, when they hear these teachings, have real faith and confidence in them?” 

The Buddha replied, “Do not speak that way, Subhūti. Five hundred years after the Tathāgata has passed away, there will still be people who appreciate the joy and happiness that come from observing the precepts. When such people hear these words, they will have faith and confidence that this is the truth. Know that such people have sown wholesome seeds not only during the lifetime of one buddha, or even two, three, four, or five buddhas, but have, in fact, planted wholesome seeds during the lifetimes of tens of thousands of Buddhas. Anyone who, for even a moment, gives rise to a pure and clear confidence upon hearing these words of the Tathāgata, the Tathāgata sees and knows that person, and they will attain immeasurable merit because of this understanding. Why? 

“Because that person is not caught in the idea of a self, a person, a living being, or a life span, they are not caught in the idea of the Dharma or the non-Dharma; a sign or no-sign. Why? If you are caught in the idea of the Dharma, you are also caught in the ideas of a self, a person, a living being, and a life span. If you are caught in the idea that something is not the Dharma, you are still caught in the ideas of a self, a person, a living being, and a life span. That is why you should not get caught in the idea that this is the Dharma or that is not the Dharma. This is the hidden meaning when the Tathāgata says, ‘Bhikkhus, you should know that the Dharma that I teach is like a raft.’ You should let go of the Dharma, let alone what is not the Dharma.” 

The Buddha asked Subhūti, “In ancient times when the Tathāgata practiced under the guidance of the Buddha Dīpaṅkara, did the Tathāgata attain anything?” 

Subhūti answered, “No, World-Honored One. In ancient times when the Tathāgata practiced under the guidance of the Buddha Dīpaṅkara, he did not attain anything.” 

“What do you think, Subhūti? Does a bodhisattva adorn a buddha field?” 

“No, World-Honored One. Why? To adorn a buddha field is not in fact to adorn a buddha field. That is why it is called adorning a buddha field.” 

The Buddha said, “So, Subhūti, all the bodhisattva-mahasattvas should give rise to a pure and clear mind in this spirit. When they give rise to this mind, they should not rely on form, sound, smell, taste, touch, or object of mind. They should give rise to an intention with their minds not dwelling anywhere.” 

“So, Subhūti, when bodhisattvas give rise to the unequaled mind of awakening, they should let go of all ideas. They should not rely on form when they give rise to that mind, nor on sound, smell, taste, touch, or object of mind. They should only give rise to the mind that does not rely on anything. 

“The Tathāgata has said that all notions are not notions and that all living beings are not living beings. Subhūti, the Tathāgata is one who speaks of things as they are, speaks what is true, and speaks in accord with reality. He does not speak falsely. He only speaks in this way. Subhūti, if we say that the Tathāgata has realized a teaching, that teaching is neither true nor false. 

“Subhūti, bodhisattvas who still depend on notions to practice generosity are like someone walking in the dark. They do not see anything. But when bodhisattvas do not depend on any object of mind to practice generosity, they are like someone with good eyesight walking under the bright light of the sun. They can see all shapes and colors. 

“Subhūti, do not say that the Tathāgata has the idea, ‘I will bring living beings to the shore of liberation.’ Do not think that way, Subhūti. Why? In truth there is no living being for the Tathāgata to bring to the other shore. If the Tathāgata were to think there was, he would be caught in the idea of a self, a person, a living being, or a life span. Subhūti, what the Tathāgata calls a self, essentially is not a self in the way that ordinary people say there is a self. Subhūti, the Tathāgata does not consider those ordinary people as ordinary people. That is why he can call them ordinary people. 

“What do you think, Subhūti? Can someone visualize the Tathāgata by means of the thirty-two marks?” 

Subhūti said, “Yes, World-Honored One. We should use the thirty-two marks to visualize the Tathāgata.” 

The Buddha said, “If you say that you can use the thirty-two marks to visualize the Tathāgata, then is the Cakravartin also a Tathāgata?” 

Subhūti said, “World-Honored One, I understand your teaching. One should not use the thirty-two marks to visualize the Tathāgata.” 

Then the World-Honored One spoke this verse: 

“Someone who looks for me in form or seeks me in sound is on a mistaken path and cannot see the Tathāgata.” 

“Subhūti, if you think that the Tathāgata realizes the highest, most fulfilled, awakened mind and does not need to use all the signs, you are wrong. Subhūti, do not think in that way. Do not think that when one gives rise to the highest, most fulfilled, awakened mind, one needs to see all objects of mind as nonexistent, cut off from life. Do not think in that way. One who gives rise to the highest, most fulfilled, awakened mind does not say that all objects of mind are nonexistent and cut off from life.” 

After they heard the Lord Buddha deliver this discourse, the Venerable Subhūti, the bhikkhus and bhikkhunis, laymen and laywomen, and gods and asuras, filled with joy and confidence, began to put these teachings into practice.

Như thị ngã văn. Nhất thời, Phật tại Xá Vệ quốc, Kỳ thọ Cấp Cô Độc viên, dữ đại tỳ kheo chúng thiên nhị bách ngũ thập nhân câu. Nhĩ thời, Thế Tôn thực thời, trước y trì bát, nhập Xá Vệ đại thành khất thực. Ư kỳ thành trung, thứ đệ khất dĩ, hoàn chí bổn xứ. Phạn thực ngật, thu y bát, tẩy túc dĩ, phu tòa nhi tọa.

Thời, trưởng lão Tu Bồ Đề tại đại chúng trung tức tùng tòa khởi, thiên đản hữu kiên, hữu tất trước địa, hiệp chưởng cung kính nhi bạch Phật ngôn: Hi hữu! Thế Tôn! Như Lai thiện hộ niệm chư Bồ tát, thiện phó chúc chư Bồ tát. Thế Tôn! Thiện nam tử, thiện nữ nhân, phát A nậu đa la tam miệu tam bồ đề tâm, ưng vân hà trú? Vân hà hàng phục kỳ tâm? 

Phật ngôn: Thiện tai, thiện tai. Tu Bồ Đề! Như nhữ sở thuyết: Như Lai thiện hộ niệm chư Bồ tát, thiện phó chúc chư Bồ tát, nhữ kim đế thính! Đương vị nhữ thuyết: Thiện nam tử, thiện nữ nhân, phát A nậu đa la tam miệu tam bồ đề tâm, ưng như thị trú, như thị hàng phục kỳ tâm.

Duy nhiên. Thế Tôn! Nguyện nhạo dục văn.

Phật cáo Tu Bồ Đề: Chư Bồ tát Ma ha tát ưng như thị hàng phục kỳ tâm! Sở hữu nhất thiết chúng sanh chi loại: Nhược noãn sanh, nhược thai sanh, nhược thấp sanh, nhược hóa sanh; nhược hữu sắc, nhược vô sắc; nhược hữu tưởng, nhược vô tưởng, nhược phi hữu tưởng phi vô tưởng, ngã giai linh nhập vô dư Niết bàn nhi diệt độ chi. Như thị diệt độ vô lượng vô số vô biên chúng sanh, thật vô chúng sanh đắc diệt độ giả. Hà dĩ cố? Tu Bồ Đề! Nhược Bồ tát hữu ngã tướng, nhân tướng, chúng sanh tướng, thọ giả tướng, tức phi Bồ tát.

Phục thứ, Tu Bồ Đề! Bồ tát ư pháp, ưng vô sở trụ, hành ư bố thí, sở vị bất trú sắc bố thí, bất trú thanh hương vị xúc pháp bố thí. Tu Bồ Đề! Bồ tát ưng như thị bố thí, bất trú ư tướng. Hà dĩ cố? Nhược Bồ Tát bất trú tướng bố thí, kỳ phước đức bất khả tư lượng.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Đông phương hư không khả tư lượng phủ?

Bất dã, Thế Tôn!

Tu Bồ Đề! Nam Tây Bắc phương tứ duy thượng hạ hư không khả tư lượng phủ?

Bất dã, Thế Tôn!

Tu Bồ Đề! Bồ tát vô trú tướng bố thí, phước đức diệc phục như thị bất khả tư lượng. Tu Bồ Đề! Bồ tát đãn ưng như sở giáo trú. 

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Khả dĩ thân tướng kiến Như Lai phủ?

Bất dã, Thế Tôn! Bất khả dĩ thân tướng đắc kiến Như Lai. Hà dĩ cố? Như Lai sở thuyết thân tướng, tức phi thân tướng. 

Phật cáo Tu Bồ Đề: phàm sở hữu tướng, giai thị hư vọng. Nhược kiến chư tướng phi tướng, tức kiến Như Lai.

Tu Bồ Đề bạch Phật ngôn: Thế Tôn! Phả hữu chúng sanh, đắc văn như thị ngôn thuyết chương cú, sanh thật tín phủ?

Phật cáo Tu Bồ Đề: Mạc tác thị thuyết. Như Lai diệt hậu, hậu ngũ bách tuế, hữu trì giới tu phước giả, ư thử chương cú năng sanh tín tâm, dĩ thử vi thật, đương tri thị nhân bất ư nhất Phật nhị Phật tam Phật tứ ngũ Phật nhi chủng thiện căn, dĩ ư vô lượng thiên vạn Phật sở chủng chư thiện căn, văn thị chương cú, nãi chí nhất niệm sanh tịnh tín giả, Tu Bồ Đề! Như Lai tất tri tất kiến, thị chư chúng sanh đắc như thị vô lượng phước đức. Hà dĩ cố? Thị chư chúng sanh vô phục ngã tướng, nhân tướng, chúng sanh tướng, thọ giả tướng.

Vô pháp tướng, diệc vô phi pháp tướng. Hà dĩ cố? Thị chư chúng sanh nhược tâm thủ tướng, tắc vi trước ngã nhân chúng sanh thọ giả.

Nhược thủ pháp tướng, tức trước ngã nhân chúng sanh thọ giả. Hà dĩ cố? Nhược thủ phi pháp tướng tức trước ngã nhân chúng sanh thọ giả, thị cố bất ưng thủ pháp, bất ưng thủ phi pháp. Dĩ thị nghĩa cố, Như Lai thường thuyết: Nhữ đẳng tỳ kheo, tri ngã thuyết pháp, như phiệt dụ giả, pháp thượng ưng xả, hà huống phi pháp.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Như Lai đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề da? Như Lai hữu sở thuyết pháp da?

Tu Bồ Đề ngôn: như ngã giải Phật sở thuyết nghĩa, vô hữu định pháp danh A nậu đa la tam miệu tam bồ đề, diệc vô hữu định pháp, Như Lai khả thuyết. Hà dĩ cố? Như Lai sở thuyết pháp, giai bất khả thủ, bất khả thuyết, phi pháp, phi phi pháp. Sở dĩ giả hà? Nhất thiết hiền thánh, giai dĩ vô vi pháp nhi hữu sai biệt.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Nhược nhân mãn tam thiên đại thiên thế giới thất bảo dĩ dụng bố thí, thị nhân sở đắc phước đức, ninh vi đa phủ?

Tu Bồ Đề ngôn: thậm đa, Thế Tôn! Hà dĩ cố? Thị phước đức tức phi phước đức tánh, thị cố Như Lai thuyết phước đức đa.

Nhược phục hữu nhân, ư thử kinh trung thọ trì, nãi chí tứ cú kệ đẳng, vị tha nhân thuyết, kỳ phước thắng bỉ. Hà dĩ cố? Tu Bồ Đề! Nhất thiết chư Phật, cập chư Phật a nậu đa la Tam miệu tam bồ đề pháp, giai tùng thử kinh xuất. Tu Bồ Đề! Sở hữu Phật, pháp giả, tức phi Phật, pháp.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Tu đà hoàn năng tác thị niệm: “Ngã đắc Tu đà hoàn quả” phủ?

Tu Bồ Đề ngôn: bất dã, Thế Tôn! Hà dĩ cố? Tu đà hoàn danh vi Nhập lưu, nhi vô sở nhập, bất nhập sắc thanh hương vị xúc pháp, thị danh Tu đà hoàn.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Tư đà hàm năng tác thị niệm: “Ngã đắc Tư đà hàm quả” phủ?

Tu Bồ Đề ngôn: Bất dã, Thế Tôn! Hà dĩ cố? Tư đà hàm danh nhất vãng lai, nhi thật vô vãng lai, thị danh Tư đà hàm.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? A na hàm năng tác thị niệm: “Ngã đắc A na hàm quả” phủ?

Tu Bồ Đề ngôn: Bất dã, Thế Tôn! Hà dĩ cố? A na hàm danh vi bất lai, nhi thật vô bất lai, thị cố danh A na hàm.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? A la hán năng tác thị niệm: “Ngã đắc A la hán đạo” phủ?

Tu Bồ Đề ngôn: Bất dã, Thế Tôn! Hà dĩ cố? Thật vô hữu pháp danh A la hán. Thế Tôn! Nhược A la hán tác thị niệm: “Ngã đắc A la hán đạo”, tức vi trước Ngã nhân chúng sanh thọ giả. Thế Tôn! Phật thuyết ngã đắc vô tránh tam muội, nhân trung tối vi đệ nhất, thị đệ nhất ly dục A la hán. Thế Tôn! Ngã bất tác thị niệm: “Ngã thị ly dục A la hán”. Thế Tôn! Ngã nhược tác thị niệm: “Ngã đắc A la hán đạo”, Thế Tôn tắc bất thuyết Tu Bồ Đề thị nhạo A lan na hạnh giả! Dĩ Tu Bồ Đề thật vô sở hành, nhi danh Tu Bồ Đề thị nhạo A lan na hạnh.

Phật cáo Tu Bồ Đề: Ư ý vân hà? Như Lai tích tại Nhiên Đăng Phật sở, ư pháp hữu sở đắc phủ?

Bất dã, Thế Tôn! Như Lai tại Nhiên Đăng Phật sở, ư pháp thật vô sở đắc.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Bồ tát trang nghiêm Phật độ phủ?

Bất dã, Thế Tôn! Hà dĩ cố? Trang nghiêm Phật độ giả, tức phi trang nghiêm, thị danh trang nghiêm.

Thị cố Tu Bồ Đề, chư Bồ tát Ma ha tát ưng như thị sanh thanh tịnh tâm, bất ưng trú sắc sanh tâm, bất ưng trú thanh hương vị xúc pháp sanh tâm, ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm.

Tu Bồ Đề! Thí như hữu nhân, thân như Tu Di sơn vương, ư ý vân hà? Thị thân vi đại phủ?

Tu Bồ Đề ngôn: Thậm đại, Thế Tôn! Hà dĩ cố? Phật thuyết phi thân, thị danh đại thân.

Tu Bồ Đề! Như hằng hà trung sở hữu sa số, như thị sa đẳng hằng hà, ư ý vân hà? Thị chư hằng hà sa ninh vi đa phủ?

Tu Bồ Đề ngôn: Thậm đa, Thế Tôn! Đãn chư hằng hà thượng đa vô số, hà huống kỳ sa!

Tu Bồ Đề! Ngã kim thật ngôn cáo Nhữ: Nhược hữu thiện nam tử, thiện nữ nhân, dĩ thất bảo mãn nhĩ sở Hằng hà sa số tam thiên đại thiên thế giới, dĩ dụng bố thí, đắc phước đa phủ?

Tu Bồ Đề ngôn: Thậm đa, Thế Tôn!

Phật cáo Tu Bồ Đề: Nhược thiện nam tử, thiện nữ nhân, ư thử kinh trung, nãi chí thọ trì tứ cú kệ đẳng, vị tha nhân thuyết, nhi thử phước đức thắng tiền phước đức. Phục thứ, Tu Bồ Đề! Tùy thuyết thị kinh, nãi chí tứ cú kệ đẳng, đương tri thử xứ, nhất thiết thế gian, Thiên, Nhân, A tu la, giai ưng cúng dường, như Phật tháp miếu, hà huống hữu nhân tận năng thọ trì độc tụng. Tu Bồ Đề! Đương tri thị nhân thành tựu tối thượng đệ nhất hi hữu chi pháp, nhược thị kinh điển sở tại chi xứ, tức vi hữu Phật, nhược tôn trọng đệ tử.

Nhĩ thời, Tu Bồ Đề bạch Phật ngôn: Thế Tôn! Đương hà danh thử kinh? Ngã đẳng vân hà phụng trì?

Phật cáo Tu Bồ Đề: Thị kinh danh vi “Kim Cang Bát Nhã Ba La Mật”, dĩ thị danh tự, nhữ đương phụng trì. Sở dĩ giả hà? Tu Bồ Đề! Phật thuyết Bát nhã Ba la mật tức phi Bát nhã Ba la mật, thị danh Bát Nhã Ba La Mật. Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Như Lai hữu sở thuyết pháp phủ?

Tu Bồ Đề bạch Phật ngôn: Thế Tôn! Như Lai vô sở thuyết.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Tam thiên đại thiên thế giới sở hữu vi trần thị vi đa phủ?

Tu Bồ Đề ngôn: Thậm đa, Thế Tôn!

Tu Bồ Đề! Chư vi trần, Như Lai thuyết phi vi trần, thị danh vi trần. Như Lai thuyết: Thế giới, phi thế giới, thị danh thế giới.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Khả dĩ tam thập nhị tướng kiến Như Lai phủ?

Bất dã, Thế Tôn! Bất khả dĩ tam thập nhị tướng đắc kiến Như Lai. Hà dĩ cố? Như Lai thuyết: tam thập nhị tướng, tức thị phi tướng, thị danh tam thập nhị tướng.

Tu Bồ Đề! Nhược hữu thiện nam tử, thiện nữ nhân, dĩ Hằng hà sa đẳng thân mạng bố thí; nhược phục hữu nhân, ư thử kinh trung, nãi chí thọ trì tứ cú kệ đẳng, vị tha nhân thuyết, kỳ phước thậm đa!

Nhĩ thời, Tu Bồ Đề văn thuyết thị kinh, thâm giải nghĩa thú, thế lệ bi khấp, nhi bạch Phật ngôn: Hi hữu, Thế Tôn! Phật thuyết như thị thậm thâm kinh điển, ngã tùng tích lai sở đắc tuệ nhãn, vị tằng đắc văn như thị chi kinh. Thế Tôn! Nhược phục hữu nhân đắc văn thị kinh, tín tâm thanh tịnh, tắc sanh thật tướng, đương tri thị nhân, thành tựu đệ nhất hi hữu công đức. Thế Tôn! Thị thật tướng giả, tức thị phi tướng, thị cố Như Lai thuyết danh thật tướng. Thế Tôn! Ngã kim đắc văn như thị kinh điển, tín giải thọ trì bất túc vi nan, nhược đương lai thế, hậu ngũ bách tuế, kỳ hữu chúng sanh, đắc văn thị kinh, tín giải thọ trì, thị nhân tức vi đệ nhất hi hữu. Hà dĩ cố? Thử nhân vô ngã tướng, vô nhân tướng, vô chúng sanh tướng, vô thọ giả tướng. Sở dĩ giả hà? Ngã tướng tức thị phi tướng, nhân tướng, chúng sanh tướng, thọ giả tướng tức thị phi tướng. Hà dĩ cố? Li nhất thiết chư tướng, tức danh chư Phật.

Phật cáo Tu Bồ Đề: Như thị! Như thị! Nhược phục hữu nhân, đắc văn thị kinh, bất kinh, bất bố, bất úy, đương tri thị nhân thậm vi hi hữu. Hà dĩ cố? Tu Bồ Đề! Như Lai thuyết: đệ nhất Ba la mật, tức phi đệ nhất Ba la mật, thị danh đệ nhất Ba La Mật. Tu Bồ Đề! Nhẫn nhục Ba la mật, Như Lai thuyết phi nhẫn nhục Ba la mật, thị danh nhẫn nhục Ba la mật. Hà dĩ cố? Tu Bồ Đề! Như ngã tích vi Ca Lợi vương cát tiệt thân thể, ngã ư nhĩ thời, vô ngã tướng, vô nhân tướng, vô chúng sanh tướng, vô thọ giả tướng. Hà dĩ cố? Ngã ư vãng tích tiết tiết chi giải thời, nhược hữu ngã tướng, nhân tướng, chúng sanh tướng, thọ giả tướng, ưng sanh sân hận. Tu Bồ Đề! Hựu niệm quá khứ ư ngũ bách thế tác nhẫn nhục tiên nhân, ư nhĩ sở thế, vô ngã tướng, vô nhân tướng, vô chúng sanh tướng, vô thọ giả tướng. Thị cố Tu Bồ Đề! Bồ tát ưng ly nhất thiết tướng, phát A nậu đa la tam miệu tam bồ đề tâm, bất ưng trú sắc sanh tâm, bất ưng trú thanh hương vị xúc pháp sanh tâm, ưng sanh vô sở trú tâm. Nhược tâm hữu trú, tức vi phi trú.

Thị cố Phật thuyết: Bồ tát tâm bất ưng trú sắc bố thí. Tu Bồ Đề! Bồ tát vị lợi ích nhất thiết chúng sanh cố, ưng như thị bố thí. Như Lai thuyết: Nhất thiết chư tướng, tức thị phi tướng. Hựu thuyết: nhất thiết chúng sanh, tức phi chúng sanh. Tu Bồ Đề! Như Lai thị chân ngữ giả, thật ngữ giả, như ngữ giả, bất cuống ngữ giả, bất dị ngữ giả. 

Tu Bồ Đề! Như Lai sở đắc pháp, thử pháp vô thật vô hư. Tu Bồ Đề! Nhược Bồ tát tâm trú ư pháp nhi hành bố thí, như nhân nhập ám, tức vô sở kiến; nhược Bồ tát tâm bất trú pháp nhi hành bố thí, như nhân hữu mục, nhật quang minh chiếu, kiến chủng chủng sắc. 

Tu Bồ Đề! Đương lai chi thế, nhược hữu thiện nam tử, thiện nữ nhân, năng ư thử kinh thọ trì độc tụng, tức vi Như Lai dĩ Phật trí tuệ, tất tri thị nhân, tất kiến thị nhân, giai đắc thành tựu vô lượng vô biên công đức. 

Tu Bồ Đề! Nhược hữu thiện nam tử, thiện nữ nhân, sơ nhật phần dĩ Hằng hà sa đẳng thân bố thí, trung nhật phần phục dĩ Hằng hà sa đẳng thân bố thí, hậu nhật phần diệc dĩ Hằng hà sa đẳng thân bố thí, như thị vô lượng bách thiên vạn ức kiếp dĩ thân bố thí; nhược phục hữu nhân, văn thử kinh điển, tín tâm bất nghịch, kì phước thắng bỉ, hà huống thư tả, thọ trì, độc tụng, vị nhân giải thuyết.

Tu Bồ Đề! Dĩ yếu ngôn chi, thị kinh hữu bất khả tư nghị, bất khả xưng lượng, vô biên công đức. Như Lai vị phát đại thừa giả thuyết, vị phát tối thượng thừa giả thuyết. Nhược hữu nhân năng thọ trì độc tụng, quảng vị nhân thuyết, Như Lai tất tri thị nhân, tất kiến thị nhân, giai đắc thành tựu bất khả lượng, bất khả xưng, vô hữu biên, bất khả tư nghị công đức, như thị nhân đẳng, tức vi hạ đảm Như Lai A nậu đa la tam miệu tam bồ đề. Hà dĩ cố? Tu Bồ Đề! Nhược lạc tiểu pháp giả, trước ngã kiến, nhân kiến, chúng sanh kiến, thọ giả kiến, tắc ư thử kinh, bất năng thính thọ độc tụng, vị nhân giải thuyết.

Tu Bồ Đề! Tại tại xứ xứ, nhược hữu thử kinh, nhất thiết thế gian, thiên, nhân, A tu la, sở ưng cúng dường; đương tri thử xứ, tắc vi thị tháp, giai ưng cung kính, tác lễ vi nhiễu, dĩ chư hoa hương nhi tán kỳ xứ.

Phục thứ, Tu Bồ Đề! Thiện nam tử, thiện nữ nhân, thọ trì độc tụng thử kinh, nhược vi nhân khinh tiện, thị nhân tiên thế tội nghiệp, ưng đọa ác đạo, dĩ kim thế nhân khinh tiện cố, tiên thế tội nghiệp tắc vi tiêu diệt, đương đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề.

Tu Bồ Đề! Ngã niệm quá khứ vô lượng A tăng kỳ kiếp, ư Nhiên Đăng Phật tiền, đắc trị bát bách tứ thiên vạn ức na do tha chư Phật, tất giai cúng dường thừa sự, vô không quá giả; nhược phục hữu nhân, ư hậu mạt thế, năng thọ trì độc tụng thử kinh, sở đắc công đức, ư ngã sở cúng dường chư Phật công đức, bách phần bất cập nhất, thiên vạn ức phần, nãi chí toán số thí dụ sở bất năng cập.

Tu Bồ Đề! Nhược thiện nam tử, thiện nữ nhân, ư hậu mạt thế, hữu thọ trì độc tụng thử kinh, sở đắc công đức, ngã nhược cụ thuyết giả, hoặc hữu nhân văn, tâm tắc cuồng loạn, cô nghi bất tín. Tu Bồ Đề! Đương tri thị kinh nghĩa bất khả tư nghị, quả báo diệc bất khả tư nghị. 

Nhĩ thời, Tu Bồ Đề bạch Phật ngôn: Thế Tôn! Thiện nam tử, thiện nữ nhân, phát A nậu đa la tam miệu tam bồ đề tâm, vân hà ưng trú? Vân hà hàng phục kỳ tâm?

Phật cáo Tu Bồ Đề: thiện nam tử, thiện nữ nhân, phát A nậu đa la tam miệu tam bồ đề tâm giả, đương sanh như thị tâm, ngã ưng diệt độ nhất thiết chúng sanh. Diệt độ nhất thiết chúng sanh dĩ, nhi vô hữu nhất chúng sanh thật diệt độ giả. Hà dĩ cố? Tu Bồ Đề! Nhược Bồ tát hữu ngã tướng, nhân tướng, chúng sinh tướng, thọ giả tướng, tức phi Bồ tát. Sở dĩ giả hà? Tu Bồ Đề! Thật vô hữu pháp phát A nậu đa la tam miệu tam bồ đề tâm giả. 

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Như Lai ư Nhiên Đăng Phật sở, hữu pháp đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề phủ?

Bất dã, Thế Tôn! Như ngã giải Phật sở thuyết nghĩa, Phật ư Nhiên Đăng Phật sở, vô hữu pháp đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề.

Phật ngôn: Như thị, như thị. Tu Bồ Đề! Thật vô hữu pháp Như Lai đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề. Tu Bồ Đề! Nhược hữu pháp Như Lai đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề giả, Nhiên Đăng Phật tắc bất dữ ngã thọ kí: “Nhữ ư lai thế, đương đắc tác Phật, hiệu Thích Ca Mâu Ni.” Dĩ thật vô hữu pháp đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề, thị cố Nhiên Đăng Phật dữ ngã thọ kí, tác thị ngôn: “Nhữ ư lai thế, đương đắc tác Phật, hiệu Thích Ca Mâu Ni.” Hà dĩ cố? Như Lai giả, tức chư pháp như nghĩa. 

Nhược hữu nhân ngôn: Như Lai đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề. Tu Bồ Đề! Thật vô hữu pháp, Phật đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề. Tu Bồ Đề! Như Lai sở đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề, ư thị trung vô thật vô hư. Thị cố Như Lai thuyết: Nhất thiết pháp giai thị Phật pháp. Tu Bồ Đề! Sở ngôn nhất thiết pháp giả, tức phi nhất thiết pháp, thị cố danh nhất thiết pháp.

Tu Bồ Đề! Thí như nhân trường đại.

Tu Bồ Đề ngôn: Thế Tôn! Như Lai thuyết: nhân thân trường đại, tức vi phi đại thân, thị danh đại thân.

Tu Bồ Đề! Bồ tát diệc như thị. Nhược tác thị ngôn: “Ngã đương diệt độ vô lượng chúng sinh”, tức bất danh Bồ tát. Hà dĩ cố? Tu Bồ Đề! Thật vô hữu pháp danh vi Bồ tát. Thị cố Phật thuyết: nhất thiết pháp vô ngã, vô nhân, vô chúng sinh, vô thọ giả. Tu Bồ Đề! Nhược Bồ tát tác thị ngôn: “Ngã đương trang nghiêm Phật độ”, thị bất danh Bồ tát. Hà dĩ cố? Như Lai thuyết: trang nghiêm Phật độ giả, tức phi trang nghiêm, thị danh trang nghiêm. Tu Bồ Đề! Nhược Bồ tát thông đạt vô ngã pháp giả, Như Lai thuyết danh chân thị Bồ tát.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Như Lai hữu Nhục nhãn phủ?

Như thị, Thế Tôn! Như Lai hữu Nhục nhãn.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Như Lai hữu Thiên nhãn phủ?

Như thị, Thế Tôn! Như Lai hữu Thiên nhãn.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Như Lai hữu Tuệ nhãn phủ?

Như thị, Thế Tôn! Như Lai hữu Tuệ nhãn.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Như Lai hữu Pháp nhãn phủ?

Như thị, Thế Tôn! Như Lai hữu Pháp nhãn.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Như Lai hữu Phật nhãn phủ?

Như thị, Thế Tôn! Như Lai hữu Phật nhãn.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Như Hằng hà trung sở hữu sa, Phật thuyết thị sa phủ?

Như thị, Thế Tôn! Như lai thuyết thị sa.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Như nhất Hằng hà trung sở hữu sa, hữu như thị sa đẳng Hằng hà, thị chư Hằng hà sở hữu sa số, Phật thế giới như thị, ninh vi đa phủ?

Thậm đa, Thế Tôn! 

Phật cáo Tu Bồ Đề: Nhĩ sở quốc độ trung, sở hữu chúng sinh, nhược can chủng tâm, Như Lai tất tri. Hà dĩ cố? Như Lai thuyết: chư tâm giai vi phi tâm, thị danh vi tâm. Sở dĩ giả hà? Tu Bồ Đề! Quá khứ tâm bất khả đắc, hiện tại tâm bất khả đắc, vị lai tâm bất khả đắc. 

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Nhược hữu nhân mãn tam thiên đại thiên thế giới thất bảo dĩ dụng bố thí, thị nhân dĩ thị nhân duyên, đắc phước đa phủ?

Như thị, Thế Tôn! Thử nhân dĩ thị nhân duyên, đắc phước thậm đa.

Tu Bồ Đề! Nhược phước đức hữu thật, Như Lai bất thuyết đắc phước đức đa; dĩ phước đức vô cố, Như Lai thuyết đắc phước đức đa.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Phật khả dĩ cụ túc sắc thân kiến phủ? 

Bất dã, Thế Tôn! Như Lai bất ưng dĩ cụ túc sắc thân kiến. Hà dĩ cố? Như Lai thuyết: cụ túc sắc thân, tức phi cụ túc sắc thân, thị danh cụ túc sắc thân. 

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Như Lai khả dĩ cụ túc chư tướng kiến phủ?

Bất giả, Thế Tôn! Như Lai bất ưng dĩ cụ túc chư tướng thân kiến. Hà dĩ cố? Như Lai thuyết: chư tướng cụ túc, tức phi cụ túc, thị danh chư tướng cụ túc.

Tu Bồ Đề! Nhữ vật vị Như Lai tác thị niệm: Ngã đương hữu sở thuyết pháp. Mạc tác thị niệm, hà dĩ cố? Nhược nhân ngôn: Như Lai hữu sở thuyết pháp, tức vi báng Phật, bất năng giải ngã sở thuyết cố. Tu Bồ Đề! Thuyết pháp giả, vô pháp khả thuyết, thị danh thuyết pháp. 

Nhĩ thời, tuệ mạng Tu Bồ Đề bạch Phật ngôn: Thế Tôn! Phả hữu chúng sinh, ư vị lai thế, văn thuyết thị pháp, sanh tín tâm phủ?

Phật ngôn: Tu Bồ Đề! Bỉ phi chúng sinh, phi bất chúng sinh. Hà dĩ cố? Tu Bồ Đề! Chúng sinh chúng sinh giả, Như Lai thuyết phi chúng sinh, thị danh chúng sinh. 

Tu Bồ Đề bạch Phật ngôn: Thế Tôn! Phật đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề, vi vô sở đắc da?

Phật ngôn: Như thị, như thị. Tu Bồ Đề! Ngã ư A nậu đa la tam miệu tam bồ đề, nãi chí vô hữu thiểu pháp khả đắc, thị danh A nậu đa la tam miệu tam bồ đề. 

Phục thứ, Tu Bồ Đề! Thị pháp bình đẳng, vô hữu cao hạ, thị danh A nậu đa la tam miệu tam bồ đề; dĩ vô ngã, vô nhân, vô chúng sinh, vô thọ giả, tu nhất thiết thiện pháp, tức đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề. Tu Bồ Đề! Sở ngôn thiện pháp giả, Như Lai thuyết tức phi thiện pháp, thị danh thiện pháp. 

Tu Bồ Đề! Nhược tam thiên đại thiên thế giới trung sở hữu chư Tu Di sơn vương, như thị đẳng thất bảo tụ, hữu nhân trì dụng bố thí; nhược nhân dĩ thử “Bát Nhã Ba La Mật kinh”, nãi chí tứ cú kệ đẳng, thọ trì độc tụng, vị tha nhân thuyết, ư tiền phước đức bách phần bất cập nhất, bách thiên vạn ức phần, nãi chí toán số thí dụ sở bất năng cập.

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Nhữ đẳng vật vị Như Lai tác thị niệm: ngã đương độ chúng sinh. Tu Bồ Đề! Mạc tác thị niệm. Hà dĩ cố? Thật vô hữu chúng sinh Như Lai độ giả, nhược hữu chúng sinh Như Lai độ giả, Như Lai tức hữu ngã nhân chúng sinh thọ giả. Tu Bồ Đề! Như Lai thuyết: hữu ngã giả, tức phi hữu ngã, nhi phàm phu chi nhân dĩ vi hữu ngã. Tu Bồ Đề! Phàm phu giả, Như Lai thuyết tức phi phàm phu, thị danh phàm phu. 

Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Khả dĩ tam thập nhị tướng quán Như Lai phủ?

Tu Bồ Đề ngôn: như thị! Như thị! Dĩ tam thập nhị tướng quán Như Lai. 

Phật ngôn: Tu Bồ Đề! Nhược dĩ tam thập nhị tướng quán Như Lai giả, Chuyển luân thánh vương tức thị Như Lai.

Tu Bồ Đề bạch Phật ngôn: Thế Tôn! Như ngã giải Phật sở thuyết nghĩa, bất ưng dĩ tam thập nhị tướng quán Như Lai.

Nhĩ thời, Thế Tôn nhi thuyết kệ ngôn: 

Nhược dĩ sắc kiến ngã

Dĩ âm thanh cầu ngã

Thị nhân hành tà đạo

Bất năng kiến Như Lai

Tu Bồ Đề! Nhữ nhược tác thị niệm: “Như Lai bất dĩ cụ túc tướng cố, đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề”. Tu Bồ Đề! Mạc tác thị niệm: “Như Lai bất dĩ cục túc tướng cố, đắc A nậu đa la tam miệu tam bồ đề”.

Tu Bồ Đề! Nhữ nhược tác thị niệm, phát A nậu đa la tam miệu tam bồ đề tâm giả, thuyết chư pháp đoạn diệt. Mạc tác thị niệm! Hà dĩ cố? Phát A nậu đa la tam miệu tam bồ đề tâm giả, ư pháp bất thuyết đoạn diệt tướng. 

Tu Bồ Đề! Nhược Bồ tát dĩ mãn Hằng hà sa đẳng thế giới thất bảo, trì dụng bố thí; nhược phục hữu nhân tri nhất thiết pháp vô ngã, đắc thành ư nhẫn, thử Bồ tát thắng tiền Bồ tát sở đắc công đức. Hà dĩ cố? Tu Bồ Đề! Dĩ chư Bồ tát bất thọ phước đức cố.

Tu Bồ Đề bạch Phật ngôn: Thế Tôn! Vân hà Bồ tát bất thọ phước đức? 

Tu Bồ Đề! Bồ tát sở tác phước đức, bất ưng tham trước, thị cố thuyết bất thọ phước đức. 

Tu Bồ Đề! Nhược hữu nhân ngôn: Như Lai nhược lai nhược khứ, nhược tọa nhược ngọa, thị nhân bất giải Ngã sở thuyết nghĩa. Hà dĩ cố? Như Lai giả, vô sở tùng lai, diệc vô sở khứ, cố danh Như Lai.

Tu Bồ Đề! Nhược thiện nam tử, thiện nữ nhân, dĩ tam thiên đại thiên thế giới toái vi vi trần, ư ý vân hà? Thị vi trần chúng ninh vi đa phủ?

Tu Bồ Đề ngôn: thậm đa, Thế Tôn! Hà dĩ cố? Nhược thị vi trần chúng thật hữu giả, Phật tức bất thuyết thị vi trần chúng, sở dĩ giả hà? Phật thuyết: vi trần chúng, tức phi vi trần chúng, thị danh vi trần chúng. 

Thế Tôn! Như Lai sở thuyết tam thiên đại thiên thế giới, tắc phi thế giới, thị danh thế giới. Hà dĩ cố? Nhược thế giới thật hữu, tức thị nhất hợp tướng. Như Lai thuyết: Nhất hợp tướng, tức phi nhất hợp tướng, thị danh nhất hợp tướng.

Tu Bồ Đề! Nhất hợp tướng giả, tắc thị bất khả thuyết, đãn phàm phu chi nhân tham trước kỳ sự. 

Tu Bồ Đề! Nhược nhân ngôn: Phật thuyết ngã kiến, nhân kiến, chúng sinh kiến, thọ giả kiến. Tu Bồ Đề! Ư ý vân hà? Thị nhân giải Ngã sở thuyết nghĩa phủ?

Bất dã, Thế Tôn! Thị nhân bất giải Như Lai sở thuyết nghĩa. Hà dĩ cố? Thế Tôn thuyết: ngã kiến, nhân kiến, chúng sinh kiến, thọ giả kiến, tức phi ngã kiến, nhân kiến, chúng sinh kiến, thọ giả kiến, thị danh ngã kiến, nhân kiến, chúng sinh kiến, thọ giả kiến. 

Tu Bồ Đề! Phát A nậu đa la tam miệu tam bồ đề tâm giả, ư nhất thiết pháp, ưng như thị tri, như thị kiến, như thị tín giải, bất sanh pháp tướng. Tu Bồ Đề! Sở ngôn pháp tướng giả, Như Lai thuyết tức phi pháp tướng, thị danh pháp tướng.

Tu Bồ Đề! Nhược hữu nhân dĩ mãn vô lượng A tăng kỳ thế giới thất bảo trì dụng bố thí, nhược hữu thiện nam tử, thiện nữ nhân, phát bồ đề tâm giả, trì ư thử kinh, nãi chí tứ cú kệ đẳng, thọ trì độc tụng, vị nhân diễn thuyết, kỳ phước thắng bỉ. Vân hà vị nhân diễn thuyết, bất thủ ư tướng, như như bất động. Hà dĩ cố?

Nhất thiết hữu vi pháp

Như mộng huyễn bào ảnh

Như lộ diệc như điện

Ưng tác như thị quán

Phật thuyết thị kinh dĩ, trưởng lão Tu Bồ Đề cập chư tỳ kheo, tỳ kheo ni, ưu bà tắc, ưu bà di, nhất thiết thế gian, Thiên, Nhân, A tu la, văn Phật sở thuyết giai đại hoan hỷ, tín thọ phụng hành.

如是我聞。一時，佛在舍衛國祇樹給孤獨園，與大比丘眾千二百五十人俱。爾時，世尊食時，著衣持缽，入舍衛大城乞食。於其城中，次第乞已，還至本處。飯食訖，收衣缽，洗足已，敷座而坐。

時，長老須菩提在大眾中即從座起，偏袒右肩，右膝著地，合掌恭敬而白佛言: 希有！世尊！如來善護念諸菩薩，善付囑諸菩薩。世尊！善男子、善女人，發阿耨多羅三藐三菩提心，應云何住？云何降伏其心？

佛言：善哉，善哉。須菩提！如汝所說：如來善護念諸菩薩，善付囑諸菩薩，汝今諦聽！當為汝說：善男子、善女人，發阿耨多羅三藐三菩提心，應如是住，如是降伏其心。

唯然。世尊！願樂欲聞。

佛告須菩提：諸菩薩摩訶薩應如是降伏其心！所有一切眾生之類：若卵生、若胎生、若濕生、若化生；若有色、若無色；若有想、若無想、若非有想非無想，我皆令入無餘涅槃而滅度之。如是滅度無量無數無邊眾生，實無眾生得滅度者。何以故？須菩提！若菩薩有我相、人相、眾生相、壽者相，即非菩薩。

復次，須菩提！菩薩於法，應無所住，行於布施，所謂不住色布施，不住聲香味觸法布施。須菩提！菩薩應如是布施，不住於相。何以故？若菩薩不住相布施，其福德不可思量。

須菩提！於意云何？東方虛空可思量不？

不也，世尊！

須菩提！南西北方四維上下虛空可思量不？

不也，世尊！

須菩提！菩薩無住相布施，福德亦復如是不可思量。須菩提！菩薩但應如所教住。

 須菩提！於意云何？可以身相見如來不？

不也，世尊！不可以身相得見如來。何以故？如來所說身相，即非身相。

佛告須菩提：凡所有相，皆是虛妄。若見諸相非相，即見如來。

須菩提白佛言：世尊！頗有眾生，得聞如是言說章句，生實信不？

佛告須菩提：莫作是說。如來滅後，後五百歲，有持戒修福者，於此章句能生信心，以此為實，當知是人不於一佛二佛三四五佛而種善根，已於無量千萬佛所種諸善根，聞是章句，乃至一念生淨信者，須菩提！如來悉知悉見，是諸眾生得如是無量福德。何以故？是諸眾生無復我相、人相、眾生相、壽者相。

  無法相，亦無非法相。何以故？是諸眾生若心取相，則為著我人眾生壽者。

 若取法相，即著我人眾生壽者。何以故？若取非法相，即著我人眾生壽者，是故不應取法，不應取非法。以是義故，如來常說：汝等比丘，知我說法，如筏喻者，法尚應捨，何況非法。

須菩提！於意云何？如來得阿耨多羅三藐三菩提耶？如來有所說法耶？

須菩提言：如我解佛所說義，無有定法名阿耨多羅三藐三菩提，亦無有定法，如來可說。何以故？如來所說法，皆不可取、不可說、非法、非非法。所以者何？一切賢聖，皆以無為法而有差別。

須菩提！於意云何？若人滿三千大千世界七寶以用布施，是人所得福德，寧為多不？

須菩提言：甚多，世尊！何以故？是福德即非福德性，是故如來說福德多。

若復有人，於此經中受持，乃至四句偈等，為他人說，其福勝彼。何以故？須菩提！一切諸佛，及諸佛阿耨多羅三藐三菩提法，皆從此經出。須菩提！所謂佛、法者，即非佛、法。

須菩提！於意云何？須陀洹能作是念：『我得須陀洹果』不？

須菩提言：不也，世尊！何以故？須陀洹名為入流，而無所入，不入色聲香味觸法，是名須陀洹。

 須菩提！於意云何？斯陀含能作是念：『我得斯陀含果』不?

須菩提言：不也，世尊！何以故？斯陀含名一往來，而實無往來，是名斯陀含。

須菩提！於意云何？阿那含能作是念：『我得阿那含果』不？

須菩提言：不也，世尊！何以故？阿那含名為不來，而實無不來，是故名阿那含。

須菩提！於意云何？阿羅漢能作是念：『我得阿羅漢道』不？

須菩提言：不也，世尊！何以故？實無有法名阿羅漢。世尊！若阿羅漢作是念：『我得阿羅漢道』，即為著我人眾生壽者。世尊！佛說我得無諍三昧，人中最為第一，是第一離欲阿羅漢。世尊！我不作是念：『我是離欲阿羅漢』。世尊！我若作是念：『我得阿羅漢道』，世尊則不說須菩提是樂阿蘭那行者！以須菩提實無所行，而名須菩提是樂阿蘭那行。

佛告須菩提：於意云何？如來昔在燃燈佛所，於法有所得不？

不也，世尊！如來在燃燈佛所，於法實無所得。

須菩提！於意云何？菩薩莊嚴佛土不？

 不也，世尊！何以故？莊嚴佛土者，即非莊嚴，是名莊嚴。

 是故須菩提，諸菩薩摩訶薩應如是生清淨心，不應住色生心，不應住聲香味觸法生心，應無所住而生其心。

須菩提！譬如有人，身如須彌山王，於意云何？是身為大不？

須菩提言：甚大，世尊！何以故？佛說非身，是名大身。

 須菩提！如恒河中所有沙數，如是沙等恒河，於意云何？是諸恒河沙寧為多不？

須菩提言：甚多，世尊！但諸恒河尚多無數，何況其沙！

須菩提！我今實言告汝：若有善男子、善女人，以七寶滿爾所恒河沙數三千大千世界，以用布施，得福多不？

須菩提言：甚多，世尊！

 佛告須菩提：若善男子、善女人，於此經中，乃至受持四句偈等，為他人說，而此福德勝前福德。復次，須菩提！隨說是經，乃至四句偈等，當知此處，一切世間、天、人、阿修羅，皆應供養，如佛塔廟，何況有人盡能受持讀誦。須菩提！當知是人成就最上第一希有之法，若是經典所在之處，即為有佛，若尊重弟子。

爾時，須菩提白佛言：世尊！當何名此經？我等云何奉持？

佛告須菩提：是經名為《金剛般若波羅蜜》，以是名字，汝當奉持。所以者何？須菩提！佛說般若波羅蜜，即非般若波羅蜜，是名般若波羅蜜。須菩提！於意云何？如來有所說法不？

須菩提白佛言：世尊！如來無所說。

須菩提！於意云何？三千大千世界所有微塵是為多不？

須菩提言：甚多，世尊！

 須菩提！諸微塵，如來說非微塵，是名微塵。如來說：世界，非世界，是名世界。

須菩提！於意云何？可以三十二相見如來不？

 不也，世尊！不可以三十二相得見如來。何以故？如來說：三十二相，即是非相，是名三十二相。

 須菩提！若有善男子、善女人，以恒河沙等身命布施；若復有人，於此經中，乃至受持四句偈等，為他人說，其福甚多！

爾時，須菩提聞說是經，深解義趣，涕淚悲泣，而白佛言：「希有，世尊！佛說如是甚深經典，我從昔來所得慧眼，未曾得聞如是之經。世尊！若復有人得聞是經，信心清淨，則生實相，當知是人，成就第一希有功德。世尊！是實相者，即是非相，是故如來說名實相。世尊！我今得聞如是經典，信解受持不足為難，若當來世，後五百歲，其有眾生，得聞是經，信解受持，是人即為第一希有。何以故？此人無我相、無人相、無眾生相、無壽者相。所以者何？我相即是非相，人相、眾生相、壽者相即是非相。何以故？離一切諸相，即名諸佛。

佛告須菩提：如是！如是！若復有人，得聞是經，不驚、不怖、不畏，當知是人甚為希有。何以故？須菩提！如來說：第一波羅蜜，即非第一波羅蜜，是名第一波羅蜜。須菩提！忍辱波羅蜜，如來說非忍辱波羅蜜，是名忍辱波羅蜜。何以故？須菩提！如我昔為歌利王割截身體，我於爾時，無我相、無人相、無眾生相、無壽者相。何以故？我於往昔節節支解時，若有我相、人相、眾生相、壽者相，應生瞋恨。須菩提！又念過去於五百世作忍辱仙人，於爾所世，無我相、無人相、無眾生相、無壽者相。是故須菩提！菩薩應離一切相，發阿耨多羅三藐三菩提心，不應住色生心，不應住聲香味觸法生心，應生無所住心。若心有住，即為非住。

 是故佛說：菩薩心不應住色布施。須菩提！菩薩為利益一切眾生故，應如是布施。如來說：一切諸相，即是非相。又說：一切眾生，即非眾生。須菩提！如來是真語者、實語者、如語者、不誑語者、不異語者。 

須菩提！如來所得法，此法無實無虛。須菩提！若菩薩心住於法而行布施，如人入暗，即無所見；若菩薩心不住法而行布施，如人有目，日光明照，見種種色。

 須菩提！當來之世，若有善男子、善女人，能於此經受持讀誦，即為如來以佛智慧，悉知是人，悉見是人，皆得成就無量無邊功德。

須菩提！若有善男子、善女人，初日分以恒河沙等身布施，中日分復以恒河沙等身布施，後日分亦以恒河沙等身布施，如是無量百千萬億劫以身布施；若復有人，聞此經典，信心不逆，其福勝彼，何況書寫、受持、讀誦、為人解說。 

須菩提！以要言之，是經有不可思議、不可稱量、無邊功德。如來為發大乘者說，為發最上乘者說。若有人能受持讀誦，廣為人說，如來悉知是人，悉見是人，皆得成就不可量、不可稱、無有邊、不可思議功德，如是人等，即為荷擔如來阿耨多羅三藐三菩提。何以故？須菩提！若樂小法者，著我見、人見、眾生見、壽者見，則於此經，不能聽受讀誦、為人解說。

須菩提！在在處處，若有此經，一切世間、天、人、阿修羅，所應供養；當知此處，則為是塔，皆應恭敬，作禮圍繞，以諸華香而散其處。

復次，須菩提！善男子、善女人，受持讀誦此經，若為人輕賤，是人先世罪業，應墮惡道，以今世人輕賤故，先世罪業則為消滅，當得阿耨多羅三藐三菩提。

 須菩提！我念過去無量阿僧祇劫，於燃燈佛前，得值八百四千萬億那由他諸佛，悉皆供養承事，無空過者；若復有人，於後末世，能受持讀誦此經，所得功德，於我所供養諸佛功德，百分不及一，千萬億分、乃至算數譬喻所不能及。 

須菩提！若善男子、善女人，於後末世，有受持讀誦此經，所得功德，我若具說者，或有人聞，心則狂亂，狐疑不信。須菩提！當知是經義不可思議，果報亦不可思議。

爾時，須菩提白佛言：世尊！善男子、善女人，發阿耨多羅三藐三菩提心，云何應住？云何降伏其心？

佛告須菩提：善男子、善女人，發阿耨多羅三藐三菩提心者，當生如是心，我應滅度一切眾生。滅度一切眾生已，而無有一眾生實滅度者。何以故？須菩提！若菩薩有我相、人相、眾生相、壽者相，即非菩薩。所以者何？須菩提！實無有法發阿耨多羅三藐三菩提心者。

 須菩提！於意云何？如來於燃燈佛所，有法得阿耨多羅三藐三菩提不？

不也，世尊！如我解佛所說義，佛於燃燈佛所，無有法得阿耨多羅三藐三菩提。

佛言：如是，如是。須菩提！實無有法如來得阿耨多羅三藐三菩提。須菩提！若有法如來得阿耨多羅三藐三菩提者，燃燈佛則不與我授記：『汝於來世，當得作佛，號釋迦牟尼。』以實無有法得阿耨多羅三藐三菩提，是故燃燈佛與我授記，作是言：『汝於來世，當得作佛，號釋迦牟尼。』何以故？如來者，即諸法如義。

 若有人言：如來得阿耨多羅三藐三菩提。須菩提！實無有法，佛得阿耨多羅三藐三菩提。須菩提！如來所得阿耨多羅三藐三菩提，於是中無實無虛。是故如來說：一切法皆是佛法。須菩提！所言一切法者，即非一切法，是故名一切法。 

須菩提！譬如人身長大。

須菩提言：世尊！如來說：人身長大，即為非大身，是名大身。

須菩提！菩薩亦如是。若作是言：『我當滅度無量眾生』，即不名菩薩。何以故？須菩提！實無有法名為菩薩。是故佛說：一切法無我、無人、無眾生、無壽者。須菩提！若菩薩作是言：『我當莊嚴佛土』，是不名菩薩。何以故？如來說：莊嚴佛土者，即非莊嚴，是名莊嚴。須菩提！若菩薩通達無我法者，如來說名真是菩薩。

 須菩提！於意云何？如來有肉眼不？

 如是，世尊！如來有肉眼。

 須菩提！於意云何？如來有天眼不？

如是，世尊！如來有天眼。

 須菩提！於意云何？如來有慧眼不？

 如是，世尊！如來有慧眼。

 須菩提！於意云何？如來有法眼不？

 如是，世尊！如來有法眼。

 須菩提！於意云何？如來有佛眼不？

 如是，世尊！如來有佛眼。

 須菩提！於意云何？如恒河中所有沙，佛說是沙不？

 如是，世尊！如來說是沙。

須菩提！於意云何？如一恒河中所有沙，有如是沙等恒河，是諸恒河所有沙數，佛世界如是，寧為多不？

 甚多，世尊！

佛告須菩提：「爾所國土中，所有眾生，若干種心，如來悉知。何以故？如來說：諸心皆為非心，是名為心。所以者何？須菩提！過去心不可得，現在心不可得，未來心不可得。

 須菩提！於意云何？若有人滿三千大千世界七寶以用布施，是人以是因緣，得福多不？

如是，世尊！此人以是因緣，得福甚多。

 須菩提！若福德有實，如來不說得福德多；以福德無故，如來說得福德多。

 須菩提！於意云何？佛可以具足色身見不？

 不也，世尊！如來不應以具足色身見。何以故？如來說：具足色身，即非具足色身，是名具足色身。

 須菩提！於意云何？如來可以具足諸相見不？

 不也，世尊！如來不應以具足諸相見。何以故？如來說：諸相具足，即非具足，是名諸相具足。

須菩提！汝勿謂如來作是念：『我當有所說法。』莫作是念，何以故？若人言：如來有所說法，即為謗佛，不能解我所說故。須菩提！說法者，無法可說，是名說法。 

爾時，慧命須菩提白佛言：世尊！頗有眾生，於未來世，聞說是法，生信心不？

佛言：須菩提！彼非眾生，非不眾生。何以故？須菩提！眾生眾生者，如來說非眾生，是名眾生。

須菩提白佛言：世尊！佛得阿耨多羅三藐三菩提，為無所得耶？

佛言：如是，如是。須菩提！我於阿耨多羅三藐三菩提乃至無有少法可得，是名阿耨多羅三藐三菩提。

復次，須菩提！是法平等，無有高下，是名阿耨多羅三藐三菩提；以無我、無人、無眾生、無壽者，修一切善法，即得阿耨多羅三藐三菩提。須菩提！所言善法者，如來說即非善法，是名善法。

須菩提！若三千大千世界中所有諸須彌山王，如是等七寶聚，有人持用布施；若人以此《般若波羅蜜經》，乃至四句偈等，受持讀誦、為他人說，於前福德百分不及一，百千萬億分，乃至算數譬喻所不能及。

 須菩提！於意云何？汝等勿謂如來作是念：『我當度眾生。』須菩提！莫作是念。何以故？實無有眾生如來度者，若有眾生如來度者，如來即有我人眾生壽者。須菩提！如來說：『有我者，即非有我，而凡夫之人以為有我。』須菩提！凡夫者，如來說即非凡夫，是名凡夫。

須菩提！於意云何？可以三十二相觀如來不？

須菩提言：如是！如是！以三十二相觀如來。

佛言：須菩提！若以三十二相觀如來者，轉輪聖王即是如來。

須菩提白佛言：世尊！如我解佛所說義，不應以三十二相觀如來。

爾時，世尊而說偈言：

若以色見我　

以音聲求我  

是人行邪道　

不能見如來

 須菩提！汝若作是念：『如來不以具足相故，得阿耨多羅三藐三菩提。』須菩提！莫作是念：『如來不以具足相故，得阿耨多羅三藐三菩提。』

 須菩提！汝若作是念，發阿耨多羅三藐三菩提心者，說諸法斷滅。莫作是念！何以故？發阿耨多羅三藐三菩提心者，於法不說斷滅相。

 須菩提！若菩薩以滿恒河沙等世界七寶，持用布施；若復有人知一切法無我，得成於忍，此菩薩勝前菩薩所得功德。何以故？須菩提！以諸菩薩不受福德故。

須菩提白佛言：世尊！云何菩薩不受福德？

 須菩提！菩薩所作福德，不應貪著，是故說不受福德。

 須菩提！若有人言：如來若來若去、若坐若臥，是人不解我所說義。何以故？如來者，無所從來，亦無所去，故名如來。

 須菩提！若善男子、善女人，以三千大千世界碎為微塵，於意云何？是微塵眾寧為多不？

須菩提言：甚多，世尊！何以故？若是微塵眾實有者，佛即不說是微塵眾，所以者何？佛說：微塵眾，即非微塵眾，是名微塵眾。世尊！如來所說三千大千世界，則非世界，是名世界。何以故？若世界實有，即是一合相。如來說：一合相，即非一合相，是名一合相。

須菩提！一合相者，則是不可說，但凡夫之人貪著其事。

須菩提！若人言：佛說我見、人見、眾生見、壽者見。須菩提！於意云何？是人解我所說義不？

 不也，世尊！是人不解如來所說義。何以故？世尊說：我見、人見、眾生見、壽者見，即非我見、人見、眾生見、壽者見，是名我見、人見、眾生見、壽者見。

須菩提！發阿耨多羅三藐三菩提心者，於一切法，應如是知，如是見，如是信解，不生法相。須菩提！所言法相者，如來說即非法相，是名法相。

 須菩提！若有人以滿無量阿僧祇世界七寶持用布施，若有善男子、善女人，發菩提心者，持於此經，乃至四句偈等，受持讀誦，為人演說，其福勝彼。云何為人演說，不取於相，如如不動。何以故？

 一切有為法　如夢幻泡影  如露亦如電　應作如是觀

佛說是經已，長老須菩提及諸比丘、比丘尼、優婆塞、優婆夷、一切世間、天、人、阿修羅，聞佛所說，皆大歡喜，信受奉行。